Τρίτη 25 Ιουλίου 2023

ΑΡΧΟΝΤΙΚΑ ΤΗΣ ΛΙΒΑΔΕΙΑΣ - Κατάλοιπα αρχιτεκτονικής μνήμης και κατάθεση ψυχής από την αρχιτέκτονα Άννα Ψωμά


ΑΡΧΟΝΤΙΚΑ ΤΗΣ ΛΙΒΑΔΕΙΑΣ
Κατάλοιπα αρχιτεκτονικής μνήμης

Ο πρόλογος του βιβλίου
Προ τριετίας και πλέον, η μεγάλη μου αγάπη για την πόλη που γεννήθηκα και γύρισα να την υπηρετήσω, σε συνδυασμό με τις τύψεις μου για την οριστική αλλοίωση της, με οδήγησαν στο να προσπαθήσω να συγκεντρώσω όσο περισσότερο υλικό είχε απομείνει από την περίοδο 50’ έως 60’. Τότε ήταν μία μικρή ζωντανή και όμορφη πόλη που ανταποκρινόταν στο λαϊκό τραγούδι:


...Ὄμορφη πού εἶναι ἡ Λιβαδειά
ποῦ κεῖται μέσ΄ τό Ρέμα...


Γνωρίζοντας ότι οι πόλεις πεθαίνουν, όταν ξεχάσουν την ιστορία τους, θέλησα να υπενθυμίσω στους νέους κατοίκους, τα έργα των παππούδων μας, που ήταν αποτέλεσμα της κοινωνικοοικονομικής κατάστασης.
Μέσα από τα πρώτα μετα-επαναστατικά κτίρια (αφού μεγάλο μέρος της πόλης είχε καεί κατά την επανάσταση), θα γνωρίσουμε τους άρχοντες που τα κατασκεύασαν, τους εμπόρους που διακινούσαν τα παραγόμενα προϊόντα του νομού και τους βιομηχάνους που μαζί με τους εμπόρους στόλισαν με ωραία νεοκλασικά κτίρια τους νεοανοιχθέντες δρόμους. Αυτά αποδεικνύουν την μεγάλη βιομηχανική άνθηση της πόλης στα μέσα του 19ου και των αρχών του 20ού αιώνα. Το έργο αυτό, αποδείχθηκε τεράστιο και χρονοβόρο καθιστώντας αδύνατη την σύντομη συνολική παρουσίαση του, γι’ αυτό περιορίστηκε η έρευνα στα πρώτα μεταεπαναστατικά χρόνια. Υπολείπονται όμως και τα αρχοντικά που κτίστηκαν κατά μήκος των νέων οδικών αξόνων, Μπουφίδου, Γεωργαντά και Πεσόντων Μαχητών. Ευελπιστούμε ότι θα ακολουθήσει και η συνέχειά του. Έτσι, κάνοντας ένα τεράστιο «χρονικό άλμα», στην ιστορική διαδρομή της, αποφασίσαμε να παρουσιάσουμε (ως προδημοσίευση) όσα από τα αρχοντικά της Λιβαδειάς μας άφησαν αρχειακό υλικό.

Η εργασία αυτή κατέστη δυνατή με την βοήθεια της Πολεοδομίας Λιβαδειάς, που μας διέθεσε πολλούς φακέλους και ιδιαίτερα τον Χαράλαμπο Σερέτη, του Δήμου Λιβαδειάς, της Υποθηκοφύλακος Λιβαδειάς Αγγελικής Σιούτη και πολλών φίλων, κατοίκων, ιδιοκτητών ή μελετητών αρχοντικών˙ ακόμη, τους τρεις συνεργάτες Ξενοφώντα Στριμπή καθηγητή πληροφορικής, την Γεωργία Αντωνοπούλου, Γεωγράφο, την Έλενα Μανούσκου, φοιτήτρια Πανεπιστημίου και τον Ανδρέα Τάγγα, Φιλόλογο για τoν έλεγχο του κειμένου.
Ιδιαίτερη βοήθεια μας παρέσχε η μελέτη του συναδέλφου αρχιτέκτονα Ανδρέα Σεφερλή, που είχε συντάξει, για το ωραιότερο Νεοκλασικό κτίριο του Δήμου Λεβαδέων, το σημερινό Δημοτικό Ωδείο. Το κτίριο είχε επιλεγεί ως το ωραιότερο νεοκλασικό της Λιβαδειάς από το Κεντρικό Συμβούλιο Χωροταξίας Οικισμού και Περιβάλλοντος (Κ.ΣΧΟΠ) του ΥΠΕΧΩΔΕ.
Επίσης, πρέπει να ευχαριστήσουμε και τον συνάδελφο Βασίλη Σπήλιο, Πολιτικό Μηχανικό που μας παραχώρησε τα σχέδια αποτύπωσης της διατηρητέας οικοδομής του Ευστ. Σακελαρίου. Σημειώνεται ότι σημαντικά βοήθησαν την σύνταξη και ολοκλήρωση αυτής της μελέτης και οι: α) δικηγόρος Σπύρος Φλώρος (που είχε την πρόνοια να φωτογραφίσει την προς κατεδάφιση κατοικία του και με το υλικό αυτό συμπληρώθηκε η συλλογή των έγχρωμων διακοσμήσεων των κατοικιών της πόλης μας), β) η Τεχνική Υπηρεσία του Δήμου Λεβαδέων και ιδιαίτερα η κα Δήμητρα Καρβούνη, προϊσταμένη της υπηρεσίας (για τις φωτογραφίες της Νεροτριβής, τα σχέδια του Αγριαντώνη για τό Νερόμυλο, τα σχέδια Παλαιού Σχολείου στην συνοικία Ώρα κλπ) και γ) οι λοιποί φίλοι που μας διέθεσαν ότι, υλικό υπήρχε στην κατοχή τους και τους ευχαριστούμε ιδιαίτερα.
Οφείλουμε να ευχαριστήσουμε θερμά τις δύο Καθηγήτριες Πανεπιστημίου Ελευθερία Σερμπέτη και Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου Μαρία Σιγαλού - Μαυρίδη και την αρχιτέκτονα-χωροτάκτη, Ευδοκία Μπασουκέα ομότιμη διευθύντρια Περιβαλλοντικού Σχεδιασμού ΥΠΕΧΩΔΕ για την πολύτιμη βοήθειά τους στην υλοποίηση αυτού του βιβλίου.
Υποχρέωση μας είναι η μνημόνευση της αείμνηστης δασκάλας μας και αυτοδίδακτης ζωγράφου Παρασκευής Δάλκα που με την αγάπη της για την Λιβαδειά και την καλλιτεχνική της ικανότητα μας διέσωσε σε ελαιογραφίες πολλά παλιά αρχοντικά τα οποία στολίζουν το βιβλίο μας.
Τέλος, ευχαριστώ θερμά για την πολύπλευρη συμπαράσταση την Ιερά Μονή Γενεθλίου της Θεοτόκου (Πελαγίας), η οποία, γνωρίζοντας τη βούλησή μου τα προκύπτοντα έσοδα από την πώληση του βιβλίου να διατεθούν στα παιδιά με ειδικές ανάγκες, ανέλαβε την επιμέλεια, έκδοση και διακίνηση του βιβλίου, χωρίς οικονομικές απαιτήσεις και οφέλη, εκπληρώνοντας την επιθυμία μου.
Πιστεύουμε ότι στο μέλλον νέοι συνάδελφοι θα μπορέσουν να συμπληρώσουν την μελέτη αυτή με τα αρχοντικά, που δεν μπορέσαμε (για λόγους πέρα από τη βούλησή μας) να συγκεντρώσουμε υλικό (αρχοντικά οδών Μπουφίδου, Γεωργαντά, Πεσόντων Μαχητών κλπ.).
ΑΝΝΑ ΨΩΜΑ

Δεν υπάρχουν σχόλια: