Η ιστορία της ΑΕΚ
90 χρόνια
Η συγγραφή της ιστορίας των
ενενήντα χρόνων της ΑΕΚ ήταν ένα πολύ μεγάλο και πολύ δύσκολο εγχείρημα, το
οποίο δε θα είχε έρθει εις πέρας χωρίς την ενεργοποίηση όλων των δυνάμεων της
μεγάλης ενωσίτικης οικογένειας. Δε θα ήταν αρκετή η κατάθεση ιστορικών αθλητικών
δεδομένων από τους δημοσιογράφους που συμμετείχαν στη συγγραφή, εάν δεν υπήρχε
η κατάλληλη συνδρομή από ανθρώπους με γνώσεις και υλικό σχετικό με τη μεγάλη
ιστορία του συλλόγου. Αυτοί οι άνθρωποι ήταν μαζί μας σε όλη την προσπάθεια και
η ΑΕΚ τους ευγνωμονεί για τη μεγάλη προσφορά τους. [...]
Η «βασίλισσα» του ελληνικού αθλητισμού
 |
Ο Μίμης Παπαϊωάννου σκοράρει, ο
Κώστας Νεστορίδης πανηγυρίζει. Η θρυλική ΑΕΚ της δεκαετίας του ’60. Η «Ενωση»,
λόγω καταβολής, είναι ένα «αθλητικό αρχονταρίκι», που συνδέεται με εικόνες,
μυρωδιές και μνήμες της Πόλης, τους μαχαλάδες της και τους «Πολίτες».
|
Μνήμη Γιώργου Μόσχου
Ενα σημαντικό και ιδιαίτερα
δύσκολο εκδοτικό εγχείρημα ολοκληρώθηκε με αφορμή τα 90 χρόνια ζωής της
Αθλητικής Ενωσης Κωνσταντινουπόλεως (ΑΕΚ) χάρις στην επίμοχθη (συν)εργασία μιας
πολυμελούς ομάδας δημοσιογράφων: ο αφιερωματικός τόμος για τη «βασίλισσα» του
ελληνικού αθλητισμού. Ενα ιστορικό και αθλητικό χρονικό για έναν μεγάλο
σύλλογο, του οποίου η πορεία ποτίστηκε με τα δάκρυα, χαράς και λύπης, των
Κωνσταντινουπολιτών, αλλά και με τον ιδρώτα στις φανέλες με τον Δικέφαλο Αετό,
που τίμησαν μεγάλες δόξες του ελληνικού ποδοσφαίρου, του μπάσκετ και του
κλασικού αθλητισμού. Από τις σελίδες του παρελαύνουν ιστορικές φυσιογνωμίες,
όπως ο Γιώργος Γιάμαλης (πρώτος τερματοφύλακας της Εθνικής Ελλάδος, γνωστός
προπολεμικά και ως «Ροδόλφο Βαλεντίνο»), ο Κώστας Νεγρεπόντης, ο πρώτος άσος
στην ιστορία της ομάδας, ο Κλεάνθης Μαρόπουλος, ο Σπύρος Κοντούλης, που είχε
τραγικό τέλος στην Κατοχή, ο εμποδιστής Χρίστος Μάντικας, μεγάλοι μπαλαδόροι
της εποχής, σαν το φοβερό δίδυμο Μίμη Παπαϊωάννου (στενού φίλου του Στέλιου
Καζαντζίδη), που παραλίγο να μεταγραφεί στη Ρεάλ Μαδρίτης, και Κώστα Νεστορίδη
(ο «Νέστορας των γηπέδων»), τον Θωμά Μαύρο και τον «πρίγκιπα του Νερέτβα»
Ντούσαν (Ντούσκο) Μπάγεβιτς, τον Ντέμη Νικολαΐδη, αλλά και τον Χρ. Αρδίζογλου,
τον οποίο απαθανάτισε ο ποιητής Γιώργος Μαρκόπουλος στην «Ωδή στον παίκτη της
ΑΕΚ και της Εθνικής», τον «τζέντλεμαν των γηπέδων» και γιατρό Λ. Νικολάου, τον
βιρτουόζο Β. Τσάρτα, το τελευταίο «δεκάρι» του ελληνικού ποδοσφαίρου, η
τριπλέτα των μεγάλων προπονητών Στάνκοβιτς, Τσάκναντυ, Φάντροκ, εμβληματικοί
πρόεδροι, όπως ο Νίκος Γκούμας και ο Λουκάς Μπάρλος, και, βέβαια, τη χρυσή
πεντάδα που σήκωσε το Κύπελλο Κυπελλούχων Ευρώπης (Αμερικάνος, Τρόντζος,
Ζούπας, Λαρεντζάκης, Βασιλειάδης) στο κατάμεστο Παναθηναϊκό Στάδιο, στις 4
Απριλίου 1968, με την ιστορική ραδιοφωνική περιγραφή του Βασίλη Γεωργίου.
