Στο Μαυσωλείο Διστόμου η πρώτη παρουσίαση του βιβλίου ΔΙΣΤΟΜΟ 10 Ιουνίου 1944 – το Ολοκαύτωμα.

Στο μαρτυρικό Δίστομο 66 ακριβώς χρόνια μετά την αγριότερη σφαγή του β’ παγκοσμίου πολέμου, σε μια κατανυκτική και συγκινησιακά φορτισμένη ατμόσφαιρα στο θέατρο του Μαυσωλείου έγινε η παρουσίαση του νέου βιβλίου της ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΕΚΦΡΑΣΗΣ, ΔΙΣΤΟΜΟ 10 Ιουνίου 1944 – το Ολοκαύτωμα, με έρευνα – επιμέλεια του Γιώργου Θεοχάρη.

Πρώτος μίλησε ο εκδότης του βιβλίου Νίκος Λαμπρόπουλος που μεταξύ άλλων είπε :

Εκδώσαμε ένα βιβλίο που στέκεται με απέραντο σεβασμό απέναντι στο μαρτυρικό Δίστομο και την Ιστορία. Πρόκειται για το βιβλίο «Δίστομο 10 Ιουνίου 1944 – Το Ολοκαύτωμα», με την έκδοση του οποίου πιστεύουμε ότι συμβάλλουμε στο να μείνει ανοιχτή η μυστική ρωγμή της μνήμης ώστε να μην επαναληφθούν τέτοιες φρικωδίες.

Μια συγκέντρωση κειμένων για τη σφαγή του Διστόμου είναι αυτό το βιβλίο.

Ένα ανθολόγιο μνήμης που συγκέντρωσε με πολύ κόπο και πολύχρονη έρευνα ο ακάματος εργάτης του λόγου Γιώργος Θεοχάρης. Πρόκειται για υλικό που μέρος του δημοσιεύτηκε σε μια πρώτη απόπειρα στο περιοδικό ΕΜΒΟΛΙΜΟΝ πριν από δέκα περίπου χρόνια και έκτοτε κυοφορήθηκε η ιδέα της έκδοσης ενός βιβλίου που θα συγκέντρωνε ότι έχει γραφεί μέχρι σήμερα για το ολοκαύτωμα.

Είμαστε περήφανοι για το τελικό αποτέλεσμα των προσπαθειών μας καθώς όπως θα διαπιστώσετε πρόκειται για μια εξαιρετικά επιμελημένη έκδοση τόσο αισθητικά όσο και βάσει του περιεχομένου του και έτυχε ήδη εξαιρετικής υποδοχής από κριτικούς σε μεγάλες εφημερίδες πανελλαδικής εμβέλειας.

Η οφειλή μας στη μνήμη των νεκρών του Διστόμου είναι διαρκής και ανεξόφλητη.
Σε ένδειξη σεβασμού για το εγχείρημά μας μόλις παραλάβαμε τα βιβλία ήρθαμε απ’ ευθείας στο Δίστομο όπου παραδώσαμε το πρώτο μας αντίτυπο στον Δήμαρχο της πόλης σας κ. Πανουργιά και αποφασίσαμε η πρώτη παρουσίασή του σε κοινό να γίνει στο Δίστομο. Ευχαριστούμε τη Δημοτική αρχή και όλους όσους συνέβαλλαν για να είμαστε απόψε, αυτή την τόσο φορτισμένη βραδιά, μαζί σας. Είναι μεγάλη τιμή για μας.
Κι αν η ρήση πως «οι λαοί που γνωρίζουν την ιστορία τους κρίνουν πάντα ασφαλέστερα και ορθότερα» έχει κάποια βάση, τότε σίγουρα το βιβλίο μας Δίστομο 10 Ιουνίου 1944 – Το Ολοκαύτωμα θα συμβάλλει στην αυτογνωσία και στη σωστή κρίση όλων.
Δίνω το λόγο στον δημιουργό του βιβλίου Γιώργο Θεοχάρη
παρεμβάλλοντας λίγους στίχους του ποιητή Νικηφόρου Βρεττάκου μέσα από το βιβλίο μας:

Σε τούτο τον τόπο

είναι πολλά αυτά που το ύψος τους

φαίνεται δύσκολα. …

στέκουν πάνω απ’ την ποίηση.

Δε χωράνε στη μουσική.

Ούτε φθόγγοι ούτε λέξεις δεν φτάνουν

να φτιάξουμε, ωραίο-ωραίο,

καθώς θα της ταίριαζε,

ένα ένδυμα στη θυσία σας.

Αν μπορείτε ν’ ακούσετε τη σιωπή μας,

ακούστε τη αδελφοί.

Συγχωρέστε μας. Δεν σας ξεχάσαμε!

Φωτο: Λυμπεράτος Μ.- Λαμπρόπουλος Ν.- Θεοχάρης Γ.

Ο ερευνητής και επιμελητής του βιβλίου Γιώργος Θεοχάρης συνέχισε την εκδήλωση και μέρος του λόγου του σας μεταφέρουμε:
Περισσεύει η συγκίνηση στη συνειδητοποίηση του γεγονότος ότι παρουσιάζουμε απόψε αυτό το βιβλίο κάτω από τη σκιά των ιερών οστών των θυμάτων της σφαγής, εδώ στον λόφο του Μαυσωλείου. Ένα βιβλίο, οι σελίδες του οποίου θα παραμένουν εσαεί νοτισμένες από το αίμα του γεγονότος που περιγράφουν.
Για να κατορθωθεί αυτή η έκδοση στηρίχθηκα, κατά βάσιν, στις εξής πηγές:
-στο βιβλίο του Τάκη Λάππα «Η Σφαγή του Διστόμου – χρονικό», του 1945
-στο βιβλίο του Γιάννη Μπασδέκη «Δίστομο», του 1994
-στα βιβλία της Καίτης Μανωλοπούλου «Αναμνήσεις και Μαρτυρίες», του 1994 και «Να ζεστάνουμε τις πέτρες στις πλαγιές του Διστόμου», του 2004
-στο περιοδικό «Εμβόλιμον», τ. 21-22, του 1994 καθώς και στο εκτός αρίθμησης τεύχος του Ιουνίου 2009
-στο περιοδικό «Ε – Ιστορικά» της εφ. Ελευθεροτυπία, Νο 241, του Ιουνίου 2004
Επιπροσθέτως άντλησα πολύτιμο υλικό από τα Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας (ΑΣΚΙ), το Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο του Μορφωτικού Ιδρύματος της Εθνικής Τραπέζης (ΕΛΙΑ – ΜΙΕΤ), από το φωτογραφικό αρχείο του Μουσείου Μπενάκη, από την Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Λεβαδείας, από το αρχείο λογοτεχνικών περιοδικών του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου (ΕΚΕΒΙ), από τα σώματα των εφημερίδων: Εμπρός, Ελευθερία, Μακεδονία, Ριζοσπάστης, Μάχη, Ασύρματος, Τα Νέα, Το Βήμα, Η Καθημερινή, Ακρόπολις, Ελευθεροτυπία, Αττικοβοιωτικός Κόσμος, Παρατηρητής, Βοιωτική Ώρα, καθώς επίσης και από πολλά ιστολόγια, με πρώτο και σημαντικότερο αυτό που διακονεί ένας αφοσιωμένος στην ενημέρωση και στην έρευνα της τοπικής ιστορίας συμπατριώτης μας, ο Θέμης Παπαϊωάννου.
Το βιβλίο χωρίζεται σε οκτώ ενότητες:

• ΙΣΤΟΡΙΑ – ΧΡΟΝΙΚΑ: με καταγραφή των γεγονότων όταν αυτά ήσαν ακόμη νωπά (Τ. Λάππας – Τύπος εποχής, κλπ) και με διηγήσεις συμβάντων από αυτόπτες αργότερα (Ν. Ασημάκης – Γ. Μπασδέκης – Σ. Μελετζής –Δ. Παπακωνσταντίνου – Τ. Μαντζώρος – καλόγηροι και μέλη του ηγουμενοσυμβουλίου της Μονής Οσίου Λουκά).

• ΕΠΙΣΗΜΑ ΚΕΙΜΕΝΑ: με αναφορές του Κατοχικού Νομάρχη Λεβαδείας, Έκθεση του 11ου Λόχου του ΙΙΙ/34 Τάγματος του ΕΛΑΣ, Αναφορά του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού, Αναφορά επιτροπής κατοίκων του Διστόμου στον Διεθνή Ερυθρό Σταυρό, Ανακοινώσεις των αρχών Κατοχής, Έκθεση του Διευθυντού του Ελληνικού Εθνικού Γραφείου Εγκληματιών Πολέμου.

• ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ – ΔΙΗΓΗΣΕΙΣ: με αφηγήσεις ανθρώπων που έζησαν την εμπειρία της Ιστορίας και μαρτυρούν το τραγικό τους βίωμα, αντλημένες, κυρίως, από την καταγραφή του Στάθη Σταθά το 1994 για το περ. Εμβόλιμον, αλλά και από την Καίτη Μανωλοπούλου, τον Γιάννη Μπασδέκη, τον Γιώργο Νικολάου.

• ΜΝΗΜΟΣΥΝΑ – ΡΕΠΟΡΤΑΖ: με αναδιήγηση των γεγονότων στις εφημερίδες, με αφορμή την ετήσια επέτειο, αλλά και με ρεπορτάζ εφημερίδων και περιοδικών με διάφορες αφορμές.

• Η ΤΥΧΗ ΤΩΝ ΥΠΕΥΘΥΝΩΝ ΤΗΣ ΣΦΑΓΗΣ – Ο ΑΓΩΝΑΣ ΓΙΑ ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΕΙΣ: με παράθεση του Βουλεύματος παραπομπής των υπευθύνων, Ανταποκρίσεις από τη Δίκη της Νυρεμβέργης, Ενέργειες της Γερμανίας προκειμένου να μη δικαστεί ο Χάινς Ζάμπελ στην Ελλάδα, Παλινωδίες και τελική υποχωρητικότητα της ελληνικής Διοίκησης, Αγώνας των Διστομιτών για δικαίωση και αποζημιώσεις, Συστοίχιση μερίδας του γερμανικού λαού στην υπόθεση του αγώνα για αποζημιώσεις.

• ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ: με κείμενα μυθοπλασίας, πρόζες και ποιήματα, αλλά και με δοκιμιακά κείμενα, μέσα από τα οποία δίνεται η άλλη διάσταση της Σφαγής, αυτή της επίδρασης που ασκεί ένα τέτοιας τραγικότητας γεγονός στην ψυχή ενός ανθρώπου που εκφράζεται μέσα από την τέχνη της γραφής, πέρα από τα όρια της ιστορικής τεκμηρίωσης, αλλά μέσα στα όρια του ψυχικού συγκλονισμού.

• ΚΡΑΤΩΝΤΑΣ ΤΗ ΜΝΗΜΗ ΖΩΝΤΑΝΗ ΣΤΟΝ ΝΕΟ ΑΙΩΝΑ: με παράθεση του κειμένου από την απομαγνητοφώνηση της εκπομπής «Νέοι Φάκελλοι», του τηλεοπτικού σταθμού ΣΚΑΪ, του Ιουνίου 2009, και με αναφορές στην ταινία του Στέφαν Χάουπτ «Ένα τραγούδι για τον Αργύρη».

• ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ – ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: με δημοσίευση χαρακτικών, για τη Σφαγή του Διστόμου, των: Σικελιώτη – Κορογιαννάκη – Μανούση – Κανά, και φωτογραφιών της Βούλας Παπαϊωάννου, που έφτασε στο Δίστομο ακολουθώντας την ΟΥΝΡΑ, και του Dmitri Kessel, που κάλυψε τον απόηχο του γεγονότος της Σφαγής για λογαριασμό του αμερικανικού περιοδικού LIFE.

Η κατάθεση αυτής της ερευνητικής εργασίας ας προσμετρηθεί ως ελάχιστη συνεισφορά, από μέρους μου, στην ιερή μνήμη των νεκρών. Ως ελάχιστη συμβολή στην κοινωνική μας αυτογνωσία.

Καταγόμενος από τη γειτονική Δεσφίνα όφειλα, επιπλέον, κάτι στους τρεις συγχωριανούς μου που, βόσκοντας τις γαλοπούλες τους στο οροπέδιο του Διστόμου, προσμετρήθηκαν με τους νεκρούς της Σφαγής.

Έχοντας φοιτήσει από το 1965 ως το 1968 στο Λύκειο του Διστόμου, όφειλα κάτι ακόμη στους συμμαθητές μου που ήταν τα παιδιά εκείνων που γλίτωσαν το θάνατο την φοβερή ημέρα της 10ης Ιουνίου 1944, όφειλα κάτι στους Διστομίτες που καλημέριζα πηγαίνοντας στο σχολείο και καθώς μ’ αντιχαιρετούσαν διέκρινα τον τρόμο του θανάτου στο βλέμμα τους. Όφειλα, τέλος, κάτι στο γεγονός ότι το Σχολείο μου δεν ήταν άλλο από το κτήριο στον νοτιοανατολικό τοίχο του οποίου εκτελέστηκαν οι 12 όμηροι, και στα διαλείμματα έψαυα τις τρύπες που άφησαν οι σφαίρες.

Αλλά οι οφειλές στους νεκρούς είναι ανεξόφλητες, ό,τι κι αν κάνουμε.

Επιτρέψτε μου, κλείνοντας, ν’ αφιερώσω αυτό το βιβλίο σ’ έναν άλλο νεκρό Διστομίτη, νεκρό μιας άλλης εποχής κι ενός άλλου αγώνα ελευθερίας. Είμαι βέβαιος πως οι νεκροί της Σφαγής τον έχουν κιόλας συναριθμήσει. Επιτρέψτε μου ν’ αφιερώσω την εργασία αυτή στον εκπαραθυρωμένο από τη Χούντα του Ιωαννίδη, τον Φεβρουάριο του 1974, συμμαθητή μου στο Λύκειο, φοιτητή της Σχολής Καλών Τεχνών, Γιάννη Καΐλη.

Τη σκυτάλη παρέλαβε ο διδάκτωρ στο Πάντειο Παν/μιο Μιχάλης Λυμπεράτος η ομιλία του οποίου προκάλεσε ιδιαίτερη αίσθηση αφού παρουσίασε το βιβλίο αντιπαραθέτοντάς το με το γενικότερο παγκόσμιο ιστορικό της εποχής του β΄ παγκοσμίου πολέμου και θα σας την παρουσιάσουμε ολόκληρη σε επόμενη ανάρτηση.

Ακολούθως η Πέπη Θεοχάρη έδωσε ένα μοναδικό ρεσιτάλ τραγουδώντας από τον επιτάφιο του Μίκη Θεοδωράκη συνοδεία μπουζουκιού από τον εξαίρετο Διονύση Παπαϊωάννου.

Ο Στάθης Σταθάς ήταν συγκλονιστικός στην απαγγελία του επιγράμματος του Γιάννη Ρίτσου για τους νεκρούς του Διστόμου.

Η εκδήλωση έκλεισε με την παράδοση από τον Δήμαρχο κ. Αθανάσιο Πανουργιά, τιμητικών αναμνηστικών, σε απογόνους μαρτυρικών γυναικών του Διστόμου κι ενώ είχε προηγηθεί ένα συγκλονιστικό Ηπειρώτικο μοιρολόϊ με το κλαρίνο του Διονύση Θεοδόση.