Τετάρτη 25 Μαΐου 2016

Ο πόλεμος της μνήμης είναι ο πόλεμος που πρέπει να κερδίσουμε με κάθε τρόπο. Στο Γενικό Νοσοκομείο Αθηνών " Η Σωτηρία" τιμούνται κάθε χρόνο οι εκτελεσμένοι αγωνιστές, δημοκράτες, πατριώτες, της περιόδου 1941- 1952


Κάθε χρόνο προς τα τέλη Μαΐου ή αρχές Ιουνίου μέσα στον περίβολο του Νοσοκομείου «η Σωτηρία» στον χώρο του μνημείου για τους εκτελεσμένους αγωνιστές κατά την περίοδο της Κατοχής και του Εμφυλίου γίνεται η καθιερωμένη τελετή τιμής και μνήμης των αγωνιστών παρουσία πολλών συγγενών πρώτης και δεύτερης γενιάς και συγκρατούμενων ανδρών και γυναικών των αγωνιστών.

Ένα από τα εκατοντάδες γαρύφαλλα βρίσκεται επάνω στο χαραγμένο όνομα του Λιβαδείτη αγωνιστή ΝΙΚΟΥ ΚΟΥΡΕΜΕΝΟΥ, εκτελεσμένο τον Αύγουστο του 49, αδελφού του επίσης δολοφονημένου στον εμφύλιο ΠΑΝΑΓΗ ΚΟΥΡΕΜΕΝΟΥ γνωστότερου ως ΛΑΔΑ.

Μαζί με το φωτογραφικό υλικό που έχουμε στα χέρια μας από τη φετινή διοργάνωση παραθέτουμε και την ομιλία της ιστορικού Κατερίνας Μπαλκούρα η οποία έγινε την Πέμπτη, 6 Ιουνίου 2013.





Κυρίες και κύριοι καλημέρα σας.
Θέλω να σας ευχαριστήσω που είσαστε εδώ σήμερα και κυρίως να ευχαριστήσω τον όμιλο μνήμης Αττικός Τύμβος και την κ. Παπαναστασίου που μου έκανε αυτή την τιμή. Τιμή αλλά συγχρόνως και τεράστια ευθύνη.
Τα λόγια δείχνουν τόσο φτωχά σε τέτοιους χώρους. Αναμφίβολα το χρέος δεν εξοφλείται με λόγια όπως θα ’λεγε και ο Περικλής αλλά με έργα αντάξια της θυσίας τους. Αυτά τα παιδιά όλων των ηλικιών και τα λέω παιδιά γιατί είχαν καθαρές ψυχές δεν είχαν φανταστεί ότι θα γίνονταν ήρωες. Έδωσαν το παρόν τότε στο προσκλητήριο της συνείδησής τους. Δε λειτούργησαν με σκοπούς ούτε απέβλεπαν σε κάτι. Γι αυτό έμειναν στο πάνθεο των ηρώων ακόμα κι αν δεν ξέρουμε όλα τα ονόματά τους. Ξέρουμε όμως τη θυσία τους, τον ηρωισμό τους.
Ανήκω σε μια γενιά που δεν έζησε την Κατοχή, την Αντίσταση, το Εμφύλιο. Που δεν έζησε τα μεγάλα ΟΧΙ στο Χιτλερικό Μινώταυρο που κατασπάραζε την Ευρώπη. Ανήκω δυστυχώς στη γενιά του ΝΑΙ σε όλα. Κάποιος με ρώτησε κάποτε γιατί αυτούς τους ανθρώπους, γιατί το κόλλημα σου μ' αυτή τη δεκαετία. Του είπα γιατί αυτοί οι άνθρωποι είχαν όνειρα, πάλευαν για το αδύνατο, είχαν ψυχή βαθιά, μάτια καθαρά, εννοούσαν ότι έλεγαν, δάκρυζαν, πόναγαν, έκλαιγαν. Αψηφούσαν το κρύο, τις σφαίρες, τη ζωή τους που παιζόταν κορώνα γράμματα, τα χαμένα νιάτα τους πάνω στα βουνά και τις πόλεις. Σήμερα τους βλέπεις παρόντες σε όλα τα προσκλητήρια με μια ακατανόητη για σένα δύναμη ψυχής και μια περηφάνια στα μάτια τους. Γι αυτό αγαπάω αυτή τη γενιά.
Δε ζητάνε τίποτα παρά να τους ακούσεις, να σου πουν την ιστορία τους, να νιώσεις το δάκρυ τους, να σφίξεις το χέρι τους, να σου δώσουν με χαρά το καινούργιο βιβλίο που έγραψαν με μια αφιέρωση. Πολλοί απ αυτούς να σ ευχαριστήσουν που τους ακούς και τους θυμάσαι. Που δεν αρκείσαι σε μια επίσκεψη για μια τυπική γνωριμία και συνέντευξη αλλά δένεις σχέσεις ζωής μαζί τους. Γιατί αυτούς τους ανθρώπους... Ίσως γιατί κι εγώ δε γνώρισα παππού. Μεγάλωσα όμως μ' αυτές τις ιστορίες. Θυμάμαι μια ιστορία που είχα ακούσει όταν έπεσε το μέτωπο και ήρθαν οι πρώτοι τραυματίες η Σοφία Βέμπο πήγε σ ένα νοσοκομείο μαζί με μια ομάδα καλλιτεχνών να ψυχαγωγήσουν τους τραυματίες. Σ ένα θάλαμο ήταν ένας νεαρός ανθυπολοχαγός που είχε χάσει και τα δύο του μάτια. Έκλαιγε και εκείνη τον πλησίασε να του πει δυο λόγια παρηγοριάς. Κλαίω της είπε όχι για τα μάτια που έχασα αλλά γιατί δεν έχω ακόμα δυο μάτια να δώσω για την πατρίδα. Ίσως αυτή είναι και η απάντηση.
Αυτοί οι άνθρωποι είχαν μια μαγκιά που λίγοι άνθρωποι έχουν. Οι τωρινοί έχουν τη μαγιά αλλά όχι τη μαγκιά. Ένα μικρό κ κατέστρεψε μια ολόκληρη γενιά. Τότε οι άνθρωποι διώκονταν για ιδέες και ιδανικά. Αυτό ήταν το έγκλημά τους. Οι διώκτες είχαν τη νομοθεσία με το μέρος τους. Μετά το περίφημο Ιδιώνυμο που νομιμοποιούσε τις μαζικές εκτελέσεις και τους εκτοπισμούς ξεκίνησε η μεγάλη δίωξη της ιδεολογίας. Ο κίνδυνος της ιδεολογίας έπρεπε να εξοντωθεί νόμιμα. Έτσι το νομοθετικό οπλοστάσιο εμπλουτίστηκε επί Μεταξά με νόμους που θα δέσποζαν στην μετεμφυλιακή Ελλάδα. Το Γ Ψήφισμα της Δ Αναθεωρητικής Βουλής τιμωρούσε με την ποινή του θανάτου κάθε ενέργεια που επιδίωκε τη διάδοση ιδεών. Αυτά τα νομοθετήματα προέβλεπαν και την ίδρυση έκτακτων στρατοδικείων. Φυσικά οι αποφάσεις των δικαστηρίων δεν επιδέχονταν έφεση και ήταν άμεσα εφαρμόσιμες.



Οι πρώτες δίκες σύμφωνα με το νέο ψήφισμα άρχισαν αρχές Ιουλίου του 1946. Πλέον ένας στους τέσσερις που καταδικαζόταν οδηγούνταν στο θάνατο. Χωρίς καμία αναστολή οδηγούνταν στο απόσπασμα χιλιάδες μαχητές της ελευθερίας, αγωνιστές, πληρώνοντας έτσι το τίμημα για τις ιδέες και τα οράματά τους. Την ίδια στιγμή που οι κυβερνήσεις της εποχής έδειχναν τεράστια απροθυμία να στήσουν στον ίδιο τοίχο δωσιλόγους και φονιάδες. Τη δεκαετία του 50 βγαίνει ξανά απ το συρτάρι ο Α.Ν 375/36 περί κατασκοπείας δίνοντας το πράσινο φως σε μια σειρά από δικαστήρια σκοπιμότητας. Σ αυτό το νόμο βασίστηκαν για τις κατηγορίες και τις εκτελέσεις πολλών αγωνιστών μεταξύ των οποίων του Ν. Μπελογιάννη και των 4 συντρόφων του αλλά σ αυτόν βασίστηκε και η καταδίκη σε θάνατο του Μ.Γλέζου και του Χ. Φλωράκη το 59-60. Απ το 1947-1952 κατασκευάστηκαν και πραγματοποιήθηκαν μια σειρά από δίκες όπου ανακριτές και βασανιστές ήταν τα ίδια πρόσωπα. Η πολιτική ζωή ποινικοποιήθηκε, η Αριστερά αποκλείστηκε. Ο συνασπισμός έξι πολιτικών σχηματισμών και ομάδων σοσιαλιστικής και αριστερής ιδεολογίας δημιούργησε την ΕΔΑ η οποία στις αρχές της δεκαετίας του ’60 αποτελούσε ένα πραγματικά μαζικό κόμμα, αριθμώντας στα τέλη του 1965 περίπου 92.000 μέλη. Η ΕΔΑ ουσιαστικά νομιμοποιεί τους αριστερούς που βρίσκονται στο εσωτερικό της χώρας, και επιπλέον νομιμοποιεί τις καινούργιες αριστερές μάζες– κυρίως από το χώρο της νεολαίας – που πολιτικοποιούνται στις κοινωνικές αντιθέσεις και τα κινήματα της δεκαετίας του ’60. Το 1951 όταν αρχίζει η πολιτική δραστηριότητα της ΕΔΑ υπάρχουν τoυλάχιστον 14.000 πολιτικοί κρατούμενοι και τουλάχιστον 2000 καταδικασμένοι σε θάνατο. Απ το 1946- 1950 πέρασαν από έκτακτα στρατοδικεία 49.000 άνθρωποι και εκτελέστηκαν πάνω από 3000. Λένε γιατί στην Ελλάδα δε γιορτάζουμε τη λήξη του πολέμου και γιορτάζουμε μόνο την έναρξη. Η έναρξη ήταν δαφνοστεφανωμένη. Η λήξη ήταν η αρχή της τραγωδίας. Όταν όλες οι χώρες μάζευαν τα κομμάτια τους εμείς τότε αρχίζαμε το πιο ανελέητο κομμάτι του πολέμου. Οι φυλακές της χώρας ασφυκτιούν από πολιτικούς κρατούμενους ενώ το 1947 ανοίγει η Γυάρος, η Μακρόνησος, η Χίος, το Τρίκερι. Μεγάλο ποσοστό απ τους ανθρώπους της εποχής ήταν κατά έκφραση της εποχής "τυλιγμένοι σε μια κόλλα χαρτί". Τα διάφορα πιστοποιητικά κοινωνικών φρονημάτων τους ακολουθούσαν σε κάθε κίνηση της ζωής τους και όχι μόνο εκείνους αλλά και τις οικογένειές τους. Ακόμα και η υποψία ήταν αρκετή. Φυλακές, ξερονήσια, βασανιστήρια, μαζικές έρευνες σε "ύποπτα" σπίτια ήταν καθημερινή πρακτική. Η ταπείνωση των ηρώων ήταν να υπογράψουν την περίφημη δήλωση και αρκετοί το έκαναν χωρίς αυτό να μειώνει τη θυσία ή την προσφορά τους. Η ανθρώπινη αντοχή κάποιες φορές λυγίζει γι αυτό δεν έχουμε το δικαίωμα να κατακρίνουμε ανθρώπους που υπέγραψαν.

