Τρίτη 28 Απριλίου 2009

ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΑΝΤΙΛΗΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΣΥΜΠΑΝΤΟΣ

Το βιβλιοπωλείο ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΚΦΡΑΣΗ
συμμετέχει στο γιορτασμό

2009 Διεθνές έτος Αστρονομίας
400 χρόνια από την πρώτη χρήση του τηλεσκοπίου από τον Γαλιλαίο
και σας προσκαλεί στην ομιλία με θέμα

ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΑΝΤΙΛΗΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ
ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΣΥΜΠΑΝΤΟΣ

Θα μιλήσει ο καθηγητής αστροφυσικής του τμήματος Φυσικής
στο Αριστοτέλειο Παν/μιο Θεσ/νίκης
ΛΟΥΚΑΣ ΒΛΑΧΟΣ
τη Δευτέρα 4 Μαΐου 2009, στις 8:30 μ.μ.
στο βιβλιοπωλείο ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΚΦΡΑΣΗ
(Δημάρχου Ι. Ανδρεαδάκη 49, πρώην Πεσ. Μαχητών, Λιβαδειά).

Ο Γαλιλαίος δείχνει στον Δόγη της Βενετίας Λεονάρντο Ντονά το τηλεσκόπιο

ΤΟ ΣΥΜΠΑΝ
(Δημιουργία, δομή και εξέλιξη)
Κοσμολογία είναι η επιστήμη που μελετά το σύμπαν ως σύνολο. Χρησιμοποιώντας την επιστημονική μέθοδο, προσπαθεί να ανιχνεύσει την δημιουργία του, την σημερινή του δομή και την εξέλιξή του. Όπως όλες οι επιστήμες, η κοσμολογία δημιουργεί υποθέσεις και θεωρίες για το σύμπαν οι όποιες κάνουν συγκεκριμένες προβλέψεις για φαινόμενα που μπορούμε να τα επιβεβαιώσουμε με παρατηρήσεις. Με βάση πάντα τις παρατηρήσεις, οι θεωρίες μπορεί να απορριφτούν ή να τροποποιηθούν έτσι ώστε να ερμηνεύσουν τα δεδομένα. Σήμερα η επικρατέστερη θεωρία για τη δημιουργία και την εξέλιξη του σύμπαντος είναι η θεωρία της ΜΕΓΑΛΗΣ ΕΚΡΗΞΗΣ. Στη διάλεξη θα παρουσιάσουμε τη θεωρία αυτή και τις παρατηρήσεις που τη στηρίζουν αλλά και τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει για να ερμηνεύσει τις νεώτερες παρατηρήσεις. Τέλος θα συζητήσουμε τους περιορισμούς που θέτουν τα σύγχρονα πειράματα σε όλες τις θεωρίες για το σύμπαν αλλά και τις δικές σας ερωτήσεις και ανησυχίες σε θέματα που συνδέονται με τη σύγχρονη κοσμολογία.

Η ομιλία εντάσσεται στα πλαίσια των εορτασμών που θα γίνουν σε όλο τον κόσμο το 2009 για το ΔΙΕΘΝΕΣ ΕΤΟΣ ΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑΣ. Το 2009 αποτελεί ένα χρόνο σταθμό για την αστρονομία, γιατί συμπληρώνονται 400 χρόνια από την πρώτη χρήση του τηλεσκοπίου από τον Γαλιλαίο. Με αφορμή αυτήν την επέτειο η Διεθνής Αστρονομική Ένωση (IAU) και η UNESCO οργανώνουν σε όλο τον κόσμο σειρές από εκδηλώσεις για τα επιτεύγματα της σύγχρονης αστρονομίας και την προσφορά της στην ανθρωπότητα και στον πολιτισμό μας (http://www.astronomy2009.org/general/).


Ο Λουκάς Βλάχος γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Λιβαδειά, είναι καθηγητής αστροφυσικής του Τμήματος Φυσικής του Α.Π.Θ (http://www.astro.auth.gr/~vlahos). Απέκτησε το πτυχίο Φυσικής από το Τμήμα Φυσικής του Α.Π.Θ. το 1972 με άριστα και συνέχισε μεταπτυχιακές σπουδές στο Πανεπιστήμιο του Maryland , Η.Π.Α., όπου και απέκτησε τα πτυχία M.Sc. (1976) και Ph.D. (1979). Από το 1981 μέχρι το 1985 εργάστηκε στο Πανεπιστήμιο του Maryland και ήταν υπεύθυνος ερευνητικών προγραμμάτων που χρηματοδοτούσε η NASA. Το 1985 επέστρεψε στο Τμήμα Φυσικής του Α.Π.Θ., όπου και εργάζεται μέχρι σήμερα. Έχει δημοσιεύσει πάνω από εκατό (100) εργασίες σε διεθνή περιοδικά με κριτές και το έργο του έχει γίνει ευρέως γνωστό, όπως δείχνουν και οι περισσότερες από χίλιες τριακόσιες (1300) αναφορές που έχουν γίνει σ’ αυτό. Είναι μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της Ελληνικής Αστρονομικής Εταιρίας (http://www.helas.gr/) και πολλών διεθνών οργανισμών.