Πόλη - Ν. Φιλαδέλφεια
Η ΑΕΚ αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα των «Ρωμιών», που δραστηριοποιήθηκαν στον αθλητισμό και ίδρυσαν σωματεία και συλλόγους στη Σμύρνη και την Κωνσταντινούπολη (Πανιώνιος Γ.Σ., Απόλλων, Πέρα Κλουμπ κ.ά.) ήδη από τα τέλη του 19ου αιώνα, όταν η «παλιά Ελλάδα», στην οποία θα κατέληγαν πρόσφυγες ως «τουρκόσποροι» και «παστρικές», αγνοούσε τη λέξη «σπορ». Κοινωνικά, αθλητικά και πολιτισμικά, η ιστορία της είναι συνυφασμένη με τη «Βασιλεύουσα» (σε μία παράλληλη τροχιά με τον «Δικέφαλο του Βορρά» ΠΑΟΚ), όταν η ακμάζουσα και πολυπληθής ελληνική κοινότητα της Πόλης διατηρούσε ακέραια την ελληνική ταυτότητα υπό τη σκέπη της «Αγιάς Σοφιάς». Η ΑΕΚ, λόγω καταβολής, είναι ένα «αθλητικό αρχονταρίκι», που, όπως αναφέρει ο Βαγγέλης Κουκούλογλου σε σχετικό κεφάλαιο, συνδέεται με εικόνες, μυρωδιές και μνήμες της Πόλης, τους μαχαλάδες της (Πέρα, Ταταύλα, Θεραπειά) και τους «Πολίτες», και ανακαλεί πάντα, μαζί με τον Πανιώνιο, τον Απόλλωνα και τον ΠΑΟΚ, ξεχασμένες ή παραποιημένες σήμερα αξίες, όπως «ξεριζωμός», «προσφυγιά», «αναδημιουργία».
Στις 7 Ιουλίου 1924 κατατίθεται η ιδρυτική αίτηση και, δύο μήνες μετά, αναγνωρίζεται επίσημα από το Πρωτοδικείο η «Αθλητική Ενωση Κωνσταντινουπόλεως». Στην περιοχή Ποδονίφτη και γύρω από αυτή θα γεννηθούν οι προσφυγικές συνοικίες Ν. Φιλαδέλφεια, Ν. Ιωνία και Ν. Χαλκηδόνα, και χάρις στον Κωνσταντίνο Σπανούδη, εκ των ιδρυτών του συλλόγου, συνεργάτη του Ελ. Βενιζέλου και βουλευτή με τους Φιλελεύθερους, και τον Γιάννη Χρυσάφη, σύμβουλο στην Κεντρική Επιτροπή Στέγασης Προσφύγων, θα εγκαινιαστεί το 1930 το «γήπεδον Νέας Φιλαδελφείας», που θα αποκτήσει την τελική μορφή το 1962 και θα συμπληρωθεί αργότερα με τη διώροφη εξέδρα. Είναι αξιοσημείωτο το γεγονός ότι στα εγκαίνια του γηπέδου, όπου διεξήχθη τουρνουά με την «οικοδέσποινα», την Μπαρτσελόνα, τον Παναθηναϊκό και τον Ολυμπιακό, οι ελληνικοί σύλλογοι δώρισαν στην ΑΕΚ τις εισπράξεις από τους αγώνες τους.
Εκτοτε η «Νέα Φιλαδέλφεια» ήταν (και παραμένει, έστω ως φάντασμα και όραμα) η ιστορική έδρα του συλλόγου, αλλά και το σημείο αναφοράς κάθε ΑΕΚτζή. Οι ατυχείς (κατ’ άλλους εγκληματικές) επιλογές του Γιάννη Γρανίτσα οδήγησαν στην αδικαιολόγητη κατεδάφιση του γηπέδου και στο δεύτερο «ξεσπίτωμα» του συλλόγου, που έκτοτε παραδέρνει διοικητικά, οικονομικά και αγωνιστικά, με αποκορύφωμα τον υποβιβασμό του στην Γ΄ Εθνική.