Θα σταθούμε όμως με δέος περηφάνια και συγκίνηση σε τόπους σαν αυτόν εδώ. Τα δέντρα με τις σφαίρες καρφωμένες, τα ονόματα στις μαρμάρινες πλάκες, ο φορτισμένος συναισθηματικά χώρος και οι σκιές των ανθρώπων που εκτελέστηκαν εδώ, των ανθρώπων που εκτελέστηκαν στον τοίχο της Καισαριανής, στη μάντρα της Κοκκινιάς, στο Χαϊδάρι άνθρωποι που ίσως δεν έχουμε καν δει όλα τα ονόματά τους έχουν γίνει σύμβολα ηρωισμού για τη θυσία τους. Πήγαιναν στο απόσπασμα με ψηλά το κεφάλι, πιστοί στις ιδέες και στα ιδανικά τους. Τα σημειώματα που έριχναν έδιναν κουράγιο σ' αυτούς που έμεναν πίσω αφού μαζί πέθαιναν και οι άνθρωποί τους. Οι άνθρωποι αυτοί στάθηκαν όρθιοι μπροστά στους φονιάδες τους. Δε με νοιάζει ποιος κράταγε το όπλο. Δε με νοιάζει αν ήταν Γερμανός ή Έλληνας. Για μένα ήταν φονιάς. Ο Ζέμπελ του Διστόμου, ο Λε Σουίρ των Καλαβρύτων, ο Σούμπερτ του Χορτιάτη και της Κρήτης δεν έχουν να ζηλέψουν σε τίποτα τους εδώ εκτελεστές. Ανέκαθεν είχα την απορία πως μπορείς να κρατήσεις ένα όπλο και με σταθερό χέρι να πυροβολήσεις τον άλλο κοιτώντας τον στα μάτια. Κάποιοι επικαλέστηκαν ότι ήταν σε εντεταλμένη υπηρεσία. Υπηρεσία...εκτελούσαν την υπηρεσία τους και γύριζαν στο σπίτι τους να αγκαλιάσουν τη γυναίκα τους και τα παιδιά τους "κουρασμένοι" απ τη δουλειά. Μετά την εκτέλεση φόρτωναν τους νεκρούς στα φορτηγά του δήμου και τους οδηγούσαν στο Γ. Νεκροταφείο βάζοντάς τους σε λάκκους με αριθμούς πολλές φορές χωρίς καν ονόματα.
Υπάρχουν κάποιοι τόποι που κουβαλούν μέσα τους μεγάλο απόθεμα μνήμης, μεγάλες θυσίες, μεγάλο πόνο. Όταν το αδιανόητο προσβάλει την τιμή και την αξιοπρέπειά σου, την πατρίδα και τη σημαία σου ναι τη σημαία σου που αν σήμερα την τιμήσεις κινδυνεύεις να περάσεις για εθνικιστής αφού βλέπεις πως την καπηλεύονται διάφορα κοινωνικά μορφώματα, γι αυτή τη σημαία και γι αυτή την πατρίδα είσαι έτοιμος να μπεις μπροστά και να παλέψεις. Ξέρεις ότι το κόστος μπορεί να είναι η ίδια σου η ζωή όμως πας μπροστά. Μπορεί να χάσεις τη ζωή σου αλλά δε θα την έχεις ξεπουλήσει. Μια ολόκληρη γενιά που πρόσφερε. Σκιές που μας ακολουθούν, ονόματα μισοσβησμένα, άνθρωποι που έζησαν εκείνα τα πέτρινα χρόνια είναι η ζωντανή ιστορία, το ζωντανό παράδειγμα για μας και τους επόμενους.
Το χρέος μας εμάς είναι να ανάβουμε ένα κερί γι αυτούς τους ανθρώπους που έφυγαν τότε και ένα γι αυτούς που ζουν για να είναι πάντα καλά. Το κεφάλαιο Εθνική Αντίσταση καίει ακόμα γι αυτό και στα σχολεία και τα πανεπιστήμια δεν αγγίζεται εύκολα. Τα βιβλία της Νεοελληνικής λογοτεχνίας θα ήμασταν άδικοι αν λέγαμε ότι δεν έχουν ποίηση και λογοτεχνία της Αντίστασης ωστόσο μιλάμε για λίγες σελίδες στη Λογοτεχνία του Γυμνασίου κι αυτό στη διακριτική ευχέρεια του καθηγητή αν θα τα διδάξει ή όχι. Στο λύκειο που τα παιδιά είναι ωριμότερα τα πράγματα είναι χειρότερα. Οι σελίδες για την Κατοχή και την Αντίσταση είναι λιγότερες και απ τα έργα των λογοτεχνών επιλέγονται τα πιο ουδέτερα, τα πιο αχρωμάτιστα, τα πιο αποφορτισμένα με αποτέλεσμα οι αναφορές στον αγώνα του ελληνικού λαού να είναι γενικόλογες, έμμεσες και συχνά συμβολικές ενώ αντίθετα θα μπορούσαν να είχαν επιλεγεί σελίδες που θα μιλούσαν πιο άμεσα στην ψυχή των σημερινών εφήβων που αγνοούν πολλές και σημαντικές πτυχές από την ιστορία της εποχής εκείνης... Όσον αφορά το μάθημα της Ιστορίας στην Γ Γυμνασίου υπάρχουν λίγες σελίδες στο τέλος του βιβλίου για το Β.ΠΠ που αναρωτιέται κανείς αν οι διδάσκοντες προλαβαίνουν να «φτάσουν» σ' αυτό μέχρι το τέλος του χρόνου. Το βιβλίο της Γ΄ Λυκείου έχει ένα μικρό κεφάλαιο Κατοχή Εθνική Αντίσταση Εμφύλιο. Eδώ πρέπει να επισημάνουμε ότι ο τρόπος διδασκαλίας της ιστορίας σε κάθε ιστορική περίοδο και οι αλλαγές των σχολικών βιβλίων έχει απόλυτα να κάνει με τις πολιτικές των εκάστοτε κυβερνήσεων και την πολιτική γραμμή που θέλουν να ακολουθήσουν.
Στο μοναδικό πανεπιστήμιο που έγινε επίσημο μάθημα Εθνικής Αντίστασης ξεχωριστό και όχι μέσα στα πλαίσια ενός γενικότερου μαθήματος Νεώτερης Ιστορίας ήταν το τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών τo 2009. Έπρεπε στην Ελλάδα να έρθει ένας Γερμανός καθηγητής Ιστορίας, ο Γερμανοέλληνας όπως τον αποκάλεσε ο Βάρναλης, πλέον πιο Έλληνας απ τους Έλληνες όπως συνηθίζω να του λέω, ο Χάγκεν Φλάισερ τον οποίο είχα την τιμή και την τύχη να έχω καθηγητή για να διδάξει την Εθνική Αντίσταση όπως της άξιζε. Ήταν ο πρώτος που τόλμησε να διδάξει σε ελληνικό πανεπιστήμιο το θέμα ταμπού Κατοχή, Εθνική Αντίσταση, Εμφύλιος. Είναι εκείνος που έβαλε στο τρυπάκι των πολέμων της μνήμης μια ολόκληρη φουρνιά φοιτητών. Κι αυτό θα πρέπει να είναι μόνο η αρχή.
Ο πόλεμος της μνήμης είναι ο πόλεμος που πρέπει να κερδίσουμε με κάθε τρόπο. Αν τον χάσουμε θα έχουμε υποστεί τη μεγαλύτερη ήττα της ζωής μας.
Σας ευχαριστώ
Κατερίνα Μπαλκούρα
δημοσιογράφος, πτυχιούχος Ιστορίας και Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής.


Κυριακή 22 Μαΐου 2016

"Μαθήματα από την Αθηναϊκή Δημοκρατία" το νέο βιβλίο του Δημήτρη Κυρτάτα με ιδιαίτερο ενδιαφέρον για το βιβλιοπωλείο μας

Κυκλοφόρησε σε δεύτερη έκδοση συμπληρωμένη από τις "εκδόσεις του εικοστού πρώτου" το νέο βιβλίο του καθηγητή της αρχαίας ιστορίας Δημήτρη Κυρτάτα «Μαθήματα από την αθηναϊκή δημοκρατία» το οποίο έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για εμάς καθώς το τελευταίο του κεφάλαιο με θέμα «το τέλος της αθηναϊκής δημοκρατίας»  γράφτηκε και διαβάστηκε από τον Δ. Κυρτάτα για την παρουσίαση του βιβλίου ο ταξικός αγώνας στον αρχαίο ελληνικό κόσμο του G. E. M. de Ste. Croix  που έγινε σε εκδήλωση του βιβλιοπωλείου μας στις 9 Νοεμβρίου 1998.

Η αθηναϊκή δημοκρατία, στην ολοκληρωμένη της μορφή, λειτούργησε λιγότερο από δύο αιώνες. Η ιδέα της ωστόσο αναγεννάται διαρκώς, προσφέροντας διδάγματα και πρότυπα για προβληματισμό και μίμηση. Το βιβλίο του Δημήτρη Ι. Κυρτάτα  Μαθήματα από την αθηναϊκή δημοκρατία περιστρέφεται ιδιαιτέρως γύρω από σημαντικά προβλήματα του πολιτεύματος. Εξετάζει τις απαρχές και την κατάρρευσή του, τη διαπλοκή της πολιτικής με την οικονομία, τη θέση των δούλων και της θρησκείας, με αναφορά στην καταδίκη του Σωκράτη. Στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος βρίσκεται η αντιδιαστολή της άμεσης με την αντιπροσωπευτική δημοκρατία, που απασχολεί τις σημερινές συζητήσεις για την επικαιρότητα του αθηναϊκού πολιτεύματος.

Ο Δημήτρης Κυρτάτας γεννήθηκε το 1952 στην Αθήνα και σπούδασε στη Θεσσαλονίκη και το Λονδίνο. Διδάσκει αρχαία ιστορία, από το 1985 έως το 2001 στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Κρήτης και από το 2002 στο Τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Στα δημοσιεύματά του περιλαμβάνονται τα ακόλουθα βιβλία: "Δούλοι, δουλεία και δουλοκτητικός τρόπος παραγωγής", Ο Πολίτης, Αθήνα 1987, "Επίκρισις: Η κοινωνική δομή των χριστιανικών κοινοτήτων από τον πρώτο έως τον τρίτο αιώνα", πρόλογος G.E.M. de Ste Croix, μτφρ. Γιάννης Κρητικός, Εστία, Αθήνα 1992, "Παιδαγωγός: Η ηθική διαπαιδαγώγηση στην ύστερη ελληνική αρχαιότητα", Ιστορικό Αρχείο Ελληνικής Νεολαίας, Αθήνα 1994, "Η Αποκάλυψη του Ιωάννη και οι επτά εκκλησίες της Ασίας", Αλεξάνδρεια, Αθήνα 1995, "Χόλος γυναικός και άλλες ιστορίες από τον ερωτικο βίο των αρχαίων Ελλήνων", με εικονες του Αλέκου Λεβίδη, Άγρα, Αθήνα 1999, "Ιερείς και προφήτες: Η παραγωγή και η διαχείριση του δόγματος στον πρώιμο χριστιανισμό", Ινστιτούτο του Βιβλίου - Α. Καρδαμίτσα, Αθήνα 2000, "Κατακτώντας την αρχαιότητα: Ιστοριογραφικές διαδρομές", Πόλις, Αθήνα 2003 κ.ά. Το 2010 εξέδωσε με τον Σπύρο Ράγκο, και πρόλογο του Δ. Ν. Μαρωνίτη, το βιβλίο "Η ελληνική αρχαιότητα: Πόλεμος, πολιτική, πολιτισμός" (Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών / Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη) και το 2010 το "666: Ο αριθμός του βιβλίου" (Εκδόσεις Άγρα).

Ο Δημήτρης Κυρτάτας  στο βιβλιοπωλείο μας κατά την προαναφερθείσα εκδήλωση 9-11-1998

Τετάρτη 18 Μαΐου 2016

Διάλογοι στο λυκόφως: 90 συνεντεύξεις του Μίκη Θεοδωράκη


























Διάλογοι στο λυκόφως
90 συνεντεύξεις
Μίκης Θεοδωράκης
επιμέλεια: Δέσποινα Ζηλφίδου
Ιανός, 2016, 680 σελ. Τιμή € 18,90

"Στο παρόν βιβλίο περιλαμβάνονται 90 γραπτές συνεντεύξεις του Μίκη Θεοδωράκη, της χρονικής περιόδου 2003 έως 2015, όπως ακριβώς ανασύρθηκαν από το αρχείο του, και σε σειρά, από τις πιο πρόσφατες έως τις πιο παλιές, ανά έτος. Η επιλογή έγινε από τον ίδιο τον συνθέτη, ο οποίος διάλεξε και τους τίτλους. Επίσης, ο ίδιος επέλεξε ως Επίλογο του βιβλίου μια επιστολή που τον συγκίνησε.

Οι συνεντεύξεις είναι στην πρωταρχική τους μορφή, αυτό σημαίνει πως δεν έχουν υποστεί επεξεργασία από τους δημοσιογράφους και μπορεί να έχουν διαφορετική ημερομηνία δημοσίευσης.

Αρκετές από αυτές δημοσιεύτηκαν σε ξένα έντυπα, αποτέλεσαν τμήμα διδακτορικών διατριβών ή ερευνητικών εργασιών".


Εσταυρωμένος Διόνυσος

από τον πρόλογο του Μίμη Ανδρουλάκη στο βιβλίο του Μίκη Θεοδωράκη 
«Διάλογοι στο Λυκόφως»


Αγαπητοί αναγνώστες του Μίκη, καθώς γυρίζουμε μαζί τις σελίδες στο «Λυκόφως», μας καταλαμβάνει το τραγικό αίσθημα του Οιδίποδα επί Κολωνώ. Είμαστε οι ανήξεροι που ξέρουμε - ανίκανοι να αποκωδικοποιήσουμε τα σημάδια που προανήγγειλαν τον χαμό - και τώρα που βγάλαμε τα μάτια μας αρχίσα
με να βρίσκουμε το φως μας κι ακούμε τη Φωνή να μας προειδοποιεί ότι σε λίγο περνούμε σε έναν άλλον τόπο, άβατο, όπου δεν επιτρέπεται τίποτα το συνηθισμένο, το κανονικό. Εκεί, καθώς αφήνουμε την κώμη του Κολωνού και πιάνουμε στου Φιλοπάππου για τον Ιερό Βράχο - οδός Επιφανούς Ένα -, μας περιμένει πάντα ένας Διόνυσος που καταστρέφει τις ορθολογικά κτισμένες ψευδαισθήσεις μας, αποκαλύπτει το μεγαλείο και τις σκοτεινές πλευρές της ανθρώπινης εμπειρίας και απελευθερώνει την ενέργεια και τις κρυμμένες δυνατότητες της ύπαρξής μας. Δίχως αυτόν η τραγική αίσθηση του ναυαγισμού εξατμίζεται και η ορμή προς εθνική και ατομική λύτρωση-κάθαρση στερείται ψυχικού βάθους.
«Είστε ευτυχισμένος;» τον ρωτά ένα κορίτσι στο «Λυκόφως».
«Μπορώ να πω πως ναι» απαντά.

Αν μπορούσαμε να φανταστούμε τον Σίσυφο ευτυχισμένο, γιατί όχι και τον Εσταυρωμένο Διόνυσο; Ο θνήσκων και αναγεννώμενος, ο σταυραναστάσιμος Μίκης δίνει νόημα αρκετό να γεμίσει την καρδιά μας μες στον καταποντισμό, ρίχνει ένα δικό του φως που μας αποζημιώνει για τον εφιάλτη που ζούμε και μοιράζεται μαζί μας μια ψυχική ευδαιμονία και συνάμα μια μεγάλη απορία για τον όγκο του έργου του. «Σαν να μην είμαι εγώ αυτός που βλέπω αλλά κάποιος άλλος» σημειώνει. Μάταια βάζει στον βίο του χρονικά όρια. Δεν ήταν τελικά τα ενενήντα, δεν θα είναι τα εκατό. Έτσι κι αλλιώς θα καλείται και θα επιστρέφει πάντα, όπως ο Κρητικός Επιμενίδης για τον καθαρμό και τη λύτρωση από το Κυλώνειον Άγος, κάθε φορά που θα εξαπλώνονται σαν επιδημία το μίσος και η καταστροφή. Πολλές γενιές από 'δώ και πέρα θα γνωρίσουν τη θεοδωρακική αφύπνιση. Τη διαρκή ένταση ανάμεσα στο πεπερασμένο και στο άπειρο του Εσταυρωμένου Διόνυσου.

Η τραγική αίσθηση - η ωδή του Τράγου - στον Μίκη δεν είναι φτιαχτή, ένα μουσικό - διανοητικό κατασκεύασμα. Έχει βαθιά ρίζα, κληρονομική. «Αν υπήρχε ένας οικογενειακός θυρεός των κρητικών παππούδων μου» συνηθίζει να λέει «θα έπρεπε να είναι ένας Τράγος που στο ένα κέρατο θα είχε μία λύρα και στο άλλο ένα ντουφέκι». «Ντουφέκι και παζάρι» ήταν το μοτίβο του συμπατριώτη του Ελευθερίου Βενιζέλου, «ντουφέκι και λύρα, επανάσταση και τέχνη, πολιτισμός και πολιτική» το δικό του. Όταν βέβαια τον ρωτούν ποια προσωπικότητα σφράγισε την Ελλάδα του 20ού αιώνα απαντά: «Ο Ελευθέριος Βενιζέλος και ο Άρης Βελουχιώτης». Εμείς όμως δεν ανήκουμε σε αυτούς που δεν συγχωρούν τον Μίκη γιατί επέζησε και δεν πάσχουμε από το γνωστό σύνδρομο του φθόνου προς τους ζωντανούς και της εξιδανίκευσης των πεθαμένων και γι' αυτό δηλώνουμε ότι στον μεγάλο ιστορικό χρόνο η πλήρης απάντηση στο σχετικό ερώτημα είναι: «Ελευθέριος Βενιζέλος και Μίκης Θεοδωράκης». Λευτέρης και Μίκης, λοιπόν, έστω κι αν ο δαίμων των συμπτώσεων τους θέλει συμπατριώτες και συγγενείς από τους Σπυριδάκηδες, με κοινή ρίζα στον οπλαρχηγό των κρητικών επαναστάσεων Βασίλη Χάλη. Ο πολυδιάστατος Μίκης - ένας μοναδικός και ανεπανάληπτος συνδυασμός ιδιοτήτων παγκοσμίως - ενσωματώνει και υπερβαίνει θετικά τη μεγάλη στιγμή. «Άρης» του αριστερού και ελληνικού δράματος. Ναι, την υπερβαίνει, καθώς το τραγικό αίσθημα που εκείνος αποδεσμεύει αφορά τη μεταμόρφωση του ανθρώπου σε οριακές στιγμές, δεν υπόκειται στις κατηγορίες της νίκης και της ήττας, ξεπερνά τα κομματικά σύνορα και τους ιστορικούς φράκτες. (...)

Έχω βιώσει σε διαφορετικές εποχές την αμηχανία και το άγχος των κομματικών για το μέγεθος και την εκρηκτικότητά του. Δεν αναφέρομαι στον φόβο των κλειδοκρατόρων γραφειοκρατών, των «επαναστατών» με ωράριο. Ο Χαρίλαος, μια γνήσια μορφή λαϊκού αγωνιστή, στον οποίο ο Μίκης αναφέρεται με τρυφερότητα, με παρότρυνε: «Εξήγησέ του ότι παραείναι μεγάλος για το σημερινό κόμμα. Αυτός που συνομιλεί με την αιωνιότητα θα κάθεται στο πολιτικό γραφείο να χρονοτριβεί με τις ώρες με την... με τον... Θα το μπατάρει το όργανο, θα το καπακιάσει, δεν χωρά». Φυσικά μετέφερε τις επιφυλάξεις, τις πιέσεις και τις αντιδράσεις άλλων, όχι τις δικές του. Σε άλλη περίπτωση, του είπε ο ίδιος: «Εσένα και μετά εκατό χρόνια θα σε τιμούν και θα σε μνημονεύουν, εμένα κανένας δεν θα με θυμάται, κανένας».
 

Όμως το ιστορικό έλλειμμα στη σχέση του Μίκη με την κομματική Αριστερά υπολείπεται, είναι πολύ μικρότερο σε σύγκριση με το χάσμα που τον χωρίζει από τις εκάστοτε ολιγαρχίες.

Ο Κρητικός, ο Έλληνας, ο Ευρωπαίος Μίκης - ένα όνομα γενικότερα για τον κόσμο της δημιουργίας - έκανε το χρέος του. Επέδειξε, σε αντίθεση με τη μεγαλοαστική τάξη, καινοτομικό πνεύμα, εξωστρέφεια και υψηλή παραγωγικότητα για την αναγέννηση της πατρίδας. Εκείνη, αντίθετα, απέτυχε ιστορικά στην αποστολή της να δημιουργήσει μια επαρκή παραγωγική βάση, βιώσιμη στον σημερινό κόσμο των ανοιχτών συνόρων, υλική προϋπόθεση για τον εκσυγχρονισμό και την ευημερία του τόπου. Κι όμως κουνά το δάχτυλο από καθέδρας, ενώ διακρίθηκε κυρίως στο να μποτιλιάρει αέρα κοπανιστό στη φούσκα του φθηνού δανεισμού προ κρίσης και της εύκολης κερδοσκοπίας που έσκασε με πάταγο και απειλεί την ίδια την υπόσταση του ιστορικού έθνους των Ελλήνων.

Η θεοδωράκεια διαλεκτική ένταση ανάμεσα στο πεπερασμένο και στο άπειρο διαπερνά όλο του το έργο, λαϊκό και μετασυμφωνικό. Αν επιχειρήσουμε να μετασχηματίσουμε το σύνολο της δημιουργίας του σε ηχητικά κύματα, θα δούμε στο σχετικό γράφημα την καμπύλη της μελωδίας του να εναλλάσσεται, να ανεβαίνει, να κατεβαίνει, να ακολουθεί απροσδόκητες μεταβολές, να σβήνει, να χάνεται, ξανά και ξανά, από το μηδέν στο άπειρο, μα πάντα στο τέλος να ανταμώνει την αφετηρία, να επιστρέφει διαρκώς σε μερικά πρωταρχικά, «αρχέγονα» μοτίβα. Σε αυτά τα αρχέτυπα που αποτελούν τον βαθύτερο πυρήνα της θεοδωρακικής έμπνευσης, ταυτότητας και ύπαρξης από τη μικρή του ηλικία. Εκείνα που σχηματίζουν το «ενιαίο όλον» του έργου του. Από πού όμως ξεπηδούν αυτά τα «αρχέγονα» μοτίβα μέσα στο θεοδωρακικό χάος; Ο Μίκης αισθάνεται ότι εισβάλλουν στο μυαλό του «απέξω», από μακριά, από μια «Συμπαντική Αρμονία». Στην πραγματικότητα όμως είναι το «μεθύστερο βίωμα», η «αναδρομική φαντασίωση», το «εκ των υστέρων» του Επιμενίδη. (...)

Κι εγώ πριν από σαράντα χρόνια, διαισθανόμενος τις ουράνιες γεωμετρίες στο πλημμυρισμένο υποσυνείδητο του Εσταυρωμένου Διονύσου, του πέταξα: «Είσαι μαθηματικός δίχως να το γνωρίζεις». «Κάνεις λάθος. Το γνωρίζω από την εφηβεία μου. Το μαθηματικό μου ταλέντο προανήγγειλε το μουσικό» μου απάντησε, όπως ακριβώς το αναλύει τώρα μέσα από το «Διάλογοι στο Λυκόφως». Το 'χω σίγουρο ότι με τον Μίκη θα συμβεί ό,τι και με τον Αϊνστάιν. Πριν από εκατό χρόνια η δημιουργική φαντασία του επινόησε, δίχως αποδείξεις, τα βαρυτικά κύματα. Φάνηκε τότε ως μια έξοχη λογοτεχνία της φυσικής αλλά τώρα επιβεβαιώνεται. Το ίδιο και με τη θεοδωρακική «μεταφυσική».

Όσο για μένα, έναν μικρό Πυλάδη, εκείνος προαναγγέλλει στο «Λυκόφως» ότι το καλύτερο βιβλίο μου θα είναι η μυθιστορηματική βιογραφία του Ορέστη-Μίκη. Κι έτσι είναι, αλλά αυτό με γέμισε άγχος και σκόπιμα το ανέβαλλα, γιατί ο Μίκης Θεοδωράκης αποτελεί ένα άπιαστο φαινόμενο σε διαρκή εξέλιξη και για να αποτυπώσουμε προβολικά το όλον της προσωπικότητάς του, όπως κι έναν γιγάντιο καθεδρικό ναό, πρέπει να απομακρυνθούμε απ' αυτόν, να τον δούμε από διαφορετικές αποστάσεις-εποχές, διαφορετικές γωνίες, διαφορετικές ματιές. Ανέβαλλα, αλλά μετά τον Ελευθέριο Βενιζέλο είναι η δική του σειρά. Καθεδρικός όμως ένας επαναστάτης; Μα το έργο και η ζωή του είναι μια εξαγνιστική «θρησκευτική» τελετουργία του νέου Ελληνισμού και το 'χω σίγουρο πως θα 'ρθει καιρός που μια ανοιχτόμυαλη Ορθοδοξία θα ανακηρύξει άγιο τον Εσταυρωμένο Διόνυσο, τον ελευθεριακό, πάσχοντα, ευδαίμονα, ερωτικό, αταξινόμητο, άναρχο και πρωτεϊκό Μίκη Θεοδωράκη. Ένα εσαεί ανοιχτό βιβλίο για να συμπληρώνουν γενιές και γενιές τις λευκές του σελίδες και να μετέχουν έτσι στην αθανασία του.
 

Τρίτη 10 Μαΐου 2016

Εμείς θεωρούμε αυτονόητο ο υπουργός Πολιτισμού να ενδιαφέρεται και να προστατεύει το βιβλίο. Ο κ. Μπαλτάς;


Αθήνα, 28 Απριλίου 2016

Προς τον Υπουργό Πολιτισμού κ. Αριστείδη Μπαλτά

Αξιότιμε κ. Υπουργέ,      
Τη στιγμή που διαφαίνεται ως βεβαία η αύξηση του γενικού συντελεστή ΦΠΑ από 23% σε 24%, φημολογείται έντονα πως και ο συντελεστής ΦΠΑ στο βιβλίο θα εκτιναχθεί από το 6% στο 13%. 
Θυμίζουμε ότι το βιβλίο υπήχθη στον χαμηλό συντελεστή ΦΠΑ το περασμένο καλοκαίρι έπειτα από αγώνα ολόκληρου του κλάδου, αλλά και με την ουσιαστική και αποφασιστική παρέμβαση της Διεθνούς Ένωσης Εκδοτών (International Publishers Association) και της Ομοσπονδίας Ευρωπαίων Εκδοτών (Federation of European Publishers), με επιστολές τους προς τους θεσμούς και τους αρμόδιους Έλληνες υπουργούς. Επιπλέον, καθόλου τυχαίο δεν μπορεί να θεωρηθεί το γεγονός πως σε όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης το ποσοστό ΦΠΑ στο βιβλίο είναι πολύ χαμηλότερο από τα υπόλοιπα καταναλωτικά είδη, σε ορισμένες μάλιστα είναι μηδενικό (Μεγάλη Βρετανία, Ιρλανδία, Νορβηγία). 
Ο λόγος είναι απλός: το βιβλίο θεωρείται παντού πολιτιστικό προϊόν και η παραμονή του στον χαμηλό συντελεστή αποτελεί τη συνεισφορά του κράτους στην ανάδειξη του πολιτισμού, στην προώθηση της φιλαναγνωσίας, στη διαμόρφωση σκεπτόμενων και ενημερωμένων πολιτών. Ειδικά στην πατρίδα μας, όπου οι δημοτικές και σχολικές βιβλιοθήκες είναι ελάχιστες και συνήθως μη εξοπλισμένες επαρκώς με σύγχρονη βιβλιογραφία, ο χαμηλότατος συντελεστής ΦΠΑ αποτελεί και ένα κοινωνικό μέτρο προς όφελος των ασθενέστερων τάξεων. 
Σας ρωτάμε λοιπόν ευθέως, κ. Υπουργέ: 
·        μετά την εκκωφαντική σιωπή σας για το θέμα της επαναφοράς της Ενιαίας Τιμής, 
·        μετά την παντελή έλλειψη σχεδιασμού και στρατηγικής για τα θέματα του βιβλίου, 
·        μετά την παντελή έλλειψη αναφοράς σε κάποια από τις δηλώσεις και συνεντεύξεις σας για θέματα του βιβλίου, 
·        μετά την άρνησή σας να συναντηθείτε και να συνομιλήσετε με όλους τους παράγοντες του χώρου του βιβλίου, όπως είναι τα σωματεία εκδοτών-βιβλιοπωλών (ΕΝΕΛΒΙ – ΠΟΕΒ – ΣΕΒΑ – ΣΕΕΒΙ – ΣΕΚΒ), τους οποίους συναντούν μόνο μετακλητοί υπάλληλοι του Υπουργείου χωρίς ουσιαστικές αρμοδιότητες,  
θα υποστηρίξετε τουλάχιστον τη μη αύξηση του συντελεστή ΦΠΑ για το βιβλίο, όπως συμβαίνει σε ολόκληρη την Ευρώπη; 
Θα τοποθετηθείτε δημόσια υπέρ της διατήρησης του χαμηλού ΦΠΑ στο βιβλίο;
Εμείς θεωρούμε αυτονόητο ο υπουργός Πολιτισμού να ενδιαφέρεται και να προστατεύει το βιβλίο.
Όμως, μέχρι τώρα μας χρησιμοποιείτε για να δικαιολογήσετε την ύπαρξή σας, βάζοντας ως δόλωμα τη Διεθνή Έκθεση Βιβλίου της Θεσσαλονίκης και τις άλλες διεθνείς εκθέσεις, τις οποίες έχει ανάγκη ο κλάδος μας.
Πρόσφατα (20/4/2016) μας κάλεσε ο Πρόεδρος του ΕΙΠ, κ. Τσουκαλάς, σε συνάντηση στις 11 Μαΐου στα γραφεία του Ελληνικού Ιδρύματος Πολιτισμού, για να συζητήσουμε θέματα συνεργασίας στον τομέα του βιβλίου και του  πολιτισμού εν γένει με αντιπροσωπεία Κινέζων αξιωματούχων, με επικεφαλής τον Κινέζο Υφυπουργό του State Administration of Press, Publication, Radio, Film and Television of the Peoples Republic of China.
Τι πρόκειται να συζητήσουμε με τους Κινέζους αξιωματούχους  όταν ουδείς εντός του Υπουργείου Πολιτισμού γνωρίζει τα θέματα του κλάδου;
Πιστεύουμε ότι η συνάντηση αυτή θα είναι μια παρωδία κατά τη διάρκεια της οποίας θα εκτεθεί η χώρα μας και ευτελίζεται η σύγχρονη εκδοτική παραγωγή. Μια τέτοια συνάντηση υψηλού επιπέδου χρειάζεται μεγάλη προετοιμασία από υπεύθυνα άτομα με μεγάλη γνώση του αντικειμένου.
Και καταλήγουμε, κ. Υπουργέ:
·        θα ανταποκριθούμε στα καλέσματά σας για βοήθεια αν μας αντιμετωπίσετε ισότιμα και με σεβασμό ώστε να πράξετε το αυτονόητο: να εργασθούμε όλοι μαζί για την υπόθεση του βιβλίου. Προς το παρόν δουλεύουμε μόνοι μας. Σας καλούμε λοιπόν να κάνετε τους ανθρώπους του βιβλίου τακτικούς συνομιλητές σας για όλα τα θέματα του βιβλίου.
·           θα δεχθούμε να παρευρεθούμε στη συνάντηση με τους Κινέζους αξιωματούχους, σεβόμενοι τους θεσμούς και τον κλάδο. Σας καλούμε να τοποθετηθείτε δημόσια υπέρ της διατήρησης του χαμηλού ΦΠΑ στο βιβλίο και της επαναφοράς του νόμου της Ενιαίας Τιμής Βιβλίου δείχνοντας έτσι πως, τουλάχιστον, συμμερίζεστε την αγωνία όλου του πνευματικού κόσμου για την επιβίωση του βιβλίου.      

Με εκτίμηση,

ΤΟ Δ.Σ. ΤΗΣ ΕΝΕΛΒΙ

Τετάρτη 4 Μαΐου 2016

Φωτογραφίες που... τραγουδάνε. Ο Άρης Μαραγκόπουλος παρουσιάζει το βιβλίο "Αρχείο Τάκη Πανανίδη: Αυτόπτης φωτομάρτυρας στην οδό των ονείρων" τη Δευτέρα 9 Μαΐου στις 8:30 μμ


Τη Δευτέρα 9 Μαΐου 2016 στις 8:30 μμ

ο ΑΡΗΣ ΜΑΡΑΓΚΟΠΟΥΛΟΣ θα μας αφηγηθεί 

μια φωτογραφική ιστορία (1960 - 1975) για τους μεγάλους ποιητές, 

συνθέτες, ερμηνευτές  του ελληνικού τραγουδιού 

και των θεαμάτων μιας θρυλικής εποχής

όπως αποτυπώθηκε από το φακό του Τάκη Πανανίδη.

Στη μουσική επιμέλεια η ΗΡΑ ΠΑΝΑΔΙΔΟΥ.


Αρχείο Τάκη Πανανίδη:
Αυτόπτης φωτομάρτυρας στην οδό των ονείρων

Σχεδιασμός, επιλογή εικόνων, κείμενα
Άρης Μαραγκόπουλος
Εκδόσεις: 
Τόπος

Μια φωτογραφική ιστορία (1960-1975) για τους μεγάλους ποιητές, συνθέτες, ερμηνευτές του ελληνικού τραγουδιού και των θεαμάτων μιας θρυλικής εποχής

Οι φωτογραφίες του Τάκη Πανανίδη (1935-2010) καλύπτουν μια από τις πιο ενδιαφέρουσες περιόδους της νεοελληνικής μουσικής. "Αυτόπτης φωτομάρτυρας", όπως ο ίδιος αποκαλούσε τον εαυτό του, αποτύπωσε στο φιλμ τούς σημαντικούς πρωταγωνιστές της ανατρεπτικής αλλαγής που συνέβη στο λαϊκό τραγούδι στη δεκαετία του εξήντα, παρακολουθώντας τους στις πρόβες, στις ηχογραφήσεις, στις συναυλίες, στις μπουάτ, στα λαϊκά κέντρα, στα σπίτια τους.

Χάρη στο έμφυτο ταλέντο του κατάφερνε να αφήνει ανεπιτήδευτη, με αδιόρατες παρεμβάσεις, τη στιγμιαία φωτογράφισή του, ακόμα και όταν, για λόγους επαγγελματικής σκοπιμότητας, όφειλε να τη σκηνοθετήσει. Παράλληλα, χάρη στην εξοικείωσή του με τον χώρο της μουσικής και του θεάματος, είχε ασκηθεί να συλλαμβάνει τις εικόνες του στη μαγική εκείνη στιγμή που το θέμα παρουσιάζεται στην πιο χαρακτηριστική του έκφραση, στην πλήρη κορύφωσή του.

Όποιος ερευνά τη μουσική των δεκαετιών του εξήντα και του εβδομήντα υποχρεωτικά διασταυρώνεται με τις εντυπωσιακές φωτογραφίες από το Αρχείο Πανανίδη. Αυτό που με σιγουριά μπορεί κανείς να πει γι' αυτόν τον παθιασμένο με το τραγούδι δημιουργό, είναι ότι υπήρξε ο αποκλειστικός φωτογράφος των θρυλικών τραγουδιών και των λαϊκών θεαμάτων μιας ολόκληρης εποχής. Συνηθίζουν πολλοί να λένε για τον Τάκη Πανανίδη: οι φωτογραφίες του δεν μιλούν, τραγουδάνε. Αυτό το λεύκωμα αποδεικνύει την αλήθεια αυτού του ισχυρισμού.

Φωτογραφίες που... τραγουδάνε

Ξενοφών Μπρουντζάκης
Τόσο το ελληνικό τραγούδι όσο και η ελληνική κοινωνία βρέθηκαν κατά τη δεκαετία του ’60 αντιμέτωποι με τις μεγάλες προκλήσεις – όλες αυτές που έχασε η χώρα τις δυο προηγούμενες δεκαετίες... Από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, που διαδέχτηκε τη μεταξική περίοδο, έως και την ένοπλη λήξη του Εμφυλίου, η Ελλάδα έχασε καθοριστικές ευκαιρίες να συγκροτηθεί, να βρει τον δικό της βηματισμό μέσα στον κόσμο, να αντιμετωπίσει μόνη της τα αδιέξοδά της, να «τα βρει» με τον εαυτό της. Στις αρχές αυτής της δεκαετίας, η χώρα προσπαθούσε απεγνωσμένα να διαχειριστεί με στοιχειώδη αξιοπρέπεια την ένδειά της, τη στιγμή που οι άλλες χώρες της Δυτικής Ευρώπης ανέπτυσσαν ιλιγγιώδεις ταχύτητες… Μέσα σ’ αυτό το κλίμα και με νωπή την αγιάτρευτη πληγή του Εμφύλιου, η πατρίδα μας περιοριζόταν στις ελπίδες και στα όνειρα, με την πραγματικότητα της καλύτερης ζωής χαμένη στα… βάθη ενός νεφελώδους ορίζοντα. Οι πολιτικές δυνάμεις του τόπου έμοιαζαν περισσότερο έρμαια των εξελίξεων παρά ο σταθερός, καθοριστικός και αποφασιστικός παράγοντας που θα βοηθούσε τον τόπο να ξεφύγει από τις κακοδαιμονίες του. Τα οράματα και τις ελπίδες που γεννούσε εκείνη η εποχή ήρθε να εκφράσει με τον πλέον αντιπροσωπευτικό τρόπο το ελληνικό τραγούδι, στους κόλπους του όποιου γεννήθηκε η δυναμική εκείνη της κοινωνίας που ζητούσε απεγνωσμένα τη λύτρωσή της: να ξεφύγει από τη μετριότητα, τη μιζέρια, την καθυστέρηση. Εκείνη την περίοδο, και με μεγαλύτερη ένταση από κάθε άλλη πολιτική, κοινωνική ή καλλιτεχνική έκφραση, το τραγούδι – μέσα από συγκεκριμένα πρόσωπα και συντελεστές – εξέφρασε με ενάργεια και αμεσότητα το αίτημα για μια καλύτερη και δικαιότερη ζωή για όλους.
Μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Τόπος ένα ιδιαίτερο λεύκωμα που μας μεταφέρει στις μουσικές απαρχές της δεκαετίας του ’60, όταν ο Τάκης Πανανίδης, ένας νεαρός ρεπόρτερ, ανακάλυπτε την επαγγελματική του κλίση μέσα από τις καταιγιστικές εξελίξεις στον χώρο του λαϊκού τραγουδιού. Η αφοσίωσή του στο ελληνικό τραγούδι μάς άφησε μια σειρά φωτογραφικών στιγμιοτύπων της εποχής κατά την οποία αυτό ετοίμαζε τη δική του επανάσταση! Έτσι, μέσα από αυτό το φωτογραφικό ταξίδι - ντοκουμέντο, όπου ο φακός αποτυπώνει αυθόρμητες ή και σκηνοθετημένες στιγμές που θα δώσουν το στίγμα τους στην εποχή ως σημεία αναφοράς, παρουσιάζονται «εν τη γενέσει τους» οι πρωταγωνιστές που θα βάλουν ανεξίτηλα τη σφραγίδα τους στο καλλιτεχνικό στερέωμα της εποχής τους αλλά και του μέλλοντός τους. Μέσα από δυο δεκαετίες φωτογραφικών καταγραφών, του ’60 και του ’70, διαβάζει κανείς την ιστορία του τραγουδιού όπου αναδεικνύονται τραγούδια, συνθέτες, τραγουδιστές αλλά και ηθοποιοί που ερμήνευσαν διάφορες επιτυχίες στη μεγάλη οθόνη – μια ολόκληρη εποχή!

Πρόσωπα σαν τον Μίκη Θεοδωράκη και τον Μάνο Χατζιδάκι σήκωσαν στους ώμους τους τη ριζική ανατροπή και ανανέωση στο λαϊκό τραγούδι δημιουργώντας ένα νέο μουσικό είδος, το όποιο εκτός των άλλων προσέτρεξε και στους ποιητές. Έτσι αναγνωρίζουμε σε διάφορα φωτογραφικά στιγμιότυπα τον Οδυσσέα Ελύτη, τον Γιάννη Ρίτσο και τον Νίκο Γκάτσο. Στην ανανέωση αυτήν, που επηρέασε καθοριστικά τις εξελίξεις στο ελληνικό τραγούδι, συναντούμε μέσα από τον φακό του Πανανίδη και άλλους κορυφαίους του ελληνικού τραγουδιού: συνθέτες όπως οι Τσιτσάνης, Χιώτης, Ζαμπέτας, Ξαρχάκος, Λοΐζος, Μούτσης, Λεοντής, Σαββόπουλος, τραγουδιστές όπως οι Καζαντζίδης, Μπιθικώτσης, Λίντα, Κόκοτας, Μοσχολιού, Μπέλλου, Φαραντούρη, Πουλόπουλος, Βοσκόπουλος, Μαρινέλλα, Μητσιάς κ.ά., στιχουργούς όπως η Ευτυχία Παπαγιαννοπούλου, ο Λευτέρης Παπαδόπουλος και η Λίνα Νικολακοπούλου, αλλά και ηθοποιούς όπως ο Μάνος Κατράκης, η Ειρήνη Παπά, η Μέλινα Μερκούρη, η Τζένη Καρέζη, ο Δημήτρης Παπαμιχαήλ, η Αλίκη Βουγιουκλάκη, η Έλενα Ναθαναήλ... Βρίσκουμε επίσης διάφορους παράγοντες της δισκογραφίας που καθόρισαν με τις δικές τους επιλογές το τραγούδι όπως ο Λάκης Λαμπρόπουλος, ο Αλέκος Πατσιφάς και ο Τάκης Μάτσας.