Κυριακή 26 Απριλίου 2009

Το Παγκόσμιο Έτος Αστρονομίας


Η Διεθνής Αστρονομική Ένωση ανακήρυξε το 2009 ως Παγκόσμιο Έτος Αστρονομίας με κεντρικό θέμα «Το Σύμπαν: Δικό σας να το Ανακαλύψετε»
Το Παγκόσμιο Έτος Αστρονομίας 2009 σηματοδοτεί την τετρακοσιοστή επέτειο της πρώτης αστρονομικής παρατήρησης με τηλεσκόπιο από τον Γαλιλαίο (Galileo Galilei). Σε όλη τη διάρκεια του έτους αυτού θα γίνει παγκόσμιος εορτασμός της αστρονομίας και της συμβολής της στην κοινωνία και στον πολιτισμό, με έντονη έμφαση στην εκπαίδευση, στην ενεργοποίηση του κοινού και στη συμμετοχή των νέων ανθρώπων σε δραστηριότητες που θα συμβούν σε εθνικό, διεθνές και παγκόσμιο επίπεδο. Το Παγκόσμιο Έτος Αστρονομίας 2009 έχει εγκριθεί από την UNESCO, η οποία και συνέστησε στα Ηνωμένα Έθνη την υιοθεσία της έγκρισης αυτής. H Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ εξέδωσε ψήφισμα στο τέλος του 2007 υποστηρίζοντας την πρωτοβουλία αυτή.
Το όραμα του Διεθνούς Έτους Αστρονομίας είναι να βοηθήσει τους ανθρώπους να ανακαλύψουν και πάλι τη θέση τους στο Σύμπαν μέσα από τον ουρανό, και έτσι να συμμετάσχουν με μια προσωπική αίσθηση θαυμασμού και ανακαλύψεως. Κάθε ένας θα πρέπει να συνειδητοποιήσει την επίδραση της Αστρονομίας και των άλλων βασικών επιστημών στην καθημερινή μας ζωή και να κατανοήσει το πώς η επιστημονική γνώση μπορεί να συνεισφέρει σε μια πιο ισορροπημένη και ειρηνική κοινωνία.

Το βιβλιοπωλείο μας συμμετέχει στο γιορτασμό του Παγκόσμιου Έτους Αστρονομίας 2009, διοργανώνοντας εκδήλωση με ομιλητή τον συμπολίτη μας καθηγητή αστροφυσικής στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Λουκά Βλάχο τη Δευτέρα 4 Μαΐου .

Περισσότερα στην επόμενη ανάρτηση.

Τετάρτη 22 Απριλίου 2009

ΠΑΝΟΣ ΝΙΚΟΥ: Ενας λιβαδειώτης ποιητής μαζί μας την Τετάρτη 29 Απριλίου


Πάνος Νίκου, Κίνηση Προσαρμογής, Αθήνα: Γαβριηλίδης 2008, σ. 53.

«Περίεργος και ζωντανός» - σύμφωνα με τον αυτοπροσδιορισμό του ποιητικού εγώ στο ομώνυμο ποίημα, ο Πάνος Νίκου είναι ένας ποιητής που, με αδιάλειπτη εγρήγορση, πασχίζει να γειώσει τις «ιδέες», όπως ο ίδιος συχνά αποκαλεί τις έννοιες του χρόνου, του έρωτα, του θανάτου, στην απτή πραγματικότητα: Οι ιδέες μου/ ψάχνουν μια γη να καταλήξουν / σαν χαρτιά που τα ταξιδεύει ο άνεμος. Ολιγογράφος και ώριμος ποιητικά σ’ αυτήν τη δεύτερη συλλογή του δεν επιχειρεί να παγιώσει μια ανθρωπογεωγραφία με συγκεκριμένους άξονες αναφοράς, αλλά δημιουργεί ένα πλέγμα προβληματισμών που θα μπορούσαν να στεγαστούν σε δύο μεγάλες κατηγορίες-ισοτοπίες: α) θάνατος/χρόνος/έρωτας, β) φύση/ιστορία. Στην ποίηση του Νίκου η ανθρώπινη περιπέτεια δεν υποτάσσεται στο ζόφο του ντετερμινιστικά προσδιορισμένου τέλους της, αλλά υποστασιώνεται από τις εκάστοτε «κινήσεις προσαρμογής» που ορίζουν τη διαδρομή.



ΟΙ ΠΟΙΗΤΕΣ
Ένας ψίθυρος στις μεγάλες σιωπές.
Σημαίες στ’ ανοιχτά.
Αρχιμάστορες σμιλεύοντας πέτρες.
Γεράνια που απ’ τα χαλάσματα
κοκκινίζουν το μέλλον μας.
Ανεμώνες που σκαρφαλωμένες στα βράχια
πολιορκούν το εγώ μας.
Γυμνά κλαδιά που χορεύουν στο λευκό του χιονιού.
Συννεφιά στον ουρανό της ερήμου.
Χρωματιστά κτίρια καρφωμένα στις γκρίζες λεωφόρους.
Νερό στα πόδια των δέντρων.

ΨΑΧΝΩ
Τόσος κόσμος σήμερα στην πλατεία
κι εγώ ψάχνω να μιλήσω.
Τόσος θόρυβος
κι εγώ ψάχνω τον ήχο των λέξεων
πιο δυνατό απ’ τον ήλιο.
Δε θέλω άλλο φως.
Φαντάζομαι το βλέμμα σου.
Το βλέμμα σου θέλω.


Ο Πάνος Νίκου γεννήθηκε στη Λιβαδειά.
Σπούδασε χημικός μηχανικός. Ζει κι εργάζεται
ως σύμβουλος επιχειρήσεων στην Αθήνα.
Αυτή είναι η δεύτερη ποιητική του συλλογή.
Η πρώτη με τίτλο Τάσεις Ισορροπίας εκδόθηκε το 1994.