Αθλητικές δόξες
Τη δεκαετία του ’30, αλλά κυρίως την τριακονταετία ’60-’90, η ΑΕΚ πρωταγωνίστησε στο ελληνικό ποδόσφαιρο, κατακτώντας εθνικούς τίτλους και κυρίως παρουσιάζοντας παίκτες μοναδικής ποδοσφαιρικής αξίας, με τους Σταματιάδη, Νεστορίδη, Παπαϊωάννου, Μαύρο και Μπάγεβιτς να κυριαρχούν στο ποδοσφαιρικό στερέωμα της χώρας και να χαρίζουν στην ομάδα σημαντικές επιτυχίες σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο.
Με την έξαρση του χουλιγκανισμού, οι θρησκευτικές συνδηλώσεις («ΑΕΚ ίσον θρησκεία», «Μαύρος ο θεός») λόγω ιστορικών καταβολών είναι έντονες στην οπαδική υποκουλτούρα του συλλόγου, ενίοτε με υπόρρητες εθνικιστικές αναγωγές. Ταυτόχρονα όμως αντιμετωπίζεται με κατάπτυστους χαρακτηρισμούς αναλόγου περιεχομένου («χανούμισσες», «Τουρκία») από τους αντιπάλους. Αμφότερα τα φαινόμενα εκδηλώθηκαν ιδιαίτερα στις νεότερες γενιές οπαδών, που προ πολλού έχουν απολέσει, μαζί με τη λογική, την ιστορική και συλλογική μνήμη.
Ξεφυλλίζοντας κανείς το λεύκωμά της, από το οποίο δυστυχώς λείπει μία εκτενέστερη κοινωνική ιστορία του συλλόγου, ενεργοποιείται αμέσως ο μηχανισμός της μνήμης και των ποδοσφαιρικών αναμνήσεων, σε κιτρινόμαυρο χρώμα, ακόμα κι αν δεν είναι οπαδός της. Ολοι οι υγιώς σκεπτόμενοι φίλαθλοι εύχονται στην ΑΕΚ σύντομα να επιστρέψει στα σαλόνια της πρώτης επαγγελματικής κατηγορίας και στη νέα διοίκηση και στους πολυπληθείς φιλάθλους της να αποφύγουν τα τραγικά λάθη του παρελθόντος.
Πόλη - Ν. Φιλαδέλφεια
Η ΑΕΚ αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα των «Ρωμιών», που δραστηριοποιήθηκαν στον αθλητισμό και ίδρυσαν σωματεία και συλλόγους στη Σμύρνη και την Κωνσταντινούπολη (Πανιώνιος Γ.Σ., Απόλλων, Πέρα Κλουμπ κ.ά.) ήδη από τα τέλη του 19ου αιώνα, όταν η «παλιά Ελλάδα», στην οποία θα κατέληγαν πρόσφυγες ως «τουρκόσποροι» και «παστρικές», αγνοούσε τη λέξη «σπορ». Κοινωνικά, αθλητικά και πολιτισμικά, η ιστορία της είναι συνυφασμένη με τη «Βασιλεύουσα» (σε μία παράλληλη τροχιά με τον «Δικέφαλο του Βορρά» ΠΑΟΚ), όταν η ακμάζουσα και πολυπληθής ελληνική κοινότητα της Πόλης διατηρούσε ακέραια την ελληνική ταυτότητα υπό τη σκέπη της «Αγιάς Σοφιάς». Η ΑΕΚ, λόγω καταβολής, είναι ένα «αθλητικό αρχονταρίκι», που, όπως αναφέρει ο Βαγγέλης Κουκούλογλου σε σχετικό κεφάλαιο, συνδέεται με εικόνες, μυρωδιές και μνήμες της Πόλης, τους μαχαλάδες της (Πέρα, Ταταύλα, Θεραπειά) και τους «Πολίτες», και ανακαλεί πάντα, μαζί με τον Πανιώνιο, τον Απόλλωνα και τον ΠΑΟΚ, ξεχασμένες ή παραποιημένες σήμερα αξίες, όπως «ξεριζωμός», «προσφυγιά», «αναδημιουργία».
