Δευτέρα 16 Δεκεμβρίου 2019

ΟΠΟΥ ΚΑΙ ΝΑ ΤΑΞΙΔΕΨΩ, Περπατώντας στη Λιβαδειά και άλλες 23 πόλεις



Το βιβλίο αυτό γεννήθηκε ως ανάγκη και ως επιθυμία. Από το 2016 άρχισα συστηματικά να περιηγούμαι στο σώμα της ηπειρωτικής Ελλάδας. Ήταν η ηπειρωτική χώρα αυτή που μου τραβούσε ιδιαίτερα το ενδιαφέρον, ιδίως οι πόλεις που δεν ήταν απολύτως ή καθόλου τουριστικές. Βεβαίως, το βλέμμα μου αγκάλιαζε το σύνολο της χώρας από την Κρήτη ως τη Μακεδονία και από τη Θράκη ως τα Επτάνησα, αλλά η ανάγκη μου ήταν να περιεργαστώ το αστικό απόθεμα, που ένιωθα ότι ήταν παραμελημένο, αγνοημένο, υποτιμημένο και σε απόσυρση.
Η μεγάλη μου επιθυμία οριζόταν από αυτό που έβλεπα όλα αυτά τα χρόνια, σε όλη την Ελλάδα. Έναν ανεκμετάλλευτο πλούτο, θραύσματα αστικού πολιτισμού που έμοιαζαν με λάφυρα αφημένα, μια αχανής και ακανόνιστη παρακαταθήκη που ζητούσε ένα νέο βλέμμα.
Σε αυτό το βιβλίο επέλεξα να καταθέσω μερικά σύντομα, προσωπικά και ιμπρεσιονιστικά κείμενα για 24 πόλεις. Η επιλογή βασίζεται απλώς και μόνο στην εμπειρία μιας πρόσφατης επίσκεψης. Σκοπίμως απουσιάζει η Θεσσαλονίκη, που από μόνη της είναι μία «ήπειρος», ένας κόσμος ολόκληρος. Παρομοίως, λείπει και ο Πειραιάς όπως και πολλές και σημαντικές πόλεις, καθώς σκοπός αυτού του βιβλίου δεν είναι η εγκυκλοπαιδική καταγραφή αλλά η ενδεικτική και απολύτως υποκειμενική παράθεση παραδειγμάτων που ενισχύουν την κεντρική θέση αυτής της συλλογής σκέψεων, παρατηρήσεων και φωτογραφιών για την αστική αναγέννηση της Ελλάδας.
Η πόλη μας όπως αποτυπώθηκε από τον Νίκο Βατόπουλο
Όλη η αγάπη του Βατόπουλου για την Ελλάδα είναι αποτέλεσμα προσωπικής εκπαίδευσης, καθώς μεγάλωσε παρακολουθώντας την από πολλές αφετηρίες. Οι οπτικές γωνίες διέφεραν, συχνά ήταν αφελείς ή ρομαντικές, αλλά όσο περνούσαν τα χρόνια συναιρούσαν όλα εκείνα τα αντιφατικά χαρακτηριστικά που κάνουν την έλξη ενός τόπου αναπόδραστη συνθήκη. Η μεγάλη αγάπη για τις ελληνικές πόλεις είναι κεντρικές στη θεώρησή του για τον κόσμο, το αύριο, την Ιστορία και τους ανθρώπους που έζησαν, ζουν και θα ζήσουν. Το ταξίδι συνεχίζεται…
Η πόλη μας όπως αποτυπώθηκε από τον Νίκο Βατόπουλο
ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ
Ο Νίκος Βατόπουλος γεννήθηκε το 1960. Από το 1988 εργάζεται ως δημοσιογράφος στην εφημερίδα Η Καθημερινή, στο πολιτιστικό ρεπορτάζ. Έχει ειδικευθεί σε θέματα αθηναϊκά και αστικού πολιτισμού. Το 2001 κυκλοφόρησε το βιβλίο του Το πρόσωπο της Αθήνας. Το 2011 ίδρυσε τη διαδικτυακή ομάδα πολιτών «Κάθε Σάββατο στην Αθήνα» που αριθμεί πάνω από 23.000 μέλη. Το 2014 έκανε την πρώτη ατομική του έκθεση φωτογραφιών με θέμα «Η Αθήνα ενός αθηναιογράφου» (αίθουσα τέχνης «ena») και παρουσίασε ως προσωπικό πρότζεκτ την έκθεση «Η Αθήνα της δεκαετίας του 1960» στην Ελληνοαμερικανική Ένωση. Το 2018 κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ το βιβλίο του Περπατώντας στην Αθήνα (κυκλοφορεί και αγγλική έκδοση με τον τίτλο Walking in Athens) και το 2019 το βιβλίο του Μικροί δρόμοι της Αθήνας.


Τετάρτη 20 Νοεμβρίου 2019

"Ποιος μπορεί να μας γιατρέψει". Ο ιατρός - συγγραφέας Αντώνης Λαγγουράνης στο βιβλιοπωλείο μας τη Δευτέρα 2 Δεκεμβρίου 2019


ΠΟΙΟΣ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΜΑΣ ΓΙΑΤΡΕΨΕΙ

Η σημασία του γενικού τρόπου ζωής (modus vivendi) -και ειδικά της διατροφής- στην πρόληψη και τη θεραπεία της αρρώστιας δεν έχει εκτιμηθεί επαρκώς ακόμα και σήμερα, όχι μόνο από τον περισσότερο κόσμο, αλλά και από πολλούς από εμάς που εκπροσωπούμε την επιστημονική (ή άλλως αποκαλούμενη συμβατική, δυτική, τεχνοκρατική, «αλλοπαθητική», σύγχρονη, αλλά και κλασική, καθιερωμένη, επίσημα αναγνωρισμένη ή ορθόδοξη) ιατρική. [...] Στην εποχή του πολυεστέρα, των «πλαστικών» ιδεών και των «συνθετικών» τροφίμων, της άνευ προηγουμένου καταστροφής του περιβάλλοντος, του παραλόγου, της υπερ-παρα-πληροφόρησης και, ως εκ τούτου, του πλήρους αποπροσανατολισμού, υπάρχουν ακόμα κάποια περιθώρια για μαζική και, κυρίως, για ατομική αντίδραση. Ο σύγχρονος «μονομάχος» ας δώσει τις μάχες του έχοντας κατά νου ότι, έστω και μέσα σε αυτό το αρνητικό πλαίσιο, είναι ελεύθερος (ως ένα σημαντικό βαθμό) να διαλέξει τον τρόπο της ζωής του, όχι όμως και τις επιπτώσεις της όποιας επιλογής του, οι οποίες είναι πάντοτε νομοτελειακές. 

(Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)
--> -->

Τρίτη 19 Νοεμβρίου 2019

Κυριακή 27 Οκτωβρίου 2019

1919, Το μετέωρο βήμα στη Μικρασία. Χίμαιρα ή νομοτέλεια;

-->


1919, Το μετέωρο βήμα στη Μικρασία

Χίμαιρα ή νομοτέλεια;
Γ. Μικρούδης
Νεφέλη, 2019
468 σελ.
ISBN 978-960-504-246-2, [Κυκλοφορεί]
Τιμή € 15,50

Η Μικρασιατική Εκστρατεία αποτελεί αναμφισβήτητα το πλέον φιλόδοξο εγχείρημα στη νεοελληνική Ιστορία, εγχείρημα που κατέρρευσε με παταγώδη αποτυχία, εδαφικό ακρωτηριασμό, εκατόμβη θυμάτων, προσφυγοποίηση 1.000.000 και πλέον ανθρώπων. Η αποτυχία όμως του όλου εγχειρήματος οφείλεται μόνο στη δυσκολία του ή και στις εσωτερικές αντιθέσεις ενός πολιτικά, κοινωνικά και γεωγραφικά διαιρεμένου έθνους; Οι αντιθέσεις αυτές προέκυψαν μόνο από ιδεολογικοπολιτικούς λόγους ή πρωτίστως από τον φόβο των κατοίκων της Παλαιάς Ελλάδας για την αναπόφευκτη μετατόπιση του κέντρου βάρους της λήψης των αποφάσεων στις Νέες Χώρες; Μια πιο συνετή πολιτική θα είχε εξασφαλίσει την απρόσκοπτη παραμονή του μικρασιατικού ελληνισμού στις πατρογονικές του εστίες ή πολύ περισσότερο την προσάρτηση της Θράκης, Ανατολικής και Δυτικής;
Μακριά από μανιχαϊστικές προσεγγίσεις περί προδοτών-πατριωτών, θεωρίες συνωμοσίας κατά του ανάδελφου έθνους, θεωρίες περί ιμπεριαλιστικού πολέμου, θα δούμε τις βασικές αιτίες που οδήγησαν στην έναρξη και στη συνέχιση της Μικρασιατικής Εκστρατείας - και μάλιστα με μεγαλύτερη ένταση από τους αρχικούς επικριτές της όταν αυτοί ήλθαν στην εξουσία, ενέργεια που δύσκολα μπορεί να αποδοθεί σε συνήθη αθέτηση προεκλογικών υποσχέσεων. Ο συγγραφέας καταδεικνύει επίσης μια αντίφαση που θεωρεί ότι επικρατεί σε μεγάλη μερίδα του επιστημονικού κόσμου: επικροτείται η ιδιαίτερα παράτολμη (έως το 1917) απόφαση για τη συμμετοχή της Ελλάδας στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο, ενώ κατακρίνεται η διεκδίκηση της περιοχής της Σμύρνης -του μοναδικού σταθερού ανταλλάγματος που προσφέρθηκε για τη συμμετοχή αυτή- και εμφανίζεται ως αυτονόητη η προσάρτηση της Θράκης. Τέλος, αναδεικνύει την έμμεση σύνδεση της Μικρασιατικής Καταστροφής με τις άλλες δύο μεγάλες τραγωδίες, το Κυπριακό και τον Εμφύλιο.

Τρίτη 15 Οκτωβρίου 2019

ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΛΙΒΑΔΕΙΑΣ – 15 Οκτωβρίου 1944. Ο θρυλικός καπετάν Νικηφόρος αφηγείται πώς ο ΕΛΑΣ απελευθέρωσε τη Λιβαδειά στο βιβλίο του «ΑΝΤΑΡΤΗΣ ΣΤΑ ΒΟΥΝΑ ΤΗΣ ΡΟΥΜΕΛΗΣ»

Λιβαδειά, 16/10/1944 - Ο λαός της Λιβαδειάς γιορτάζει την απελευθέρωση στην πλατεία Αθανασίου Διάκου, Μητρόπολη (από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Δ. Στεφάνου «Λιβαδειά - Ταξίδι μνήμης»)


ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΛΙΒΑΔΕΙΑΣ – 15 Οκτωβρίου 1944

Ο θρυλικός καπετάν Νικηφόρος αφηγείται πώς ο ΕΛΑΣ απελευθέρωσε τη Λιβαδειά 
 «ΑΝΤΑΡΤΗΣ ΣΤΑ ΒΟΥΝΑ ΤΗΣ ΡΟΥΜΕΛΗΣ» τόμος Γ' 

Πριν βραδυάσει πήραμε νέες διαταγές από τη Μεραρχία. Το ένα τάγμα μας να σπεύσει στη Χαλκίδα να ενισχύσει το 7ο Σύνταγμα της Εύβοιας, γιατί το Τάγμα Ασφαλείας εκεί αρνιόταν να συμμορφωθεί προς τις διαταγές της κυβέρνησης και αυθαδίαζε. Είχε μεταδοθεί σ’ όλη την περιοχή μια οργή για τα καμώματά τους αυτά.
    Το άλλο τάγμα μας, να συνεχίσει την καταδίωξη των γερμανών φτάνοντας έως του Καρανάσου το Χάνι στον Καλλίδρομο.
    Ξεκινήσαμε αμέσως. Επιτάξαμε όσα φορτηγά αυτοκίνητα βρέθηκαν, ξεκινήσαμε και πεζοί. Αφήσαμε μόνο λίγους άντρες της επιμελητείας στη Θήβα. Είχαν να καταγράψουν τις αποθήκες που είχαν παρατήσει φεύγοντας οι γερμανοί – τρόφιμα. Σχεδόν βασίλευε ο ήλιος που ξεκίναγαν τα τάγματα. Ο Παπαζήσης κι εγώ πήγαμε στην καταδίωξη των γερμανών. Ο Ν. Παπασπύρου με το άλλο τάγμα, στη Χαλκίδα. Πήραμε εμείς μαζί μας και το παμπάλαιο αυτοκίνητο της Ελευσίνας που είχαμε επιτάξει η διοίκηση ξεκινώντας από κάτω – ένα ανοιχτό σαραβαλιασμένο επιβατηγό αυτοκίνητο.
    Για τη Λειβαδιά λέγανε ότι οι γερμανοί είχαν φύγει. Δεν ήταν όμως εντελώς σίγουρο. Πάντως κάπου εκεί γύρω σέρνονταν. Προχωρούσαμε με ταχύτητα. Ο ουρανός ήταν κατακάθαρος. Ο ήλιος έγερνε να βασιλέψει. Ο Παρνασσός όλο ζύγωνε κοντά μας, όγκος θεόρατος-βαρύς ίσκιος. Όσο πήγαινε και βράδυαζε. Άρχισαν να λιώνουν μέσα στο μαλακό σίχλιασμα του δειλινού οι πεδιάδες, οι λόφοι, όλα τα χαμηλώματα. Οι ψηλές κορφές λούζονταν ακόμα στα φωτερά ύψη. Παραδινόσουν σε ευτυχισμένους ρεμβασμούς.
    Μπρος μας έτρεχαν μακρυά τα φορτηγά αυτοκίνητα, η εμπροσθοφυλακή, γεμάτα αντάρτες. Σιγά-σιγά γίνονταν όλο και πιο μουντά. Οι αντάρτες, όρθιοι όλοι για να χωράνε πιο πολλοί, φαίνονταν ένας σγουρός σωρός απάνω στο καθένα.
    Στο τέλος έπεσε η νύχτα, βούλιαξε μέσα στο σκοτάδι και η τελευταία μύτη του Παρνασσού. Κατά τις 11 τη νύχτα φτάσαμε στη Λειβαδιά.
    Στην είσοδο της πόλης, στο συνοικισμό, είδαμε τα μαγαζιά ανοιχτά. Φωτισμένα και γεμάτα κόσμο. Ζωηρέψαμε. Μόλις φτάναμε, μια ιαχή συγκλόνισε την ωραία πλατεία. Σα να το περίμενε ο κόσμος όρμησε από παντού απάνω μας. Ο Παπαζήσης σηκώθηκε όρθιος στο ανοιχτό μας αυτοκίνητο.
    ― Ψυχή βαθειά, συναγωνιστές! Ζήτω η Λευτεριά!
    Είχε αρχίσει ένας τρελός πανζουρλισμός. «Ζήτωωω! Ζήτωωω!». Δεν προλαβαίναμε να σφίγγουμε τα χέρια που απλώνονταν δάσος γύρω μας. Έφταναν από κοντά και τ’ άλλα αυτοκίνητα. Δεν έφταναν αυτοκίνητα – ένα βροντερό τραγούδι ήταν το καθένα, σαν ένα κουβάρι λάβα, και πλάκωνε μονομιάς και κυλούσε απάνω μας από την παραπέρα στροφή της δημοσιάς. Και δονιόταν ο αέρας. Λαός αμέτρητος κύκλωνε το κάθε αυτοκίνητο. Οι αντάρτες, άλλοι έσκυβαν να φτάσουν το λαό, άλλοι όρθιοι απάνω στ’ αυτοκίνητα συνεχίζανε να τραγουδάνε.
    Μας κατέβασαν κάτω, μας πήραν σηκωτούς στους ώμους και μας πήγαν στα μαγαζιά, άρχισαν τα κεράσματα, οι χοροί, οι προπόσεις.
    ― Πρέπει να προχωρήσουμε! – φωνάζαμε. ― Έχουμε δουλειά!
    ― Δε θα σας αργήσουμε! Δε θα σας αργήσουμε!
    ― Σας περιμέναμε από το δειλινό. Όλη η πολιτεία είχε βγει εδώ. Να! να! Μόλις τώρα διαλύθηκε ο κόσμος.
    Έρχονταν μητέρες με μικρά παιδιά στην αγκαλιά. Ο Παπαζήσης δε σταματούσε: «Ψυχή βαθειά! Ψυχή βαθειά!».
    ― Ψυχή βαθειά, γέροντααα! – απαντούσε ο κόσμος, τόξεραν παντού το σύνθημα.
    Μια στιγμή φέρανε μπροστά μου ένα ντροπαλό, λιγοστούλη άνθρωπο. Χαμογελούσε δειλά αυτός, ζητωκραύγαζε ο κόσμος γύρω.
    ― Τον γνωρίζεις αυτόνε, καπετάνιε; – μου φωνάζουνε.
    Τον κύτταξα ξαφνιασμένος. Τούδωσα το χέρι.
    ― Δεν τον γνωρίζω! – λέω.
    ― Ο Μίμης είναι! – μου φωνάζουν τότε.
    ― Ο φύλακας της φυλακής; – τινάχτηκα.
    Αυτός κούναγε το κεφάλι, ότι ναι-ναι. Τούσφιξα δυνατώτερα το χέρι. 
    ― Χαίρομαι που σε ξανανταμώνω! – του φώναξα δυνατά.
    ― Κι εγώ! – είπε κι αυτός και γέμισαν τα μάτια του δάκρυα.
    ― Με συγχωρείς για την τρομάρα εκείνο το βράδυ! – του ξαναφώναξα.
    Έκλαιγε. Κι εγώ είχα δακρύσει. Ο κόσμος γύρω επιφημούσε, φώναζαν πειράγματα στο Μίμη.
    ― Το ρολόι! – θυμήθηκα ξαφνικά. ― Το έλαβες;
    Λάμψανε τα μάτια του.
    ― Τόλαβα! Τόλαβα!
    Άρχισε να χειροκροτεί δαιμονιωδώς ο κόσμος. Πολλοί, δακρυσμένοι κι αυτοί, τέτοιος αγώνας, τέτοιοι δεσμοί των ανθρώπων, τέτοια ανακυκλώματα γεγονότων.
    Φτάσανε μερικές κοπέλλες, ανοίγανε ξαναμμένες δρόμο, τις βοηθούσε πρόθυμα το πλήθος. Ήρθαν μπροστά μας με αγκαλιές λουλούδια. Μας τα δίνανε και μας εύχονταν, αλλά δεν ακούγαμε, τι λέγανε (τι χρειαζόταν άλλως τε ν’ ακούσουμε;) όλα ήσαν ένα βουϊτό, και οι κοπέλλες –   λίγο σαστισμένες, λίγο ζαλισμένες – μας έδωσαν τα λουλούδια και παραμερίσανε σεμνά σφουγγίζοντας τα μάτια τους.  
    Κατόπιν προχωρήσαμε για την πόλη. Ο κόσμος ξεκίνησε κοντά μας. Βρήκαμε τους δρόμους έρημους. Αντηχούσε σα σε χάλκινο ηχείο το τραγούδι μας.
    Έγινε τότε ένας αλλόκοτος πάταγος, τα παράθυρα που άνοιγαν, βροντώντας, κι ένας αλαλαγμός που άναψε και μεταδινόταν παντού και δυνάμωνε. Άρχισαν να χτυπούν και οι καμπάνες, έβγαινε το πλήθος, γέμιζαν οι δρόμοι. Ώσπου να φτάσουμε στην πλατεία και να ξεπεζέψουμε το πλήθος κατάκλυσε τα πάντα αλαλάζοντας. Να, μπροστά μας οι υπεύθυνοι. 
    ― Αργήσατε! Αργήσατε! – φώναζαν.

Λιβαδειά, 16/10/1944 - Ο λαός της Λιβαδειάς γιορτάζει την απελευθέρωση στην πλατεία Αθανασίου Διάκου, Μητρόπολη (από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Δ. Στεφάνου «Λιβαδειά - Ταξίδι μνήμης»)


    Αγκαλιαστήκαμε με τον Παππού (Κανάκης) που ήταν γραμματέας της οργάνωσης στη Λειβαδιά, παληός αγωνιστής, αγαπητός γελούμενος άνθρωπος. Του λέω φωνάζοντας κι εγώ.
    ― Θυμάμαι την κουβέντα σου στο Λιβάδι του Παρνασσού την άνοιξη – «άμα στύψει κανείς το μυαλό του, για όλα τα προβλήματα που βάζει η ζωή υπάρχουν λύσεις!». 
    Γλύκανε κι έλαμψε το πρόσωπό του μόλις του τόπα – έτσι έφεγγε κι αυτός άμα γελούσε.
    Φιληθήκαμε και με το Γιάννη το Γαζή. Είμασταν μαζί στον πόλεμο, στο Ντοβά Τεπέ στη Δοϊράνη – λοχίας του ιππικού, αλησμόνητο παλληκάρι. Πάει κι αυτός στον εμφύλιο πόλεμο. Φιληθήκαμε και με τον Παναγή τον Κουρεμένο, είμαστε συμμαθητές στο γυμνάσιο του Δαδιού – τον είχαν αποβάλει από τη Λειβαδιά («στοιχείον αναρχικόν»). Πάει κι αυτός στον εμφύλιο πόλεμο. Ήταν εκεί κι ο Γαλανός, σεμνό, ικανό νέο παιδί. Πάει κι αυτός, τον ντουφέκισαν.
    Ανεβήκαμε απάνω, σ’ ένα δωμάτιο στο ξενοδοχείο «Ελικών». Είχε και τηλέφωνο, να ρωτήσουμε μπροστά τι γίνεται με τους γερμανούς.
    Ρωτήσαμε πού να ξεκουραστεί λίγο το τμήμα κι αν έχουν ετοιμάσει κάτι για συσσίτιο. Γέλασαν πειραχτικά «ε, κάτι προβλέψαμε κι εμείς!». Όλα τα είχαν κανονίσει!
    Απ’ έξω η πλατεία κουνιόταν στα τραγούδια. Στήθηκαν χοροί. Γέμισαν και οι δρόμοι γύρω. Άρχισαν ν’ ακούονται ρυθμικά συνθήματα.
    ― Θέλουν και λόγο τώρα! – είπε ο Γαζής.
    Βγήκαμε όλοι στο μπαλκόνι, η διοίκηση του Συντάγματος και οι συναγωνιστές της οργάνωσης. Τινάχτηκε τότε από το πλήθος μια μυριόστομη ζητωκραυγή.
    Είχε πιάσει δυνατά ο Παππούς με τα δυο του χέρια το σίδερο του μπαλκονιού και περίμενε να πάψει η βουή, κάτι να πει. Άπλωσε τα χέρια του μια στιγμή μπροστά ζητώντας ησυχία, σα ν’ ανασκουμπωνόταν. Ξανάπιασε το σίδερο και τεντώθηκε – σε κουνούσαν οι ιαχές. Τέλος ηχηρή η φωνή του άρχισε να λέει: ― Συναγωνιστές και Συναγωνίστριες! Βρίσκονται πια ανάμεσά μας ελευθερωτές οι τιμημένοι μας αντάρτες του ΕΛΑΣ!
    Δε μπόρεσε άλλο. Ο κόσμος από κάτω παραληρούσε. Ήταν ένα ξέφρενο βουϊτό. Καταλάγιασε καμμιά φορά εκείνο το κακό κι ο Παππούς, βραχνιασμένη και σπασμένη πλέον η φωνή του, ξαναλέει:
    ― Ο καταραμένος ο κατακτητής σέρνει τα τελευταία ράκη των ορδών του από την Πατρίδα μας, στον αγύριστο! Και απ’ όλες τις χώρες της Ευρώπης, συντριβόμενος παντού, κατά τα έργα του και κατά τον αδυσώπητο νόμο της Ιστορίας. Συναγωνιστές! Είμαστε ελεύθεροι! Ελεύθεροι!
    Ήρθε ύστερα και η σειρά μας, οι αντάρτες. Έγινε σεισμός πραγματικός. Είπαμε ό,τι λόγια φέρνουν τέτοιες ώρες – ζήσαμε σαν απάνω σε κρατήρα ηφαιστείου.
    Τελειώσαμε καμμιά φορά με τις ομιλίες, κατεβήκαμε να φάμε. Φέρνανε απ’ όλα ο κόσμος. Είχε ετοιμασία η οργάνωση, φέρνανε κι απ’ τα σπίτια, ψωμί, φαγητά, ταμιζάνες κρασί.
    Ακούσαμε μια στιγμή ένα από τα ανώτερα στελέχη του Συντάγματος, ανέβηκε κάπου κι έβαλε μια φωνή:
    ― Συναγωνιστές! Μιλάω και στους αντάρτες και στους συναγωνιστές της Λειβαδιάς! Για το κρασί. Κανονίστε, με μέτρο! Πριν να φέξει, έχουμε δρόμο και δουλειά ακόμα!
    Χαράματα ξεκινήσαμε. Διώξαμε μπροστά ένα αυτοκίνητο με μια-δυο μοτοσυκλέττες και ακολουθήσαμε κατόπιν κι εμείς.
    Περάσαμε τη Μπράμαγα, τη Χαιρώνεια, το σταθμό της Δαύλειας και βγήκαμε στο άλλο άνοιγμα του κάμπου – ίσια μπροστά στο Κηφισσοχώρι.
    Προχωρούσαμε ομαλά. Έτρεχε από παντού ο κόσμος στο πέρασμά μας, ζητωκραύγαζαν, κούναγαν μαντήλια, χέρια. Στα χωριά, εμείς περνούσαμε κι ο κόσμος αιφνιδιασμένος σάστιζε. Ώσπου να συνέλθει, άλλο αυτοκίνητο από πίσω και γινόταν πανηγύρι.
    Στην Αγία Παρασκευή μάς λένε, ότι από το Κηφισσοχώρι οι γερμανοί είχανε φύγει. Για το Δαδί όμως δεν ξέρανε.
    ― Α-χά! – είπαμε – τους προλαβαίνουμε!
    ― Θα σας πουν πιο θετικά στο Κηφισσοχώρι! – τρέχανε κοντά φωνάζοντας άντρες και γυναίκες.
    Στο Κηφισσοχώρι όλη η οργάνωση στο πόδι και όλο το χωριό στον κεντρικό δρόμο. Η εμπροσθοφυλακή μας είχε προσπεράσει και της είχαν συστήσει να προσέχει. Μας τόπαν κι εμάς.
    ― Μάλλον φύγανε από το Δαδί, αλλά είναι ακόμα στον κάμπο προς τα πάνω. Νάχετε το νου σας! Κάπου χτυπήθηκε μαζί τους κι ο Λοκρός.
    Ούτε εδώ ξέρανε περισσότερα.
    Βλέπαμε τον κόσμο, είχαν όλοι τους ένα ξάφνιασμα περίεργο. Σα να τους φαινόταν ψέμα ακόμα, ότι φεύγαν στον αγύριστο οι δήμιοι. Προσπεράσαμε κι εμείς. Σα να μπήκαμε απότομα σ’ άλλο αέρα πέρα από το χωριό. Νόμιζες ότι, να, θα τους δούμε κάπου παραμπρός, σκιές ύπουλες και δολοφονικές. Ο αέρας κρατούσε ακόμα το μισητό σχήμα τους, τη σιχαμερή μυρουδιά τους, τη μάταιη κτηνωδία τους.
    Φτάσαμε πριν απ’ το Δαδί, στην ισόπεδη διάβαση της γραμμής. Στάθηκαν αραιωμένα τ’ αυτοκίνητα και βγήκαμε παραπάνω η διοίκηση να παρατηρήσουμε μπροστά. Ήταν πια η ώρα 10 το πρωί. Δε φαινόταν τίποτα ως την άλλη άκρη του κάμπου προς το Παληοχώρι.
    Γύριζε απ’ το Δαδί και μία από τις μοτοσυκλέττες μας. 
    ― Είναι φόβος να μας καπνίσουν καμμιά κανονιά! – είπε ο συναγωνιστής. ― Φαίνονται ακόμα στο Παληοχώρι!
    Μας είπε κι αυτός, ότι ο Λοκρός κι ο Καραλίβανος, τους έδωσαν ένα βρόντο στα Απάνω Καλύβια. Ότι στο Παληοχώρι έχουν στημένα κανόνια και ρίχνουν όπου δουν κίνηση.
    Μας είπε και για το Δαδί, τι πανζουρλισμός γινόταν. Κι ότι μάθανε που φτάνουμε.
    Αποφασίσαμε να προχωρήσουμε. Σα μάταια όμως παιδευόμασταν έτσι. Και να τους φτάναμε από πίσω, μπορούσαν να μας κρατούν σε απόσταση. Έπρεπε κάποιος να τους κόψει κάπου το δρόμο και να τους πέσουμε κι εμείς από κοντά. Κρίμα... κρίμα που μας πρόλαβαν έτσι ανέτοιμους τα γεγονότα.
    Είπαμε να περνάμε απάνω ένα-ένα τα αυτοκίνητα. Δε συνέβη τίποτα. Πριν από το Δαδί ξανασυγκεντρωθήκαμε και μπήκαμε όλη η φάλαγγα μαζί στη μικρή πόλη. Μερικά αυτοκίνητα ξεφόρτωσαν στην κάτω πλατεία. Τ’ άλλα ανέβηκαν στην απάνω, μουγγρίζοντας οι μηχανές τους, οι αντάρτες τραγουδώντας κι ο κόσμος παραληρώντας από τον ενθουσιασμό. 
   
Από το Δαδί δεν ήταν να συνεχίσουμε αμέσως, έπρεπε ν’ αρχίσει να βραδυάζει, νάχουμε κάλυψη. Είναι το μέρος τέτοιο.

    Έβαλαν να ετοιμάζουν για συσσίτιο. Έφτανε και το τάγμα του Λοκρού. Χρειαζόμασταν και βενζίνα. «Όλα θα γίνουν!» έλεγαν οι συναγωνιστές.
    Ζούσε όμως και μια δυστυχία το Δαδί αυτές τις ώρες, σα να ήταν μια πληγή που πονούσε όλο το χωριό. Το προηγούμενο βράδυ, είχανε επισημάνει γερμανοί και μαύροι όσα σπίτια είχαν όμορφες κοπέλλες και με το σκοτάδι έμπαιναν, αναίσχυντοι. Λευτεριά τραυματισμένη ζούσε το Δαδί, το ηρωικό Δαδί.

Δευτέρα 7 Οκτωβρίου 2019

Στη ζωή νωρίς νυχτώνει. Το νέο βιβλίο της Ελένης Πριοβόλου παρουσιάζεται στη Σύγχρονη Έκφραση τη Δευτέρα 14 Οκτωβρίου 2019

Περίληψη

Η Άρια και η Οριάνθη ανταμώνουν το καλοκαίρι του 1963 από κάποια ευλογημένη συγκυρία. Όμως, ένα μοιραίο γεγονός διακόπτει πρόωρα την εξελισσόμενη φιλία τους. Οι δυο κοπέλες χάνονται μέσα στα δράματα που η ζωή τους επιφυλάσσει. Στον κύκλο της η καθεμιά παρασύρεται από τους στροβίλους των γεγονότων. Η Οριάνθη τραυματικά, η Άρια λιγότερο οδυνηρά. Ύστερα από πολλά χρόνια, οι συμπτώσεις τις φέρνουν και πάλι κοντά, για να αφηγηθούν τις ιστορίες τους και να αντιληφθούν ότι όλα όσα έζησαν μοιάζουν σαν να μην τα βίωσαν οι ίδιες αλλά κάποιος άλλος, θαρρείς και κινούσε τα νήματα της ύπαρξής τους ένας αόρατος, ραδιούργος κουκλοπαίκτης.

Από τη δεκαετία του ’60 μέχρι σήμερα και από την Αθήνα και τον Καναδά του αντιδικτατορικού αγώνα μέχρι τον Λίβανο του αιματηρού εμφυλίου πολέμου, το μυθιστόρημα ακροβατεί ανάμεσα στην καταστροφή και την αναδημιουργία, στο παρελθόν και το παρόν, στην Ανατολή και τη Δύση.

Ένα βιβλίο για τις γενιές που έρχονται, για τις πληγές των μικρών λαών, για το δικαίωμα του να είσαι άνθρωπος μέσα σε μια δική σου πατρίδα.

 

Βιογραφικά στοιχεία


Ελένη Πριοβόλου
Η Ελένη Πριοβόλου γεννήθηκε στο Αγγελόκαστρο Αιτωλίας και ζει στην Αθήνα. Σπούδασε πολιτικές επιστήμες. Γράφει αναζητώντας την ευρυθμία και την καθαρότητα του λόγου. Η τάση να αναπαριστά με σύμβολα τον κόσμο τη στράτευσε στο παραμύθι, το οποίο υπηρετεί μέχρι σήμερα. Έχει καταθέσει είκοσι ένα βιβλία για παιδιά και εφήβους, επτά μυθιστορήματα για μεγάλους, μία νουβέλα και ένα βιβλίο με ιστορίες.
Το 2010 τιμήθηκε με το Βραβείο Αναγνωστών του ΕΚΕΒΙ για το μυθιστόρημά της Όπως ήθελα να ζήσω. Επίσης έχει αποσπάσει το Βραβείο Λογοτεχνικού Βιβλίου για Μεγάλα Παιδιά του περιοδικού Διαβάζω για το βιβλίο της Το σύνθημα (2009).

facebook







Βιβλιογραφία

Πέμπτη 3 Οκτωβρίου 2019

Ελένη Πριοβόλου «Στη ζωή νωρίς νυχτώνει»

«Διαβάζοντας» την Ιστορία

Γράφει ο Μάνος Κοντολέων  
Ελένη Πριοβόλου «Στη ζωή νωρίς νυχτώνει», Εκδόσεις Καστανιώτη
Η Ελένη Πριοβόλου είναι από τους συγγραφείς μας εκείνους που ιδιαίτερα τους απασχολεί το πως η σύγχρονη ιστορία – του 19ου και του 20ου αιώνα- μπορεί να αποτελέσει το βασικό υλικό δημιουργίας ένας μυθιστορηματικού σύμπαντος.

Και συνηθίζει να "διαβάζει" την Ιστορία όχι ως μια σειρά γεγονότων που διαθέτουν κυρίως τη σφραγίδα των ολίγων, αλλά τα αποτυπώματα των πολλών.

Και μόνο με αυτή τη στάση, ο πολιτικός προσανατολισμός της Πριοβόλου είναι ξεκάθαρος και σαφής.

Στο νέο της μυθιστόρημα αναζητά μεταξύ των άλλων και το πως μπορεί ο απλός άνθρωπος να εκφράσει και να διεκδικήσει το δικαίωμα να επιλέγει τη δική του κοιτίδα εντός της οποίας θα διαμορφώσει και θα ολοκληρώσει τις επιθυμίες και τις απόψεις του.

Ο μυθιστορηματικός χρόνος ξεκινά από τη εποχή -κάπου γύρω στα 1963- όπου δυο νέες κοπέλες, η Άρια και η Οριάνθη, γνωρίζονται και πολύ γρήγορά συνδέονται με μια ουσιαστική φιλία.

Αλλά τα γεγονότα -πολιτικά και οικογενειακά- θα τις χωρίσουν.

Η Άρια θα βρεθεί μέσα στην καρδιά της αντίστασης προς τη Χούντα των Συνταγματαρχών, ενώ η Οριάνθη θα οδηγηθεί στο Λίβανο όπου ο πατέρας της υπηρετεί στην Ελληνική Πρεσβεία της Βηρυτού.

Μετά από 50 περίπου χρόνια, μια άλλη σειρά συγκυριών θα τις επανενώσει και έτσι και οι δυο θα αφηγηθούν, η μια στην άλλη, τις ζωές τους

Ζωές που κυλήσαν στην Ελλάδα, στον Καναδά, στον Λίβανο, που πέρασαν μέσα από εμφύλιους πολέμους και ατομικές διαψεύσεις, που γευτήκανε τα όσα χώρισαν αλλά και συνδέσανε τη Δύση με την Ανατολή.

Δυο νέες γυναίκες, λίγα χρόνια μετά από τις τραυματικές εμπειρίες του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου, αναζητούν την δική τους ταυτότητα, το τρόπο να εκφράσουν τον δικό τους λόγο, άλλοτε ως πολιτικά όντα, άλλοτε ως γυναίκες ερωτευμένες, άλλοτε ως κόρες ή μάνες.

Η Πριοβόλου επέλεξε να δημιουργήσει δυο αρκετά διαφορετικές ηρωίδες και να τις τοποθετήσει τριγύρω από τον κόσμο της Μεσογείου. Έτσι καταφέρνει να προσφέρει στον αναγνώστη της μια ιδιαιτέρως κυκλική γνώση και των όσων εδώ, στην Ελλάδα, συνέβαιναν τα τελευταία 30 χρόνια του προηγούμενου αιώνα, αλλά και να κάνει γνωστά με επάρκεια και με γλαφυρότητα, τα ιστορικά συμβάντα που χάραξαν στο Λίβανο της τραγική του μοίρα.




Ελένη Πριοβόλου

Δίπλα στις δυο αυτές γυναίκες αναπνέουν μυθιστορηματικά πολλά πρόσωπα που το καθένα φέρνει το δικό του στοιχείο περιγραφής εκείνης της εποχής -από τον αριβίστα εργολάβο της αντιπαροχής στον φλογερό επαναστάτη, από τον συνετό διπλωμάτη στον σεμνό οικογενειάρχη, από τον ευκολοπροσάρμοστο πολιτικό στην μέση νοικοκυρά.

Και μαζί με τα πρόσωπα, η Πριοβόλου ζωντανεύει και τους τόπους. Η Αθήνα της δικτατορικής και μεταδιδακτορικής εποχής, η Βηρυτός με τον πλούτο και τα ερείπιά της. Στο τέλος η Αθήνα του σήμερα.

Επαγγέλματα, κτίσματα, μέσα μεταφοράς. Όλα μελετημένα με ακρίβεια και γραμμένα με συγγραφική οικονομία.

Τελικά αυτό που το έργο χαρίζει πέρα από την καθαρή συγκίνηση μιας ολοζώντανης μυθιστορηματικής αφήγησης, είναι και η τεκμηριωμένη θέση πως πέρα από τις αποφάσεις των άλλων, είναι η ατομική στάση ζωής που θα επιλέξει το σημείο – σταθμό του καθενός μας. Γιατί – «Μια εκεχειρία έτσι κι αλλιώς είναι η ζωή!» θα πει μια από τις δυο ηρωίδες και με αυτή τη φράση θα ολοκληρωθεί όλο το έργο.

Με άλλα λόγια -μπορεί στη ζωή να νυχτώνει νωρίς, αλλά η επόμενη μέρα θα χαράξει.

Τρίτη 23 Ιουλίου 2019

Επειδή τα βιβλία είναι σαν τις γυναίκες που επιθυμούμε. Ή τις κατακτάμε μόνοι μας διαλέγοντάς τες από έναν ουρανό ανάλογων άστρων ή οποιοσδήποτε άλλος τρόπος είναι κίβδηλος.

Του Μάνου Στεφανίδη επ. καθ. του Παν/μίου Αθηνών

Ο Μάρλοου κι εγώ δεν περιφρονούμε τις τάξεις των πλουσίων για τα λεφτά και τα λουτρά τους, τις περιφρονούμε γιατί είναι κάλπικες

Ραίημοντ Τσάντλερ*

Μπήκα φουριόζος σ' ένα βιβλιοπωλείο του κέντρου. Ένα παλιό παραδοσιακό βιβλιοπωλείο απ' αυτά που τείνουν να εκλείψουν. Ένα βιβλιοπωλείο που δεν σερβίρει καφέ ή λουκάνικα, που δεν πουλάει dvd, cd ή gadgets, που δεν είναι συγκεκαλυμμένο super market, που δεν κάνει προσφορές, δεν παρουσιάζει best sellers ή χρυσούς δίσκους, δεν διαφημίζεται από τα free press της πόλης ή από τα περιοδικά που ενώ υποτίθεται ότι αναφέρονται στα βιβλία, κατ' ουσίαν ασχολούνται σχεδόν αποκλειστικά με την αγορά τους και τους εμπόρους της. Υπόθεση μπεστ σέλερ που θα 'λεγε κι ο πάντα επίκαιρος - απών Χρήστος Βακαλόπουλος. Ένα βιβλιοπωλείο που, ακόμη, μιλάει και γράφει ελληνικά, που έχει υπαλλήλους περισσότερο διαβασμένους από τους τρέχοντες καθηγητές πανεπιστημίου - ιδίως αυτούς που είναι παράλληλα και υπουργοί - και που μυρίζει τόσο έντονα χαρτί, ώστε σχεδόν να σε μεθάει.
Μπήκα, λοιπόν, φουριόζος σαν για να κερδίσω τον άδικα σπαταλημένο καιρό και παρήγγειλα μονορούφι όλα εκείνα τα βιβλία που νόμιζα ότι είχα διαβάσει αλλά στην πραγματικότητα τ' αγνοούσα κι άλλα που τα γνώριζα, από μικρός όμως τα θυμόμουν σαν όνειρο και τα οποία εν πάση περιπτώσει είχα να ξεφυλλίσω από δεκαετίες. Από σνομπισμό, αφέλεια, ψευτολογιοσύνη, ψευτοπαρανόηση;
Ποιος ξέρει!.. Αναφέρομαι στο "Κόκκινο και το Μαύρο", την "Καρδιά του Σκότους", τους "Αδελφούς Καραμαζώφ", τον "Μόμπι Ντικ", την "Ανθρώπινη Κωμωδία", τη "Μαντάμ Μποβαρύ", τους "Δαιμονισμένους", την "Αισθηματική Αγωγή", τον "Πόλεμο και Ειρήνη", τη "Δίκη", τον "Ηλίθιο", τον "Πύργο", τον "Μεγάλο Γκάτζμπι", το "Καθώς ψυχορραγώ", τον "Μεγάλο Μωλν", τον "Μαιτρ και τη Μαργαρίτα", την "Ανάσταση", το "Ανατολικά της Εδέμ", το "Μαγικό Βουνό", την "Πείνα", τους "Δουβλινέζους" (ιδιαίτερα το τελευταίο διήγημα που ο Αριστηνός) το παραβάλλει με τον "Έρωτα στα Χιόνια"), τον "Άνθρωπο χωρίς ιδιότητες", τη "Βοή και το πλήθος"...
Τ' αγκάλιασα όλα, τα φόρτωσα σε σακούλες, τα σεργιάνισα μέσα στους δρόμους που δήλωναν εορταστικοί αλλά δεν ήσαν, και σε ανθρώπους που θα ήθελαν να είναι αλλά δεν μπορούσαν. Στα καταστήματα οι τηλεοράσεις εξηγούσαν πόσο επιτυχημένες είναι οι κινήσεις του Γιωργάκη, τον οποίο έφερε στην εξουσία ο εξίσου επιτυχημένος Κωστάκης και οι ψήφοι αγελαίων οπαδών που πάντως δεν έχουν προχωρήσει ποτέ σε αυτοκριτική. Εξ ου και η σοβούσα κρίση. Η οποία, δυστυχώς, δεν είναι ούτε πρόσφατη, ούτε μόνο οικονομική. Και για την οποία ίσως να φταίει το ότι όλοι μας λίγο - πολύ έχουμε απομακρυνθεί από τις πηγές: τα κείμενα - πυλώνες του κοινού μας πολιτισμού. Ήμουν λοιπόν ο μόνος ευτυχισμένος εκείνου του κεντρικού δρόμου, του πλημμυρισμένου από βιτρίνες, μπαράκια και ανορεξικούς τύπους που κοιτούσαν αν τους κοιτάνε, επειδή κουβαλούσα υπερήφανα εκείνα τα βιβλία που ένωναν σαν βασιλική οδός (camino real) την ανώριμη νεότητά μου με την ανόρεχτη ωριμότητά μου. Ένα είδος μεταμέλειας πριν ένα συμβολικό Πάσχα.
Θα τα διάβαζα λοιπόν όλα ξανά, αμέσως αλλά και αλλιώς, βουτηγμένος σε νέες απολαύσεις και περιτριγυρισμένος από παλιές ηδονές, τέτοιες που ευτυχώς δεν μπορεί να νιώσει ο πρόεδρος του ΣΕΒ ή ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος. Κι αυτό είναι η μικρή μου εκδίκηση θα έλεγα, η μικρή μας εκδίκηση.
Σε τελική ανάλυση όσα νέα βιβλία κυκλοφορούν κατά χιλιάδες σήμερα, είναι, εν πολλοίς, σχόλια ή αναφορές ή αντιγραφές αυτών των κειμένων που έσφιγγα με ερωτικό πάθος κι ανάλογες τύψεις πάνω στο στήθος μου ανάμεσα Ιπποκράτους και Σόλωνος.
Πλήρωσα, που λέτε, στο ταμείο πανευτυχής και αρνήθηκα την οποιαδήποτε έκπτωση - προσφορά του ευγενικού υπαλλήλου. Όχι πια άλλα βιβλία - προσφορά ήταν ο συμβολισμός της άρνησής μου. Ήταν κάτι που το χρωστούσα στον εαυτό μου εδώ και πολλά χρόνια. Χρήματα για βιβλία, το καλύτερο αντίδοτο στην κρίση, η σοβαρότερη, αντικαταναλωτική χειρονομία. Κι επιτέλους η χαρά της ανάγνωσης χωρίς υποχρεώσεις, οπισθοβουλίες ή αντίδωρα προς τη συντεχνία. Ιδιαίτερα μάλιστα τώρα που την όποια κριτική ή δημιουργικό διάλογο, την όποια αντίρρηση έχει υποκαταστήσει η στρατηγική της αλλαξοκωλιάς.
Η έγγραφη συμπαιγνία των διανοουμένων. Το "σου γράφω, για να μου γράφεις". Δηλαδή το τίποτε της γραφής ως επικοινωνία των μετρίων. Βιβλία, τέλος, που δεν μου προμήθευσαν στανικά με την εφημερίδα της Κυριακής ο Τεγόπουλος ή ο Μπόμπολας σε πρόστυχο χαρτί και προστυχότερη συγκατάβαση. Είναι πάντως ντροπή για το συλλογικό μας φιλότιμο να συστήνει -ως προσφορά!- τον Γρηγόρη Μπιθικώτση στο πανελλήνιο ο κ. Χαντζηνικολάου και η εφημερίδα του. Επειδή τα βιβλία είναι σαν τις γυναίκες που επιθυμούμε. Ή τις κατακτάμε μόνοι μας διαλέγοντάς τες από έναν ουρανό ανάλογων άστρων ή οποιοσδήποτε άλλος τρόπος είναι κίβδηλος. (Ο Ραίημοντ Τσάντλερ θα έλεγε "κάλπικος")... 

 * Από το βιβλίο "Αντίο Γλυκιά μου" εκδ. Άγρα 1986, μτφρ. Ανδρέας Αποστολίδης, σελ. 336.
Είχα ξεκινήσει να γράφω κείμενο αντίστοιχου περιεχομένου όταν ψάχνοντας κάποιες πληροφορίες βρήκα το παραπάνω σχόλιο σε φύλλο της Αυγής λίγο μετά το Πάσχα. Με εκφράζει απόλυτα και το αναδημοσιεύω ευχαριστώντας την τύχη μου και το Μάνο Στεφανίδη.
Στην ΑΥΓΗ είχε τίτλο 
Πασχαλινό σκάνδαλο! Ολίγα για τη στρατηγική της αλλαξοκωλιάς.
Ν.Λ.
Υ.Γ.  Πρώτη ανάρτηση μετά το Πάσχα 2010
Δεύτερη ανάρτηση μετά το Πάσχα 2012
Τρίτη ανάρτηση Καλοκαίρι 2015
 Τέταρτη ανάρτηση καλοκαίρι 2017
(γιατί το κείμενο είναι διαχρονικό)
-->