Τρίτη 21 Απριλίου 2009

«Σκλάβοι της Ελευθερίας» Giuseppe Conte


Ναυτικοί ήρωες και δουλέμποροι
Του Νίκου Βατόπουλου

Ένα κράμα ναυτικής περιπέτειας και θαλασσινού μελοδράματος με φόντο τον αποικιοκρατικό κόσμο την εποχή της Γαλλικής Επανάστασης, είναι το μυθιστόρημα του Ιταλού Τζουζέπε Κόντε (γεν. 1945). Αν σας αρέσουν τα κλασικά μυθιστορήματα που εξάρουν τα αποθέματα ψυχής, αφοσίωσης, αυταπάρνησης, έρωτα, σκληρότητας και στοχασμού στη φύση της ζωής και του θανάτου, το «Σκλάβοι της Ελευθερίας» («Il Terzo Ufficiale») είναι ένα βιβλίο που δύσκολα θα αφήσετε από τα χέρια σας.
Αυτό «έπαθα» κι εγώ. Άρχισα να το διαβάζω από περιέργεια, ομολογώ δεν ήξερα τον συγγραφέα αλλά κάτι με τράβηξε. Έχω αδυναμία στις θαλασσινές περιπέτειες, στις ιστορίες με αντιξοότητες και προκλήσεις, πόσω μάλλον όταν ο ιστορικός περίγυρος είναι τόσο ελκυστικός: ένα εμπορικό ιστιοφόρο σαλπάρει από τη Νάντη (που σαν το Λίβερπουλ πλούτιζε από τα σκλαβοπάζαρα), στα τέλη του 18ου αιώνα, με τελικό προορισμό τις Δυτικές Ινδίες αφού πρώτα κάνει στάση στην Αφρική, στη Γουινέα για να «φορτώσει» ανθρώπινο εμπόρευμα. Την ιστορία, που διαδραματίζεται λίγο πριν και λίγο μετά το σημαδιακό έτος «1792», αφηγείται ο Γιαν Κεργενέκ, νεαρός μούτσος τότε, που, χωρίς να γνωρίζει καν ανάγνωση και γραφή, άφησε τα λάχανα και τα χωράφια για να μπαρκάρει. Ο Γιαν αποκτά το ίνδαλμά του. Είναι ο «Τρίτος Πλοίαρχος» (ο τίτλος του βιβλίου στα ιταλικά), ο Ιταλός Φλοριάνο ντι Σανταφλόρα.
Ο Φλοριάνο έχει όλα τα στοιχεία του ηρωισμού. Είναι λιγομίλητος, σκεφτικός, ατρόμητος, με παρελθόν, διαβασμένος, καταφεύγει στα βιβλία του και δείχνει να γνωρίζει και να καταλαβαίνει πολύ περισσότερα απ’ όσα δείχνει. Με τον Γιαν αναπτύσσουν μια σχέση δασκάλου - μαθητή. Η διαφορά ηλικίας τους είναι - δεν είναι δέκα χρόνια, αλλά αυτά που τους χωρίζουν (εμπειρίες, μόρφωση, σεξ, κακουχίες) γίνονται ένας «ωκεανός» που επισφραγίζει την αφοσίωση.
Όταν, με τα πολλά, φθάνουν στη Γουινέα, ο Φλοριάνο ξεχωρίζει μια νεαρή Αφρικάνα, την παίρνει υπό την προστασία του και την ερωτεύεται. Ο παράνομος δεσμός αλλά και η περιφρόνηση προς τον νόμο του πλοίου, γίνονται η αφορμή για χιονοστιβάδα επεισοδίων, ορισμένα από αυτά με πολύ σκληρές σκηνές. Μετά την ανταρσία των «καλών» στο πλοίο, ο Φλοριάνο (που σώζεται από τους ναύτες του) ιδρύει στη Γουινέα μια ελεύθερη πόλη. Αλλά, τίποτε, δεν μπορεί να είναι προβλέψιμο και οι εξελίξεις είναι γοργές.
Αυτό το πλαίσιο, που μπορεί σε ορισμένους να θυμίζει «Κλασικά Εικονογραφημένα», έτσι απλοϊκά παρουσιασμένο, είναι η ραχοκοκαλιά ενός θαυμάσιου μυθιστορήματος, από τα ωραιότερα και τα πιο ψυχαγωγικά που έχω διαβάσει τον τελευταίον καιρό. Υπάρχουν σελίδες και σκηνές, και ψυχικές και σωματικές συγκρούσεις, μεγάλης δύναμης, ομορφιάς και ουσίας. Και ο Τζουζέπε Κόντε ξετυλίγει έναν ύμνο στην ελευθερία, χωρίς «κοιλιές» και «αδύναμα σημεία». Άξιοι οι συνειρμοί στους Νταφόε, Κόνραντ και Μέλβιλ. Οι χαρακτήρες που έπλασε ο Κόντε αντλούν από ένα τεράστιο απόθεμα κοινού θυμικού από τη λογοτεχνία και τον κινηματογράφο. Εξαιρετική η μετάφραση της Δήμητρας Δότση.

Εφημερίδα ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 17/4/2009
Giuseppe Conte «Σκλάβοι της Ελευθερίας»
μετ. Δήμητρα Δότση.
Εκδόσεις Πόλις, σελ. 372

Σάββατο 18 Απριλίου 2009

Καλό Πάσχα

(Αμφίκλεια 1960, από το φακό και το αρχείο του Δημήτρη Καλπύρη)
Πάσχα στη Ρούμελη.
Ξύλινες σούβλες και γύρισμα δίχως μηχανική υποστήριξη.
Εικόνες μιας άλλης εποχής.
Τόσο κοντινής ... αλλά ... και τόσο μακρινής.

ΚΑΛΟ ΠΑΣΧΑ

Τρίτη 14 Απριλίου 2009

Δείπνο Ανάστασης με την πένα του Κώστα Ακρίβου


Φωτογραφία από μια επίσκεψη του συγγραφέα στον λόφο του Γολγοθά στο μοναστήρι της Παναγίας Ξενιάς το 1967
Ένα από τα 17 διηγήματα του νέου βιβλίου του Κώστα Ακρίβου
«Τελετές ενηλικίωσης» διαλέξαμε να σας προσφέρουμε τις Πασχαλινές μέρες που έρχονται. Ένα κείμενο που δένει με μοναδικό τρόπο, τα ουσιαστικά μηνύματα των γιορτινών ημερών με εικόνες και πράξεις μιας εποχής που σιγά σιγά ξεθωριάζει, ακόμα κι από τις μνήμες μας …

Μια μπλουτζίν πασχαλιά
1988, Μεγάλη Εβδομάδα. Η άνοιξη σε όλο το μεγαλείο: νερά που από χιόνι γίνονται τρεχούμενα, καινούριες μυρωδιές της γης, φρέσκα χρώματα, βελάσματα ζώων που η μοίρα τους το ‘χει να καταλήξουν στο αίμα.
Βαδίζουν σ’ ένα δρόμο γεμάτο λάσπες. Ο άντρας με σηκωμένα τα μανίκια, ξερακιανός, μια στυφή πίκρα στο μάτι, το μπόι του ένα κεφάλι κάτω απ’ τον ήλιο. Στον ώμο έχει το αρνί – αυτός το έσφαξε, με τα ίδια του τα χέρια. Δίπλα ένα αδύνατο αγόρι’ αμίλητο κι αυτό, αγωνίζεται να τον φτάσει στο δρασκέλισμα και στο ύψος. Στα χέρια κρατάει μια νάιλον σακούλα με τη συκωταριά και τα εντόσθια. Προχωράει μα ο νους του είναι αλλού: δεν βλέπει την ώρα να συναντηθεί με τους φίλους του, να βγουν στο λόγγο για να κόψουν ξύλα που τα θέλουν να κάψουν τον «Ιούδα» το απόγευμα της Λαμπρής. Φαντάζεται τη σκηνή και χαμογελάει. Σκέφτεται τη φωτιά που θα μπουμπουνίσει τον προδότη και δεν νιώθει ούτε κούραση ούτε βάρος στα χέρια.
Έχουν φτάσει στα πρώτα σπίτια του χωριού. Ασβεστωμένα όλα, οι κήποι φίσκα στο λουλούδι. Μονάχα ένα δίπατο ξεχωρίζει. Απεριποίητο, η αυλή χορταριασμένη, τα παραθυρόφυλλα κλειστά, ξεραμένος κι ο ασβέστης στους τοίχους. Ο άντρας κόβει λίγο το βήμα και λοξοκοιτάει. Το παιδί σκύβει κι άλλο το κεφάλι. Προχωρούν ένα δυο βήματα και ύστερα κοντοστέκονται. Το βλέμμα του παιδιού συνεχίζει να μένει καρφωμένο στο χώμα’ στ’ αφτιά του έχει το πείραγμα από τα άλλα παιδιά στο σχολείο: «Ρε συ, να το μούλικο η αδερφή σου!» και με κακία τού δείχνουν ένα κορίτσι με μεγάλα και πράσινα μάτια. Μεγάλα και πράσινα σαν του…
Του πατέρα του. Μόνο τα μάτια του πατέρα του έχουν το σχήμα και το χρώμα του άγουρου αμύγδαλου. Απ’ αυτόν τα κληρονόμησε η Αγγελικούλα, δικά του είναι. Του πατέρα που, όταν πριν από χρόνια εγκαταστάθηκε στο χωριό τους η «ξένη», αυτός βρήκε απάγκιο τα σκέλη της. Όταν γεννήθηκε η μικρή, τότε ήταν που το χωριό ήρθε και βούιξε. Η μάνα του πήρε να μαραζώνει, και η μία και η άλλη γιαγιά ως και μάγια έριξαν στην ποίξα και τη δείξα. Το αγόρι άκουγε τα κλάματα, τις κατάρες, τους ολονύχτιους καβγάδες. Έτσι μεγάλωσε και με τέτοια σκοτεινιά στην καρδιά ανηφόρισε τα έντεκα χρόνια της ζωής του.
Όλα αυτά κράτησαν μέχρι πριν από ένα χρόνο. Τότε, εντελώς ξαφνικά και χωρίς να δώσει λόγο σε κανένα, ξέκοψε ο πατέρας απ’ την «ξένη». Δεν ξαναπάτησε σπίτι της ούτε ακούστηκε σχόλιο σε βάρος του. Έφευγε νωρίς για τα κτήματα, γύριζε στην ώρα του. Οι γυναίκες σάστισαν μα δεν έβγαλαν τσιμουδιά μην τυχόν και ταράξουν την ανέλπιστη τύχη. Το αγόρι δεν έλεγε κι αυτό τίποτα από φόβο μη ματιάσει τη γαλήνη του σπιτικού. Αραίωσαν και στο σχολείο τα πειράγματα. Το βράδυ στην προσευχή του τραύλιζε ευχαριστημένο: «Μπρα… Μπράβο, Θε… θε.. θεούλη…»
Το περασμένο καλοκαίρι χτύπησε την πόρτα τους μια γειτόνισσα. «Το και το» τους είπε. Και ύστερα σιγανά μα χαιρέκακα: «Όλα εδώ πληρώνονται!» Ποια; Βρήκαν οι γιατροί στο αίμα της «ξένης» κάτι κακό και δεν της έμελλε ακόμα πολύς καιρός. Το βράδυ την ώρα του φαγητού όλοι κρυφοκοίταζαν τον πατέρα να δουν πώς θα αντιδράσει’ με χαρά, όπως λίγο πολύ και οι υπόλοιποι άντρες του χωριού, ή μήπως με οργή και ταραχή;
Τίποτα. Λες και δεν είχε συμβεί το παραμικρό, τελείωσε αυτός σιωπηλός το φαγητό του και ύστερα τους καληνύχτισε - ήταν «πολύ κουρασμένος». Έτσι κύλησε ο καιρός. Αναστέναξαν όλοι στην οικογένεια’ μαύρο σύννεφο πέρασε πάνω απ’ το κεραμίδι τους και τώρα τραβούσε να ρίξει αλλού την μπόρα. Έφτασε το καλοκαίρι, το φθινόπωρο, ήρθαν οι μέρες του Χριστού, τελείωσαν κι αυτές, άρχισε να πρασινίζει ξανά ο τόπος και τώρα, στα ξαφνικά, να ο πειρασμός και η κακιά στιγμή: οι δυο τους έξω απ’ το διαολεμένο σπίτι.
Ο πατέρας πήρε σιγά σιγά ν’ απομακρύνεται, δεν ήταν καιρός για πισωγυρίσματα. Κάποια στιγμή γύρισε το κεφάλι να δει πού είναι και τι κάνει το παιδί. Ο μικρός είχε καρφωμένα τα μάτια στο σπίτι και δεν έλεγε να κουνηθεί από τη θέση του. Μα τι στο καλό συνέβαινε;
Τις επόμενες κινήσεις του γιου του ο άντρας τις είδε και τις έζησε όπως σε μεγάλο πυρετό. Δίχως άλλη κουβέντα, χωρίς να γυρίσει να τον κοιτάξει ή να ζητήσει τη γνώμη του, το αγόρι άνοιξε το βήμα, μπήκε στην ξένη αυλή, προχώρησε ανάμεσα στα αφρόντιστα παρτέρια και πήρε να ανεβαίνει βιαστικά τη σκάλα. Σταμάτησε έξω από την πόρτα. Σήκωσε το χέρι και χτύπησε. Πέρασε ένα λεπτό, δύο, ένας ολόκληρος αιώνας. Ακούστηκε η σκουριασμένη πόρτα να τρίζει και εμφανίστηκε ένα κοριτσίστικο πρόσωπο με μάτι τσάγαλο. Έμειναν βουβά τα δυο παιδιά, το ένα να κοιτάζει το άλλο. Ύστερα κάτι είπε το αγόρι και έκανε μια κίνηση σκύβοντας. Κατέβηκε τρέχοντας τις σκάλες, πήγε και στάθηκε δίπλα του λαχανιασμένο. Ο άντρας δεν γύρισε να το κοιτάξει. Συνέχισαν το δρόμο αμίλητοι.
Η μάνα τούς περίμενε στην εξώπορτα:
«Ζαφείρη, αργήσατε… Ανησύχησα…»
Πέρασαν μέσα. Πήρε τα πανωφόρια τους, φρόντισε να σκουπίσουν την υγρασία απ’ το πρόσωπο. Κάθισαν να φάνε. Είχε μαγειρέψει το αγαπημένο του φαγητό: χλωρά κουκιά με άνηθο. Το ψωμί ζεστό, έκοβαν τα χέρια, άλεθε η πείνα τους.
Το βράδυ εντόσθια να κάνουν μαγειρίτσα δεν είχαν’ δεν ρώτησε όμως να μάθει το γιατί. Μυστήρια πλάσματα οι μάνες: ξέρουν να διαβάζουν με το μέσα μάτι, να μην ξοδεύουν λόγια εκεί που δεν πρέπει. Για να νοστιμίσει το δείπνο της Ανάστασης, τσούγκρισαν δυο τρία αβγά παραπάνω, γέμισε κόκκινα τσόφλια το καλό τραπεζομάντιλο, ήπιαν κρασί, κοιμήθηκαν αγγελούδια.
Την τρίτη μέρα του Πάσχα κατέβηκαν με το αγροτικό στην πόλη. Ξάνοιγε ο καιρός και θα ‘πρεπε να προμηθευτούν υλικά για το φράχτη, σπόρους για τον μπαξέ, κλωστές και νήματα η μάνα.
Λίγο πριν το μεσημέρι βρήκε την ευκαιρία και τον τράβηξε μέσα σ’ ένα μαγαζί με ρούχα αντρικά.

Ο Ανδρέας ήταν το πρώτο αγόρι στο Γλυφονέρι που φόρεσε Levis 501, πεντάτσεπο, εφαρμοστό, με ραφές στο πλάι. Δώρο του πατέρα, το μοναδικό που πήρε ποτέ απ’ αυτόν. Επειδή είχε μπει στο δρόμο με τα ακυβέρνητα υγρά και τις ακριβές σιωπές.
Άντρας πια, τόσα χρόνια μετά, και το ‘χει φυλαγμένο. Κειμήλιο πολύτιμο.

Το βιβλίο "Τελετές ενηλικίωσης" του Κώστα Ακρίβου, με υπότιτλο Μια ζωή σε δεκαεφτά επεισόδια, πραγματεύεται το μείζον ζήτημα των πολλαπλών πλευρών ενηλικίωσης και των ανεξίτηλων ιχνών που αποτυπώνονται στην ψυχή, στον χαρακτήρα και συνεπώς στη συμπεριφορά του εφήβου αργότερα, ως ενήλικα.
Όλες οι ιστορίες διαπερνώνται, είτε από το ρίγος του παιδιού και του έφηβου μπρος στην προσδοκία της ζωής που ανοίγεται στο βάθος του χρόνου και στη συνειδητοποίηση της ροής των χυμών που αρχίζουν να αναβλύζουν μέσα στο σώμα του, είτε από την λύπη και την μελαγχολία που προκύπτει από την λειτουργία της ανάμνησης, όταν εκείνος που υπήρξε κάποτε νέος αναδιηγείται την ωραιότητα της νεότητάς του καθισμένος στο στασίδι των γηρατειών.
Εκείνος που ενώνει τις διηγήσεις είναι ο Αντρέας. Ο συγγραφέας δηλαδή χρησιμοποιεί το ίδιο όνομα για τους ήρωές του και μάλιστα, κάποιες φορές, το ίδιο πρόσωπο τον γιο του Λαυρέντη, τον Αντρέα, που όταν μεγαλώνει γίνεται γιατρός.
Στο εξαιρετικής ευαισθησίας διήγημα "Μια μπλου τζιν πασχαλιά" ο Αντρέας είναι ο πιτσιρίκος, που αποδίδει πολλαπλά δικαιοσύνη, δίνοντας αφ’ ενός άφεση στον πατέρα του για τις ηθικές του παρασπονδίες, σπάζοντας αφ’ ετέρου την κοινωνική καραντίνα στην οποία έχει θέσει το χωριό την εξώγαμη αδερφούλα του, κάνοντας μια χειρονομία αγάπης προς αυτήν.
Έτσι κι αλλιώς ο Ακρίβος σ’ όλες τις μικρές ιστορίες του δικαιολογεί τις άνομες, τις ανήθικες πράξεις των ηρώων του δημιουργώντας τα πλαίσια των δικαιολογιών τους. Βάζει τους
φταίχτες να πληρώνουν και ταυτόχρονα οδηγεί τον αναγνώστη να δίνει άφεση αμαρτιών.

Απόσπασμα από κριτική του Γιώργου Χ. Θεοχάρη που θα δημοσιευτεί σε προσεχές τεύχος του περιοδικού ΔΙΑΒΑΖΩ

Ο Κώστας Ακρίβος έχει γεννηθεί το 1958 στις Γλαφυρές Βόλου και υπηρετεί ως φιλόλογος στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Βιβλία του: Η Δοτική του Χάους (Νέα Σύνορα-Λιβάνης), Αλλοδαπή (Νέα Σύνορα-Λιβάνης), Στο κάτω κάτω της γραφής είναι ένα ψέμα (Κέδρος), Το γέλιο της έκτης μέρας (Κέδρος), Κίτρινο ρώσικο κερί (Κέδρος), Σφαίρα στο βυζί (Κέδρος), Καιρός για θαύματα (Κέδρος), Πανδαιμόνιο (Μεταίχμιο), Τελετές ενηλικίωσης (Μεταίχμιο) κ.ά.
Στο βιβλιοπωλείο μας, παρουσίασε το βιβλίο του «Πανδαιμόνιο» το Φεβρουάριο του 2008.

Τετάρτη 8 Απριλίου 2009

Ο ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ ΚΑΙ Η ΑΜΕΣΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ

Όπως είχαμε υποσχεθεί σε προηγούμενο post ανεβάζουμε σήμερα μια ευρεία περίληψη του θέματος που ανέπτυξε ο Δρ. Φιλοσοφίας Οικονόμου Γιώργος (16-3-09) στα πλαίσια του κύκλου εκδηλώσεων «Συγγραφείς και βιβλία που άλλαξαν τον κόσμο» με μια ομιλία που εντυπωσίασε, ενθουσίασε και καταχειροκροτήθηκε από τους φίλους του βιβλιοπωλείου.


Η άμεση δημοκρατία, όπως την ξέρουμε ιστορικά και όπως μας παραδίδεται από την Αθηναίων Πολιτεία και τα Πολιτικά του Αριστοτέλη, δημιουργείται από τους αγώνες του δήμου κατά των ανωτέρων στρωμάτων, των ευγενών και γαιοκτημόνων. Οι αγώνες επέτρεψαν την άμεση συμμετοχή όλων των πολιτών στη λήψη των αποφάσεων, στο νομοθετικό έργο και στις άλλες μορφές εξουσίας. Άμεση συμμετοχή σημαίνει χωρίς αντιπροσώπους και κόμματα. Για πρώτη και μοναδική φορά στην ανθρώπινη ιστορία ο δήμος είναι ο ουσιαστικός κυρίαρχος της πόλεως, εξ ου και ο όρος δημοκρατία (ο δήμος κρατεί, κυριαρχεί). Η κυριαρχία και η συμμετοχή επιτυγχάνεται με δύο θεσμούς: πρώτον, την «εκκλησία του δήμου» που επιτρέπει την άμεση παρουσία όλων των πολιτών στη νομοθετική και κυβερνητική εξουσία. δεύτερον, την «κλήρωσιν», η οποία επιτρέπει την εναλλαγή στην εκτελεστική και τη δικαστική εξουσία. Η κλήρωση είναι η ειδοποιός διαφορά της δημοκρατίας ενώ οι εκλογές η ειδοποιός διαφορά της ολιγαρχίας, όπως αναγνωρίζει και ο Αριστοτέλης αλλά και οι νεότεροι φιλόσοφοι Μοντεσκιέ και Ρουσσώ.
Με τον τρόπο αυτό εξασφαλίζεται η ουσιαστική ανεξαρτησία των τεσσάρων εξουσιών (κυβερνητικής, εκτελεστικής, δικαστικής, νομοθετικής). Το σημαντικό και νευραλγικό όργανο της (άμεσης) δημοκρατίας είναι η απόδοση της δικαιοσύνης από όλους τους πολίτες και προς όλους τους πολίτες. Ουδείς εξαιρείται ούτε είναι υπεράνω υποψίας, υπεράνω του νόμου. Απαραίτητο προς τούτο στοιχείο είναι η ανεξαρτησία και η πραγματική αμεροληψία των δικαστών, ο αποκλεισμός της δυνατότητας διαφθοράς ή εξαγοράς τους. Για να εξασφαλισθεί αυτή η απαίτηση δεν υπάρχει άλλος τρόπος από τη συλλογική συμμετοχή όλων των πολιτών στην απονομή της δικαιοσύνης, είτε μέσω της εκκλησίας του δήμου είτε μέσω της κληρωτής βουλής των Πεντακοσίων είτε μέσω κληρώσεως στα πολυμελή τμήματα της Ηλιαίας.

Η άμεση εναλλαγή στην εξουσία όλων των πολιτών, και όχι των κομμάτων, αποτελεί τη βασική αρχή της δημοκρατίας, την πολιτική ελευθερία όπως την περιγράφει ο Αριστοτέλης:
«χαρακτηριστικό της ελευθερίας είναι το να άρχουν όλοι δι’ εναλλαγής». Η ούτως εννοημένη και πραγματοποιημένη ελευθερία συνιστά και εξασφαλίζει την ισότητα των πολιτών. Η πολιτική ισότητα είναι απόλυτη για όλους τους πολίτες και δεν έρχεται σε αντίφαση με την ελευθερία, όπως υποστηρίζει η ιδεολογία του φιλελευθερισμού.
Η κοινωνική ζωή στο δημοκρατικό πολίτευμα ρυθμίζεται από κανόνες γενικής ισχύος, οι οποίοι συζητούνται και νομοθετούνται άμεσα από την κοινότητα, υφίσταται δηλαδή η κυριαρχία του γραπτού νόμου και όχι των ατόμων. Δεν υπάρχουν ιεραρχίες ούτε κράτος με την σημερινή έννοια, δηλαδή ένας μηχανισμός εξουσίας χωριστός από το σώμα της κοινωνίας και εφαρμοζόμενος επί της κοινωνίας. Δεν υπάρχουν οι «ειδικοί» της πολιτικής, οι επιστήμονες του Πλάτωνα, δεν υπάρχει επιστήμη της πολιτικής αλλά διαμάχη των δοξών. Ολες οι γνώμες μετρούν εξ ίσου και η πολιτική είναι υπόθεση όλων. Εκεί που απαιτούνται ειδικές γνώσεις, πείρα και ικανότητες οι άρχοντες εκλέγονται δια χειροτονίας (στρατηγοί, ταμίαι, κ.λπ) στην εκκλησία του δήμου. Ολοι όμως ανεξαιρέτως οι άρχοντες, αιρετοί και κληρωτοί, υφίστανται διαρκή έλεγχο (δοκιμασία, εύθυνα), δίνουν λόγο και λογαριασμό για τις πράξεις τους (λόγον διδόναι) και είναι ανά πάσα στιγμή ανακλητοί, η δε θητεία τους είναι ετήσια. Δηλαδή ο έλεγχος των αρχών είναι διαρκής και ουσιαστικός, πολιτικός και ποινικός. Οι αρχαίοι ήξεραν πολύ καλά αυτό που διατύπωσε τον 19ο αιώνα ο λόρδος Άκτον: «Η εξουσία διαφθείρει, η απόλυτη εξουσία διαφθείρει απόλυτα».
Αποτέλεσμα αυτής της αντίληψης είναι η δημιουργία ενός ανοικτού δημοσίου χώρου, που είναι πραγματικώς δημόσιος, δεν είναι δηλαδή ιδιοκτησία κανενός, και εντός του κυκλοφορούν και συζητούνται όλες οι σημαντικές πληροφορίες και λαμβάνονται άμεσα όλες οι κύριες αποφάσεις από τον δήμο. Ενώ σήμερα δεν υπάρχει δημόσιος χώρος, τον λυμαίνονται, τα κόμματα, τα ιδιωτικά συμφέροντα και τα ΜΜΕ. Το μεγάλο πολιτικό μάθημα που μας προσφέρει η άμεση δημοκρατία είναι ότι η εξουσία δεν είναι ιδιοκτησία ουδενός προσώπου και κόμματος, δεν ανήκει σε κανέναν, αλλά ασκείται και πρέπει να ασκείται από όλους τους πολίτες
Από την πλευρά του ο Αριστοτέλης ασκεί κριτική σε όλε
ς σχεδόν τις αρχές και τους θεσμούς της δημοκρατίας. Η κριτική αυτή είναι σε εν πολλοίς αστήρικτη και «ιδεολογική», και απηχεί τις ολιγαρχικές αιτιάσεις και επιφυλάξεις. Αυτό φαίνεται και στην προσπάθεια του Σταγειρίτη να συγκροτήσει εναλλακτική πρόταση, κατά την οποία αναμειγνύει στοιχεία από τη δημοκρατία και την ολιγαρχία. Η μείξη όμως αυτή στερεί τη δημοκρατία από βασικές αρχές της: περιορίζει τον αριθμό των πολιτών, καταργεί την κλήρωση και αφαιρεί την εξουσία από τον δήμο, δίνοντάς την στους ολίγους αιρετούς κατ’ αρετήν υπερέχοντες άνδρες.
(Για περισσότερα βλ. Γ. Ν. Οικονόμου Η άμεση δημοκρατία και η κριτική του Αριστοτέλη, Παπαζήσης, 2007 και Η αριστοτελική πολιτεία, Παπαζήσης, 2008).

Τρίτη 7 Απριλίου 2009

Ο Ευτύχης Μπιτσάκης και η ευτυχία της ακρόασής του








… Η επιστημονική αλήθεια είναι σύμβαση.
Μια πρόταση σε μια περίοδο είναι αληθής σε άλλη ψευδής.
Άρα μπαίνει το στοιχείο της ιστορικότητας, συνεπώς το στοιχείο της αλήθειας δεν είναι απόλυτο…

Ευτύχη Μπιτσάκη

σ’ ευχαριστούμε που μας τίμησες με την παρουσία σου γι άλλη μια φορά.

Τετάρτη 1 Απριλίου 2009

Ο ΕΥΤΥΧΗΣ ΜΠΙΤΣΑΚΗΣ ΣΤΟ ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ ΜΑΣ ΤΗ ΔΕΥΤΕΡΑ 6 ΑΠΡΙΛΙΟΥ

Η εξέλιξη των θεωριών της φυσικής

Λίγα λόγια από τον Ευτύχη Μπιτσάκη πριν την παρουσίαση του βιβλίου
Το βιβλίο αυτό αντιστοιχεί σε ένα μάθημα που δίδαξα κατά τη δεκαετία του '80 επί έξι (ή επτά;) έτη στους τεταρτοετείς φοιτητές του Φυσικού τμήματος του Πανεπιστημίου Αθηνών. Επρόκειτο για ένα μάθημα με ασαφή τίτλο και απροσδιόριστο περιεχόμενο. Επιχείρησα τότε να διαμορφώσω μια διδασκαλία ανάλυσης των θεμελίων της Φυσικής. Ποιο είναι όμως το νόημα και η χρησιμότητα ενός τέτοιου μαθήματος και, αντίστοιχα, του σημερινού βιβλίου; Βάση της διδασκαλίας της Φυσικής είναι η ανάλυση των φυσικών θεωριών, η λύση προβλημάτων και η εξοικείωση με την πειραματική πρακτική. Εντούτοις, συνήθως οι φυσικές θεωρίες παρουσιάζονται ανιστορικά, ως δεδομένες, παγιωμένες αλήθειες, δημιουργήματα μεγαλοφυών φυσικών. Μια τέτοια ανιστορική παρουσίαση δεν διευκολύνει την προσέγγιση της επιστήμης ως πρακτικής που γίνεται στο χρόνο. Συνέπεια της μη ιστορικής προσέγγισης είναι να παρουσιάζεται συχνά η εξέλιξη της Φυσικής ως σειρά "παραδειγμάτων", μη συγκρίσιμων, όπου το επόμενο διαψεύδει το προηγούμενο. Πρώτο λοιπόν πρόβλημα, η συγκρότηση μιας επιστήμης. Ταυτόχρονα, η μελέτη της εξέλιξης των θεωριών, η οποία δεν είναι μια ομαλή, σωρευτική διαδικασία, ή, αντίστροφα, σημαδεύεται από τομείς και ρήξεις. Πώς γεννιέται, λοιπόν, και πώς εξελίσσεται μια επιστήμη; Και σε τι πραγματικότητες αντιστοιχούν οι φυσικές θεωρίες; Εδώ ανακύπτει το πρόβλημα της μελέτης των θεμελίων και αντίστοιχα το πρόβλημα της επιστημονικής αλήθειας. Η σωρευτική αντίληψη αδυνατεί να αναδείξει τη δυναμική του επιστημονικού γίγνεσθαι και συνεπώς τη σχέση αντικειμενικότητας και σχετικότητας της επιστημονικής αλήθειας. Η αντίληψη της ασυνέχειας, των τομών κ.λπ., εξάλλου, δεν συλλαμβάνει την ιστορία της επιστήμης ως διαδικασία υπέρβασης, ή γνωσιακής, επιστημικής μεταλλαγής. Η αντίληψη αυτή οδηγεί σε έναν γνωσιολογικό σχετικισμό. Έτσι, η ανάδειξη των θεμελίων εμπλέκεται σε γενικότερες ιδεολογικές διαμάχες. [...]


Το βιβλιοπωλείο ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΚΦΡΑΣΗ
με αφορμή την έκδοση του βιβλίου
Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΩΝ ΘΕΩΡΙΩΝ ΤΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ
σας προσκαλεί στην ομιλία με θέμα
ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗΣ ΑΛΗΘΕΙΑΣ
Θα μιλήσει
ο συγγραφέας του βιβλίου , καθηγητής φιλοσοφίας
Ευτύχης Μπιτσάκης
τη Δευτέρα 6 Απριλίου 2009, στις 8:15 μ.μ.
στο βιβλιοπωλείο ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΚΦΡΑΣΗ
(Δημάρχου Ι. Ανδρεαδάκη 49, πρώην Πεσ. Μαχητών, Λιβαδειά)
Θα ακολουθήσει συζήτηση με το κοινό.