Στις 7 Ιουλίου 1924 κατατίθεται η ιδρυτική αίτηση και, δύο μήνες μετά, αναγνωρίζεται επίσημα από το Πρωτοδικείο η «Αθλητική Ενωση Κωνσταντινουπόλεως». Στην περιοχή Ποδονίφτη και γύρω από αυτή θα γεννηθούν οι προσφυγικές συνοικίες Ν. Φιλαδέλφεια, Ν. Ιωνία και Ν. Χαλκηδόνα, και χάρις στον Κωνσταντίνο Σπανούδη, εκ των ιδρυτών του συλλόγου, συνεργάτη του Ελ. Βενιζέλου και βουλευτή με τους Φιλελεύθερους, και τον Γιάννη Χρυσάφη, σύμβουλο στην Κεντρική Επιτροπή Στέγασης Προσφύγων, θα εγκαινιαστεί το 1930 το «γήπεδον Νέας Φιλαδελφείας», που θα αποκτήσει την τελική μορφή το 1962 και θα συμπληρωθεί αργότερα με τη διώροφη εξέδρα. Είναι αξιοσημείωτο το γεγονός ότι στα εγκαίνια του γηπέδου, όπου διεξήχθη τουρνουά με την «οικοδέσποινα», την Μπαρτσελόνα, τον Παναθηναϊκό και τον Ολυμπιακό, οι ελληνικοί σύλλογοι δώρισαν στην ΑΕΚ τις εισπράξεις από τους αγώνες τους.
Εκτοτε η «Νέα Φιλαδέλφεια» ήταν (και παραμένει, έστω ως φάντασμα και όραμα) η ιστορική έδρα του συλλόγου, αλλά και το σημείο αναφοράς κάθε ΑΕΚτζή. Οι ατυχείς (κατ’ άλλους εγκληματικές) επιλογές του Γιάννη Γρανίτσα οδήγησαν στην αδικαιολόγητη κατεδάφιση του γηπέδου και στο δεύτερο «ξεσπίτωμα» του συλλόγου, που έκτοτε παραδέρνει διοικητικά, οικονομικά και αγωνιστικά, με αποκορύφωμα τον υποβιβασμό του στην Γ΄ Εθνική.
Αθλητικές δόξες
Τη δεκαετία του ’30, αλλά κυρίως την τριακονταετία ’60-’90, η ΑΕΚ πρωταγωνίστησε στο ελληνικό ποδόσφαιρο, κατακτώντας εθνικούς τίτλους και κυρίως παρουσιάζοντας παίκτες μοναδικής ποδοσφαιρικής αξίας, με τους Σταματιάδη, Νεστορίδη, Παπαϊωάννου, Μαύρο και Μπάγεβιτς να κυριαρχούν στο ποδοσφαιρικό στερέωμα της χώρας και να χαρίζουν στην ομάδα σημαντικές επιτυχίες σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο.
Με την έξαρση του χουλιγκανισμού, οι θρησκευτικές συνδηλώσεις («ΑΕΚ ίσον θρησκεία», «Μαύρος ο θεός») λόγω ιστορικών καταβολών είναι έντονες στην οπαδική υποκουλτούρα του συλλόγου, ενίοτε με υπόρρητες εθνικιστικές αναγωγές. Ταυτόχρονα όμως αντιμετωπίζεται με κατάπτυστους χαρακτηρισμούς αναλόγου περιεχομένου («χανούμισσες», «Τουρκία») από τους αντιπάλους. Αμφότερα τα φαινόμενα εκδηλώθηκαν ιδιαίτερα στις νεότερες γενιές οπαδών, που προ πολλού έχουν απολέσει, μαζί με τη λογική, την ιστορική και συλλογική μνήμη.
Ξεφυλλίζοντας κανείς το λεύκωμά της, από το οποίο δυστυχώς λείπει μία εκτενέστερη κοινωνική ιστορία του συλλόγου, ενεργοποιείται αμέσως ο μηχανισμός της μνήμης και των ποδοσφαιρικών αναμνήσεων, σε κιτρινόμαυρο χρώμα, ακόμα κι αν δεν είναι οπαδός της. Ολοι οι υγιώς σκεπτόμενοι φίλαθλοι εύχονται στην ΑΕΚ σύντομα να επιστρέψει στα σαλόνια της πρώτης επαγγελματικής κατηγορίας και στη νέα διοίκηση και στους πολυπληθείς φιλάθλους της να αποφύγουν τα τραγικά λάθη του παρελθόντος.
πηγή: εφημερίδα Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου