Το βιβλιοπωλείο μας εύχεται ΚΑΛΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ

Η εισήγηση της κ. Άννας Νικολάου στην παρουσίαση του βιβλίου "Τα σαράντα παλικάρια από την Λιβαδειά" του Αντώνη Κόντου

 

Τα ΣΑΡΑΝΤΑ ΠΑΛΙΚΑΡΙΑ ΑΠΟ ΤΗ ΛΙΒΑΔΕΙΑ ζωντάνεψαν στο ασφυκτικά γεμάτο βιβλιοπωλείο "σύγχρονη έκφραση" απόψε το βράδυ, καθώς παρουσιάστηκε μια νέα εκδοχή πάνω στο τραγούδι που έχει περάσει από τα χείλη όλων των Ελλήνων αλλά κανένας δεν γνωρίζει αν και πόσο απηχεί κάποια ιστορική πραγματικότητα.

Συγγραφέας ο συντοπίτης και φίλος αγαπητός Αντώνης Κόντος. Ραδιοφωνικός παραγωγός, ερευνητής και μελετητής κυρίως της ιστορίας του Ρεμπέτικου αλλά και του Δημοτικού μας τραγουδιού, ένας άνθρωπος του οποίου η ευγένεια, η σεμνότητα, η διακριτική του παρουσία είναι αντιστρόφως ανάλογη της εξαιρετικής δουλειάς που επιτελεί.

Το έργο του Αντώνη παρουσίασαν η φιλόλογος Άννα Νικολάου και ο συγγραφέας Δημήτρης Τζουβάλης.

Ο Νίκος Κολόβαρης, μουσικός, μέλος του Λαογραφικού Ομίλου Αράχωβας άνοιξε την εκδήλωση παίζοντας έξοχα με αυλό το πασίγνωστο τραγούδι.

Παραθέτουμε την εισήγηση της κ. Άννας Νικολάου

Κυρίες και κύριοι, αγαπημένε φίλε Αντώνη, χαίρομαι που βρίσκομαι εδώ, σε αυτόν τον όμορφο και φιλόξενο χώρο, τον γεμάτο από τις φωνές τόσων και τόσων συγγραφέων. Αυτών που τον τίμησαν με τη φυσική τους παρουσία και όλων αυτών που τούτη τη στιγμή στέκονται γύρω μας, στα ράφια του και μας παρακολουθούν με προσοχή.

Και  δεν μπορώ να παραβλέψω το γεγονός ότι χάρη στην εκδήλωση αυτή είχα την ευκαιρία να γνωρίσω διά ζώσης τον λογοτέχνη κ. Τζούβαλη, με τον οποίο μέχρι τώρα διατηρούσαμε μία μοντέρνα σχέση θα λέγαμε, όπως συμβαίνει και με πολλούς άλλους, όπως έχει συμβεί και σε εσάς, μια σχέση διαδικτυακή.

Κατ’ αρχάς θέλω ειλικρινά να συγχαρώ τον κ. Κόντο για αυτό το βιβλίο, για την προσήλωση και την επιμονή που δείχνει  στην πραγμάτωση και την επιτυχία του στόχου του και φυσικά για όλα αυτά τα πολύτιμα που έχει προσφέρει και εξακολουθεί να προσφέρει στην πόλη της Λιβαδειάς με τα έργα του.

Και περισσότερο θέλω να του εκφράσω τον θαυμασμό μου γιατί στο βιβλίο που παρουσιάζουμε σήμερα, «τα 40 παλληκάρια από τη Λιβαδειά», καταπιάνεται με ένα θέμα ταμπού για τους πολλούς. Το θέμα της παράδοσης. Η παράδοση, όπως έλεγε ο Θερβάντες, είναι ο μάρτυρας του παρελθόντος, παράδειγμα και δάσκαλος για το παρόν και εξαίρετος σύμβουλος για το μέλλον. Και η ρήση αυτή έχει ιδιαίτερο βάρος και σημασία. Είναι μια απάντηση απέναντι σε αυτούς που θεοποιούν την παράδοση και την αχρηστεύουν. Γιατί, όπως όλοι μας γνωρίζουμε, ότι θεοποιείται καταλήγει να γίνει ένα ανούσιο μουσειακό έκθεμα, αφού δεν μπορούμε να το αγγίξουμε, να το αμφισβητήσουμε, να του εμφυσήσουμε μια νέα και σύγχρονη δημιουργική πνοή. Για αυτό και ο Ίψεν παρατηρούσε: Κάλλιο να ζεις τη ζωή, παρά να κοιμάσαι κάτω από τους ίσκιους που ρίχνουνε τα κυπαρίσσια των προγόνων, συνδέοντας εύστοχα τον θάνατο της παράδοσης με τον θάνατο της ζωής.

Και αυτή η θεοποίηση δίνει μια απίστευτη ευκαιρία σε κάποιους άλλους, λαϊκιστές και λαοκάπηλους, που σε συνδυασμό με την άγνοια των πολλών πάνω σε αυτά τα θέματα, βρίσκουν στέρεο έδαφος για να επιβάλλουν τις προσωπικές τους απόψεις, τις δικές τους κοσμοθεωρίες και ιδανικά, τα οποία καμιά σχέση δεν έχουν με το λαϊκό αίσθημα, αυτό που γεννά την παράδοση.

Και τελευταίοι, λιγότεροι αριθμητικά αλλά με μεγαλύτερο βάρος προσφοράς, έρχονται αυτοί οι ξεχωριστοί που βλέπουν την παράδοση ως το θεμέλιο πάνω στο οποίο θα χτιστεί το μέλλον. Οι άνθρωποι αυτοί δεν είναι οι φύλακες της κληρονομιάς των νεκρών ούτε αυτοί που προσέχουν τα βήματά τους, ώστε να βαδίζουν πάντα με σιγουριά και να μην κάνουν ούτε ένα βήμα πάνω σε έδαφος ασταθές. Δεν είναι οι φορτωμένοι με μεν σοφία αλλά χωρίς οράματα, ούτε αυτοί που στόχο της ζωής τους έχουν τα αξιώματα, τους επαίνους και την κοινωνική υπόληψη. Δεν είναι δηλαδή αυτοί που θέτουν σε κίνδυνο την παράδοση. Είναι οι ανικανοποίητοι που με περίσσια δύναμη οδηγούν το πνεύμα τους πέρα από τα καθιερωμένα. Ψάχνουν την terra ingognita, την άγνωστη γη, τον νέο κόσμο του μέλλοντος , έχοντας επανδρώσει το πλοίο για το ταξίδι τους με τη γνώση και τα εφόδια του παρελθόντος.

Με αυτά τα προβλήματα της ανάγνωσης και αντιμετώπισης της παράδοσης, όπως και με τις συνέπειές τους, καταπιάνεται ο συγγραφέας στο βιβλίο αυτό, με αφόρμηση αλλά και κέντρο το τόσο γνωστό όσο και ταλαιπωρημένο τραγούδι «Σαράντα παλληκάρια».

Από την εισαγωγή του κιόλας διαπιστώνουμε το πνεύμα της αμφισβήτησης απέναντι στο θεοποιημένο παρελθόν, την κριτική ματιά πάνω σε όσα έχουν παραδοθεί χαλκευμένα, με τρόπο μηχανιστικό, ανούσιο, μονολιθικό και φυσικά αποκρύπτοντας κάθε αρνητική πτυχή, ώστε να παρουσιάζουν το παρελθόν ως έναν κόσμο όμορφο, αγγελικά πλασμένο, γεγονός που τους στερεί τη διδακτική τους δύναμη. Εύστοχα στο σημείο αυτό ο συγγραφέας παρατηρεί την αποσιώπηση ή την εν τάχει αναφορά των άβολων, θα λέγαμε, γεγονότων από τα σχολικά βιβλία ιστορίας, γεγονός που δημιουργεί λάθος αντιλήψεις στους μαθητές και παραποιεί το ιστορικό παρελθόν στη σκέψη τους. Μήπως ακόμα δεν μας προκαλεί εντύπωση το γεγονός ότι ο εμφύλιος του 1824 περιγράφεται το πολύ  σε ελάχιστες παραγράφους στα σχολικά βιβλία και πάντα χωρίς να αναφέρονται λεπτομέρειες; 

Ουδέν κρυπτόν όμως, γιατί η αλήθεια βρίσκεται μέσα στα τραγούδια του λαού! Κάποτε, βέβαια, όταν τα τραγούδια αυτά κυκλοφορούσαν από στόμα σε στόμα και ζούσαν μαζί με τον λαό και την καθημερινότητά του, το περιεχόμενό τους ήταν σαφές σε όλους.

Με το κύλισμα όμως της ζωής και το πέρασμα των χρόνων, η πρωτοκαθεδρία τους στην καθημερινή ζωή υποχώρησε. Άλλαξαν μορφή,  μετά από κάποιες γενιές έγιναν γραπτά ποιήματα και κλείστηκαν σε συλλογές. Και στο σημείο αυτό, έρχεται ο συγγραφέας, ο οποίος ως γνωστό έχει ασχοληθεί επισταμένως με το δημοτικό και το λαϊκό τραγούδι, έρχεται και θέτει το ερώτημα. Κατά πόσο τα τραγούδια αυτά των συλλογών είναι γνήσια; Κατά πόσο έχουν παραποιηθεί και για ποιον λόγο; Τα δάνεια των στίχων, σύνηθες φαινόμενο σε τραγούδια όπως τα κλέφτικα που έχουν κοινή θεματολογία ή τα παλαιότερα ακριτικά, έπαιξαν σαφώς τον ρόλο τους αλλά μόνο αυτά ευθύνονται για τις παραποιήσεις;

Με βάση αυτά τα ερωτήματα προχωρά σε μια λεπτομερή και σε βάθος χρόνου έρευνα για να εντοπίσει και να οριοθετήσει τον ρόλο των λογίων και των λαογράφων που έχουν ασχοληθεί με το δημοτικό τραγούδι. Αυτό βέβαια δε σημαίνει ότι αμφισβητεί την εργασία τους και την προσφορά τους. Χωρίς αυτούς άλλωστε ίσως πράγματι ένα μεγάλο κομμάτι του παρελθόντος μας να είχε εξαφανιστεί χωρίς να αφήσει κανένα ίχνος. Και τότε θα αναλάμβαναν δράση κάποιοι άλλοι, οι λαοπλάνοι, που θα έβρισκαν γόνιμο έδαφος για να σπείρουν τα αγκάθια και τα ζιζάνιά τους.

Δεν μπορεί όμως και να μην παρατηρήσει τις αστοχίες τους, τις αθέλητες ή ηθελημένες, και την υπεροπτική τους στάση απέναντι στους λαϊκούς τραγουδιστές και μουσικούς. Και το αποδεικνύει αυτό με στοιχεία, ανατρέχοντας σε κείμενα παλαιά, από το 1880, ή σε δημοσιεύματα εφημερίδων που στρέφονται κατά της λαϊκής μουσικής, όπως αυτό της εφημερίδας Εμπρός του 1917, γραμμένο από τον γνωστό Ζαχαρία Παπαντωνίου, ο οποίος ζητά την αμείλικτη φορολόγηση του σαντουριού και την απαγόρευση εισαγωγής κάθε μουσικής μελωδίας από τη Σμύρνη. Στο ίδιο πνεύμα παραθέτει συνεντεύξεις εθνομουσικολόγων, μουσικών αλλά και γνωστών λαογράφων ακόμα και μελών της Ακαδημίας Αθηνών, για τη στάση την υπεροπτική απέναντι  στις δημιουργίες του λαού και σε αυτούς που έδιναν υπόσταση σε αυτές, τους λαϊκούς καλλιτέχνες. Και η αντιμετώπιση αυτή σχετίζεται άμεσα και με το ζήτημα της γλώσσας. Μην ξεχνάμε ότι δεν είναι μακρινά τα χρόνια της διγλωσσίας στην Ελλάδα, της επίσημης καθαρεύουσας και της ανεπίσημης δημοτικής, και ας μην ξεχνάμε ότι ακόμη και σήμερα, από άγνοια και αστήρικτη αλαζονεία, αντιμετωπίζουμε εχθρικά όλες τις τοπικές διαλέκτους και έχουμε εξορίσει από την καθημερινότητά μας τον λόγο των παππούδων και των γιαγιάδων μας, παρόλο που αποδεικνύεται ότι είναι αυτός που μας συνδέει άμεσα με το παρελθόν μας και την αρχαία ελληνική γλώσσα.

Άννα Νικολάου, Αντώνης Κόντος, Δημήτρης Τζουβάλης (12/12/2022 Σύγχρονη Έκφραση)

Και μαζί με αυτούς επισημαίνει και τον ρόλο της επίσημης λογοκρισίας, μιας ιστορίας παλιάς, που ο συγγραφέας ερευνά στα χρόνια του Μεσοπολέμου, την εποχή της επικράτησης του Μεταξά και φτάνει μέχρι τη δεκαετία του ’70.

Και όλοι αυτοί οι παράγοντες οδήγησαν στη λήθη τραγούδια ή προσπάθησαν να βάλουν σε καλούπια άλλα, των οποίων το περιεχόμενο δεν ήταν και τόσο τιμητικό. Δεν ήταν τιμητικό για όλους αυτούς που έβλεπαν και βλέπουν στο παρελθόν μόνο τις ένδοξες πράξεις και όχι τα ασυγχώρητα λάθη, τα ντροπιαστικά βέβαια για τη χώρα αλλά παράλληλα και διδακτικά για τους μεταγενέστερους.

Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του τραγουδιού των Σαράντα Παλληκαριών, το οποίο ο συγγραφέας συνδέει με τον Εμφύλιο του 1824. Και αυτό δεν το κάνει στηριζόμενος σε αυθαίρετες προσωπικές απόψεις. Ξεκινά την έρευνά του από τις ρίζες. Αναζητά τη φύση των δημοτικών τραγουδιών και τις ιστορικές συγκυρίες που ενέπνευσαν τους ανώνυμους δημιουργούς τους.

Το τραγούδι λοιπόν, το δημοτικό τραγούδι γενικά , ήταν ο μοναδικός τρόπος έκφρασης του λαού κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας. Έπαιξε ρόλο σημαντικό γιατί κατέγραψε τα γεγονότα και τα χάρισε στη συλλογική μνήμη του λαού.

Η μνήμη όμως μπορεί να αποδειχθεί απατηλός σύμβουλος όταν χειραγωγείται από επιτήδειους. Γιατί με το πέρασμα των χρόνων οι άνθρωποι απομακρύνονται από τη γνώση της αλήθειας του παρελθόντος και τότε οι αλήθειες αυτές εύκολα μπορούν να παραποιηθούν.

Έτσι έγινε και με τα Σαράντα Παλληκάρια. Όσοι βρήκαν δύσκολο να εξηγήσουν πώς ξεκίνησαν από τη Λιβαδειά και κατέληξαν στην Τριπολιτσά, αποφάσισαν να λύσουν το πρόβλημα με δικές τους παρεμβάσεις, αστήρικτες ιστορικά. Έτσι η Τριπολιτσά γίνεται Τοπόλια ή Καλό Χωριό. Η Λιβαδειά παρουσιάζεται ως χωριό κοντά στην Τρίπολη. Και άλλοι για να το οικειοποιηθούν και να ικανοποιήσουν τις τοπικιστικές τάσεις τους, διαγράφουν εντελώς τη Λιβαδειά και τη μετατρέπουν σε Αρκαδιά. Ακόμα και ότι δεν είναι τραγούδι αυθυπόστατο αλλά συνονθύλευμα στίχων παλαιότερων υποστήριξαν κάποιοι, ανυπόστατη άποψη που ξεκάθαρα καταρρίπτεται.

Και εδώ ο συγγραφέας, στηριγμένος σε αδιάσειστα στοιχεία, προχωρά σε μια εκπληκτική αποκάλυψη για τη Λιβαδειά, όπως την φανερώνει ένας παλιός χάρτης. Η αποκάλυψη αυτή κάνει κατανοητή την εμπλοκή της Λιβαδειάς με μια τόσο μακρινή για αυτή περιοχή, την Τρίπολη. Επιπλέον τα ιστορικά στοιχεία τα οποία μας προσκομίζει καταδεικνύουν την εμπλοκή της Ρούμελης στον εμφύλιο πόλεμο του 1824 και την εισβολή των Ρουμελιωτών στον Μοριά, μια επιθετική κίνηση η οποία πιθανώς να έγινε αφορμή για τη δημιουργία του συγκεκριμένου τραγουδιού. Η εκδοχή αυτή ανατρέπει τα ως τώρα δεδομένα, τα οποία αμφισβητούσαν τόσο τις περιοχές, οι οποίες κατονομάζονται στους πρώτους στίχους του τραγουδιού, όσο και το ίδιο το θέμα του, αφού το παρουσίαζαν ως μία ιστορία κλεφτών και μάλιστα κάποιες παραλλαγές του προχώρησαν περισσότερο και γελοιοποίησαν και αυτή την ιστορία. Η πραγματικότητα όμως, η πικρή πραγματικότητα των μαύρων σελίδων που γράφτηκαν σε αυτόν τον εμφύλιο, ήταν προτιμότερο για τους μελετητές να μείνει κρυφή, ίσως και να ξεχαστεί, καθώς δεν εξυπηρετεί την αντίληψη του τέλειου και ένδοξου παρελθόντος. Και έκτοτε η σύγχυση καλά κρατεί.

Σε πείσμα όμως όλων το τραγούδι επέζησε και χάρη στους λαϊκούς μουσικούς και τραγουδιστές, χάρη σε αυτούς δηλαδή που ήταν στο στόχαστρο των λογίων, ταξίδεψε σε όλο τον κόσμο, όπου υπήρχαν Έλληνες. Και εξακολουθεί να είναι παρόν, καλώντας μας να το ακούσουμε προσεκτικά. Να μην το αντιμετωπίσουμε επιπόλαια, να μην το ισοπεδώσουμε, όπως συνηθίζουμε να κάνουμε στην εποχή μας, η οποία δυστυχώς χαρακτηρίζεται από επιπολαιότητα, ημιμάθεια, έλλειψη κριτικής σκέψης και βιασύνη. Να μελετούμε τα τραγούδια μας, να διαβάζουμε την ιστορία, να μην κάνουμε το λάθος να απομονώνουμε μόνο κάποιους στίχους, καταστρέφοντας έτσι το συνολικό νόημα.

Και πάνω απ’  όλα, το τραγούδι αυτό που κατέχει κεντρική θέση στο βιβλίου του κ. Κόντου έρχεται να μας θυμίσει το χρέος που έχουμε απέναντι στην πολιτιστική μας κληρονομιά. Το χρέος που έχουμε απέναντι στα παιδιά μας και στο μέλλον τους, γιατί το αύριο κυοφορείται στο χθες και στο σήμερα. Αν εμείς δεν προσέξουμε αυτό το έμβρυο, θα το παραδώσουμε γεμάτο προβλήματα στα παιδιά μας. Θα τους στερήσουμε όχι μόνο την ταυτότητά τους αλλά και τη δυνατότητα να εξελιχθούν ομαλά, να επιδιώξουν την αλλαγή, το νέο, την πρωτοπορία και την πρόοδο.

Ας θυμηθούμε προς επίρρωση αυτού  τον Σεφέρη: Σβήνοντας ένα κομμάτι από το παρελθόν, σβήνει κανείς κι ένα αντίστοιχο κομμάτι από το μέλλον. Και είναι θλιβερή η ζωή που μοιάζει σαν ακατοίκητο σπίτι.

Το βιβλίο αυτό πέρα από τις ιστορικές αναφορές του, τη συγκριτική ανάλυση του τραγουδιού, την παρουσίαση όλων των εκδοχών του, τραβά το ενδιαφέρον μας χάρη και στο φωτογραφικό υλικό που παρουσιάζει, σπάνιο και άγνωστο, αλλά και χάρη στα εξαιρετικά σκίτσα του κ. Γιάννη Γερούλια. Και φυσικά δεν γίνεται να μην μας εντυπωσιάσει η πλήρης καταγραφή του τραγουδιού στη δισκογραφία και στον κινηματογράφο, ένας οδηγός πολύτιμος για τους μελετητές των δημοτικών τραγουδιών εν γένει αλλά και για όλους όσους θέλουν να κατανοήσουν την πορεία του δημοτικού τραγουδιού στη νεότερη εποχή.

Ο φίλος Αντώνης, έκανε το χρέος του, μας προβλημάτισε και άνοιξε τον δρόμο του γόνιμου διαλόγου με το παρελθόν μέσα από αυτό το βιβλίο του. Τώρα πρέπει ο καθένας μας να ανοίξει τον δικό του διάλογο διαβάζοντας τα Σαράντα Παλληκάρια και να αναζητήσει την αλήθεια που κρύβεται πίσω από τόσες παρανοήσεις αλλά και επιτηδευμένες παραποιήσεις. 

Νικολάου Άννα, φιλόλογος

Τη Δευτέρα 12 Δεκεμβρίου στη ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΚΦΡΑΣΗ η παρουσίαση του βιβλίου ΤΑ ΣΑΡΑΝΤΑ ΠΑΛΙΚΑΡΙΑ ΑΠΟ ΤΗ ΛΙΒΑΔΕΙΑ του Αντώνη Κόντου

Τη Δευτέρα 12 Δεκεμβρίου στη ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΚΦΡΑΣΗ 

η παρουσίαση του βιβλίου 

ΤΑ ΣΑΡΑΝΤΑ ΠΑΛΙΚΑΡΙΑ ΑΠΟ ΤΗ ΛΙΒΑΔΕΙΑ 

του Αντώνη Κόντου

Ποια είναι η Λιβαδειά του τραγουδιού;

Υπήρξαν τα 40 παλικάρια;

Ποιος ήταν ο Γέροντας του τραγουδιού;

Πως το τραγούδι έγινε γνωστό στο πανελλήνιο;

Μια νέα εκδοχή με πολλά νέα στοιχεία που προκύπτουν από πολύχρονη έρευνα πάνω στο τραγούδι.

Και οι λαογράφοι… που ο σκοπός τους ήταν να καταγράψουν και να βρουν το ιστορικό των τραγουδιών; 

Πόση σχέση είχαν με τα τραγούδια και την γνώση της ιστορίας;

Από τα πρώτα χρόνια της επανάστασης ως τις μέρες μας…

Οι δημοτικιστές και η καθαρεύουσα.

Η λογοκρισία στα τραγούδια.

Από τον Claude Fauriel και Passow στην Σπανδωνίδη τον Σ. Καρά και την Δόμνα Σαμίου.

Ο ρόλος της δισκογραφίας, από την πρώτη ηχογράφηση με την Εστουντιαντίνα Ζουναράκη το 1912 

θα ηχογραφηθεί 23 φορές στις 78 στροφές 

"Το ποδόσφαιρο στη σκιά και στο φως".

Πρόκειται για το λυρικότερο ίσως βιβλίο που έχει γραφεί για ένα άθλημα: εδώ ο Γκαλεάνο αξιοποιεί το λογοτεχνικό του χάρισμα όχι για να μιλήσει για επαναστάτες και δικτάτορες, για τον ιμπεριαλισμό και την καταπίεση, μα για να μιλήσει, ως γνήσιος Λατινοαμερικάνος, για το πάθος του, για το ποδόσφαιρο. Γράφει ουσιαστικά την ιστορία της κουλτούρας του ποδοσφαίρου, τις λαμπρές του στιγμές, μα και τις σκιές του, όχι όμως από τη σκοπιά του διανοούμενου που αποστασιοποιείται από ένα μαζικό φαινόμενο και το ακυρώνει με τον λόγο του, μα από τη σκοπιά του του ανθρώπου που μιλάει γι’ αυτό που αγαπάει.
Ο Γκαλεάνο γράφει τη Βίβλο του ποδοσφαίρου. Πιάνει το νήμα από την αρχή, από τις ιστορικές απαρχές, μας μιλάει για τους κύριους πρωταγωνιστές του, για το γήπεδο, τους παίκτες και τους οπαδούς, για τις διοικήσεις, τις εφημερίδες και την τηλεόραση, για την εξέλιξη και την εξάπλωση του παιχνιδιού, τους κανόνες του, τις ιδιαιτερότητές του, τη χειραγώγησή του από τα οικονομικά συμφέροντα, τον εκφυλισμό του ενίοτε από τη σκοπιμότητα, το πέρασμά του από την εποχή της αθωότητας στη βιομηχανία του θεάματος. Σχεδιάζει όλο το πολυσύνθετο σύμπαν ενός αθλήματος-παιχνιδιού που η μαζικότητά του μόνο με το φαινόμενο της θρησκείας μπορεί να συγκριθεί. Μιλάει για τους παίκτες-μύθους, τον Γκαρίντσα, τον Πελέ, τον Πούσκας, τον Μαραντόνα, τον Εουσέμπιο, τον Κρόιφ ή τον Πλατινί, ώς και τον Ρονάλντο και τον Μέσι, περιγράφει γκολ και φάσεις που έμειναν στην ιστορία με μια παραστατικότητα που σε κάνει να νιώθεις ότι συμμετέχεις κι εσύ στο παιχνίδι, κάνει ντρίπλες ρίχνοντας ενίοτε την μπάλα στην πολιτική, ρίχνει ματιές στην ψυχολογία του ανθρώπινου μωσαϊκού του ποδοσφαιρικού σύμπαντος. Κι αυτή την ποδοσφαιρική Βίβλο τη χτίζει ψηφίδα - ψηφίδα, ιστορία - ιστορία, με ενδιάμεσους σταθμούς τις διοργανώσεις των Παγκοσμίων Κυπέλλων, με τελευταίο το Παγκόσμιο Κύπελλο της Βραζιλίας, το 2014.

Το "Ποδόσφαιρο στη σκιά και στο φως" πρωτοκυκλοφόρησε το 1995. Μα κάθε φορά που το βιβλίο επανεκδιδόταν, ο Γκαλεάνο "έπαιζε παράταση": συμπλήρωνε το κείμενο, προσθέτοντας ορισμένες νέες βινιέτες για όσα νεότερα συνέβαιναν στον κόσμο του ποδοσφαίρου, τα οποία εξάλλου παρακολουθούσε ανελλιπώς. Η παρούσα ελληνική έκδοση αποτελεί και την οριστική έκδοση αυτού του μοναδικού έργου: είναι σίγουρο πως, όταν ο αναγνώστης κλείσει και την τελευταία του σελίδα, θα βλέπει στο εξής το ποδόσφαιρο με άλλα μάτια. Καλό παιχνίδι, λοιπόν.

H μοναδική περίπτωση του Ιάκωβου Καμπανέλλη (1921 – 2011). (Ή, αλλιώς, πώς ένα φτωχόπαιδο από τη Νάξο, το έκτο από τα εννέα παιδιά της οικογένειας, δίχως καν το εφόδιο της υποχρεωτικής εκπαίδευσης, όρισε και καθόρισε τη νεοελληνική δραματουργία).

 Αγγελική Ρουμπιέ

Αμφιβάλλω εάν υπάρχει περίπτωση πνευματικού δημιουργού, όπως αυτή του Ιάκωβου Καμπανέλλη. Και, αμφιβάλλω επίσης, εάν η νεότερη γενιά έχει ακούσει, έχει διαβάσει, ή έχει δεί θεατρικό του έργο. Δυστυχώς.

Το 2022 έχει ανακηρυχθεί από το Υπουργείο Πολιτισμού ως Έτος Ιάκωβου Καμπανέλλη, με αφορμή τα εκατό χρόνια από τη γέννησή του. Το παιδί από τη Νάξο που δεν κατάφερε να ολοκληρώσει την υποχρεωτική εκπαίδευση λόγω βιοπορισμού, έγινε νεαρός άνδρας  που φυλακίστηκε στο Μαουτχάουζεν κατά τη γερμανική κατοχή και, ακολούθως, μαγεύτηκε από την υπέροχη ψευδαίσθηση του θεάτρου, με αφορμή μια παράσταση του Θεάτρου Τέχνης του Καρόλου Κουν, οπότε και αφοσιώθηκε στη συγγραφή θεατρικών έργων. Μετουσίωσε τα βιώματά του με μοναδική ευαισθησία στα θεατρικά του κείμενα, απέδωσε αριστοτεχνικά την ελληνική πραγματικότητα της μεταπολεμικής Ελλάδας και αναδείχθηκε ως σύμβολο αντιπολεμικό. Άνθρωπος γλυκύς, προσηνής, ευαίσθητος, οξύνους, ακατάπαυστα δημιουργικός (συνέγραψε περισσότερα από 40 θεατρικά έργα), πολυβραβευμένος, εγκαινίασε και κατείχε για δώδεκα χρόνια την έδρα - για πρώτη φορά, 1999- της θεατρικής δραματουργίας στην Ακαδημία Αθηνών.

Το τμήμα Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών διοργάνωσε επιστημονικό συνέδριο νέων ερευνητών στις 29 /9 – 01/10 στη Φιλοσοφική Σχολή, με θέμα:  ‘Ο Ιάκωβος Καμπανέλλης στον 21^ο αιώνα’. Η συμμετοχή μου στο πλαίσιο των μεταπτυχιακών μου σπουδών, αφορούσε τα κοινά πατήματα, τις επιρροές μεταξύ Καμπανέλλη και Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα, του λυρικού ποιητή και δραματουργού της Ισπανίας. Ειδικότερα, τις επιρροές μεταξύ δύο σπουδαίων κειμένων που συνδιαλέγονται με σύμβολα. Από τη μία πλευρά, ‘Η Στέλλα με τα κόκκινα γάντια’ (1954), πιο γνωστή σε όλους, όμως, ως κινηματογραφική ταινία - θρίαμβο της Μελίνας Μερκούρη - άλλωστε πάνω σε κείνη γράφτηκε ο ρόλος - σε σκηνοθεσία του σημαντικού και βραβευμένου, Μιχάλη Κακογιάννη. Πράγματι, πρώτα γράφτηκε το θεατρικό έργο, αλλά η σαρωτική επιτυχία της ταινίας το επισκίασε. Από την άλλη, το γνωστότερο έργο του Λόρκα, έργο μύθος, "Ο ματωμένος γάμος".   Κοινός άξονας και στα δύο, το φεγγάρι. Ρόλος εμβληματικός και μυστηριώδης, με λειτουργία διττή, ίσως και λυτρωτική για τους ήρωες εκατέρωθεν. Λίγα λόγια από τη μικρή μου έρευνα, διασκευασμένα:

‘Τα μυθολογικά αρχέτυπα της σελήνης (από το ‘σέλας’, το φως, δηλαδή) είναι πλείστα και αποτέλεσαν πρόσφορο έδαφος, προκειμένου οι ποιητές και οι συγγραφείς να συμβολίσουν και να ερμηνεύσουν πρόσωπα και γεγονότα μέσα στα έργα τους.

Χαρακτηριστικότατο παράδειγμα στην παγκόσμια δραματουργία (και πολύ αγαπητό σε μελετητές και θαυμαστές του θεάτρου) είναι ο ρόλος του φεγγαριού, ‘La Luna’, στο ‘Ματωμένο Γάμο’. Εκεί, ονομάζεται και προσωποποιείται, κατά κάποιο τρόπο, υπενθυμίζοντας την παρουσία του. Είναι αυτό που θα οδηγήσει στη λύση του δράματος, στο θάνατο, τον οποίο φωτίζει. Μας προειδοποιεί, άλλωστε, με το μονόλογό του: "…κανείς δε μου γλυτώνει εμένα…"!

Να, το μυθολογικό αρχέτυπο: το φεγγάρι είναι ο θάνατος, το τέλος και, συνάμα, η αρχή. Είναι η σκοτεινή πλευρά όλων μας, η αόρατη, η διαισθητική και, κυρίως, η θηλυκή! Είναι η γυναικεία δύναμη που ενυπάρχει στο γυναικείο κύκλο, κύκλος ζωής και δύναμη δημιουργίας, γέννησης. Η γυναίκα, λοιπόν, αυτό το θείο και σκοτεινό πλάσμα και η μυστήρια δύναμή της, κινούν τα νήματα εδώ. Για χάρη της, ο γάμος της ματώνει, είναι σφιχταγκαλιασμένος με το θάνατο. Η γυναίκα και η θέλησή της να σπάσει τα κοινωνικά δεσμά, να ελευθερωθεί, υπογραμμίζεται στα έργα του Λόρκα. Τα περίφημα έργα του, της "ισπανικής υπαίθρου", μαζί με τη "Γέρμα" και "Το σπίτι της Μπερνάντα Άλμπα", καταδεικνύουν τη γυναικεία επιθυμία μεν, τη ματαίωσή της δε.

Η κόκκινη "Στέλλα" του Καμπανέλλη, είναι ένα ατίθασο, διαβολεμένο σχεδόν, θηλυκό, ανεξάρτητη, τολμηρότατη για την εποχή της. Επιδίωξή της να την αγαπούν, όπως ακριβώς είναι. Ελεύθερη, επαναστάτρια για την εποχή της. Η θεατρολογική μελέτη υποστηρίζει ότι ο συγγραφέας έγραψε το έργο πάνω στο χαρακτήρα και τα εξωτερικά χαρακτηριστικά της Μελίνας. Τα μεγάλα μάτια, το μεγάλο στόμα. Γι’ αυτό, άλλωστε, ο Κακογιάννης τολμά πλάνο κοντινό στο στόμα της Μελίνας. Είναι μια γυναίκα που γελά πολύ, δυνατά.

Το φεγγάρι στο θεατρικό αυτό έργο (και όχι στην ταινία του Κακογιάννη), παρακολουθεί και είναι μάρτυρας του φονικού. Στέκεται μάρτυρας της πρώτης τους γνωριμίας, αλλά και υπό το φως του "σβήνει" η Στέλλα. Αποφασισμένη, ουσιαστικά, να πεθάνει, δίχως να έχει μετανιώσει για την απόφασή της να μην παντρευτεί, να μην πάει στην εκκλησία την τελευταία στιγμή. Η πρωταγωνίστρια σφάζεται από τον αγαπημένο της Μίλτο με το μαχαίρι (άλλο σύμβολο διαχρονικό κι αυτό) από τον άντρα που τη λάτρεψε και η ίδια αγαπά, τη νύχτα. Ο συμβολισμός, μόνο τυχαίος δεν είναι.

Ως επίλογο παραθέτω λόγια από την τελευταία συνέντευξή του κατά την οποία συμβούλευσε τους νέους: ‘Αγαπάτε τον διπλανό σας, αγαπάτε κι αυτόν που είναι πιο πέρα, ν’ αγαπάτε και τον εχθρό σας, που αν τον αγαπάτε από πριν, μπορεί να μη γίνει ποτέ εχθρός σας. Ο δρόμος που μας πάει εκεί είναι ο πολιτισμός. Ο πολιτισμός πρέπει να είναι η ζωή του ανθρώπου πάνω στη γη.

( Περισσότερα για τον γενάρχη της νεοελληνικής δραματουργίας στην επίσημη ιστοσελίδα:  http://www.kambanellis.gr/ )

Η συντάκτρια του κειμένου 

Αγγελική Ρουμπιέ είναι φιλόλογος - θεατρολόγος

Παρουσίαση του νέου μυθιστορήματος του Κώστα Ακρίβου «Ανδρωμάχη» και συζήτηση με θέμα: «Ανδρομάχη: Από τον μύθο στη λογοτεχνία τη Δευτέρα 28 Νοεμβρίου στις 7 μ.μ.

Δευτέρα 28 Νοεμβρίου στις 7 μ.μ.

Το βιβλιοπωλείο ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΚΦΡΑΣΗ και οι εκδόσεις ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ

σας προσκαλούν στην παρουσίαση

του νέου μυθιστορήματος του Κώστα Ακρίβου

ΑΝΔΡΩΜΑΧΗ

και σε συζήτηση με θέμα

«Ανδρομάχη: Από τον μύθο στη λογοτεχνία»

τη Δευτέρα 28 Νοεμβρίου 2022, στις 7 μ.μ.,

στον χώρο του βιβλιοπωλείου

(Δημάρχου I. Ανδρεαδάκη 49, Λιβαδειά).

Με τον Κώστα Ακρίβο συνομιλεί

η φιλόλογος-θεατρολόγος Αγγελική Ρουμπιέ.

Ο συγγραφέας θα απαντήσει σε ερωτήσεις του κοινού

και θα υπογράψει αντίτυπα του βιβλίου του.

Ιστορίες ταβανοθεραπείας: Πως η γραφή από θεραπευτική έγινε δημιουργική. Τη Δευτέρα 14 Νοεμβρίου 2022 και ώρα 19.00

Το βιβλιοπωλείο “Σύγχρονη Έκφραση” & οι Εκδόσεις Αρμός

σας προσκαλούν στην παρουσίαση του νέου βιβλίου

της Χριστίνας Πανταζή

Ιστορίες ταβανοθεραπείας

Πως η γραφή από θεραπευτική έγινε δημιουργική

Τη Δευτέρα 14 Νοεμβρίου 2022 και ώρα 19.00

στο βιβλιοπωλείο “Σύγχρονη Έκφραση”

(Δημάρχου Ι. Ανδρεαδάκη 49, Λιβαδειά)

Για το βιβλίο θα μιλήσουν:

• Ελίνα Τρωγάδα, B.Sc Ψυχολόγος Ψυχοθεραπεύτρια Gestalt

Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας παιδιών, εφήβων και ενηλίκων

• Μαργαρίτα Καραβασίλη, Εκπαιδευτικός, Ειδική Παιδαγωγός
• Ζωή Λαμπροπούλου, Εκπαιδευτικός, Ειδική Παιδαγωγός
• Εύα Ρέντζου, Εκπαιδευτικός Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευση & Εικαστικός, Απόφοιτος της Ανώτατης Σχολής Καλών Τεχνών Αθήνας

και η συγγραφέας του βιβλίου Χριστίνα Πανταζή

Δευτέρα 7 Νοεμβρίου στις 7:00 μμ ο Ήρκος Αποστολίδης στο βιβλιοπωλείο μας μιλά με θέμα: Σωκράτης: κριτής ή κρινόμενος;

 Τη Δευτέρα 7 Νοεμβρίου 2022 και ώρα 7:00 μμ

ο Ήρκος Αποστολίδης θα μας μιλήσει με θέμα 

Σωκράτης: Κριτής ή κρινόμενος 

παρουσιάζοντας τη νέα έκδοση «Απολογίας Σωκράτουςκαι δίκη» 

με εισαγωγή, απόδοση, φιλοσοφικά ερμηνευτικά και ιστορικά σχόλια 

του αδελφού του Στάντη Αποστολίδη.

ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΚΑΙ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ. Μεγάλη βραδιά με την παρουσίαση του νέου βιβλίου της Ρέας Γαλανάκη στη "σύγχρονη έκφραση"

Μεγάλη βραδιά η Δευτέρα 24/10/2022 στη Σύγχρονη Έκφραση βιβλιοπωλείο - εκδόσεις όπου η Ρέα Γαλανάκη καθήλωσε το κοινό που γέμισε ασφυκτικά την αίθουσα, τιμώντας τη σπουδαία συγγραφέα μας, στην παρουσίαση του τελευταίου βιβλίου της ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΚΑΙ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ. Με συνομιλήτρια την εξαιρετική φιλόλογο - συγγραφέα Κατερίνα Δημόκα αλλά και τις καίριες ερωτήσεις - τοποθετήσεις του κοινού η Ρέα Γαλανάκη ξεδίπλωσε με γλαφυρότητα και σαφήνεια τους στόχους του νέου της μυθιστορήματος ενώ θα πρέπει να κάνουμε και ιδιαίτερη μνεία στην εξαιρετική ανάγνωση αποσπασμάτων του βιβλίου από τη φίλη Γεωργία Τσέλιου.

Ευχαριστούμε τη Ρέα Γαλανάκη

Ευχαριστούμε όλους τους φίλους του βιβλιοπωλείου για την ανταπόκριση.

Σας παραθέτουμε την εισήγηση με την οποία άνοιξε την εκδήλωση η Κατερίνα Δημόκα.

Έχω πολλές φορές εντρυφήσει ως αναγνώστρια στον λογοτεχνικό κόσμο της σπουδαίας συγγραφέα κας Ρέας Γαλανάκη. Παράλληλα, έχω διδάξει ως εκπαιδευτικός απόσπασμα του έργου «Ελένη ή Ο Κανένας» για τη ζωή της πρώτης σπουδασμένης Ελληνίδας ζωγράφου, της Ελένης Μπούκουρα, που ανθολογείται στα κείμενα της Γ΄ Γυμνασίου. Σήμερα όμως στέκομαι δίπλα στην ίδια τη συγγραφέα με χαρά και με καλοδεχούμενη συγκίνηση.

Ο συνδετικός ιστός για την αποψινή μας συνάντηση είναι το τελευταίο μυθιστόρημα της κυρίας Γαλανάκη με τίτλο «Εμμανουήλ και Αικατερίνη» και υπότιτλο «ΤΑ ΠΑΡΑΜΥΘΙΑ ΠΟΥ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΠΑΡΑΜΥΘΙΑ».

          Έχει ενδιαφέρον, από την εξωτερική ακόμα εντύπωση που δίνει το έργο, η ρητή άρση του χαρακτηρισμού παραμύθια, καθώς και η ισοζυγισμένη απεικόνιση των ασπρόμαυρων μορφών στο εξώφυλλο, που δεν αποκαλύπτονται ολομιάς, ζητώντας μας να προσφύγουμε στο ανάπτυγμα του βιβλίου. Και πράγματι, ετούτη η οικογενειακή μυθιστορία με τους γονείς της συγγραφέα στον πυρήνα της ξεδιπλώνεται πολυεπίπεδα. Είναι μία ανασκαφή της γενεαλογικής ρίζας, η ιστορική ψηλάφηση μιας εποχής για την Κρήτη και την Ελλάδα και παράλληλα η συμπλήρωση των αναπόφευκτων κενών στην κατανόηση που έχουμε για τους προγόνους. Τα χάσματα που κρυπτικά φυλάσσει ο χρόνος εδώ γεμίζουν με τη βοήθεια του ονείρου, τη φαντασιακή ανάπλαση και το συναισθηματικό δικαίωμα που μας παρέχει το ανήκειν σε μία οικογένεια.

Το πόνημα συνιστά ένα σύνθετο μυθιστόρημα, που ανατέμνει τις μορφές των γνωστών αγνώστων γονέων- όπως είναι εν πολλοίς για κάθε άνθρωπο οι γεννήτορές του. Εν προκειμένω του Εμμανουήλ Γαλανάκη και της Αικατερίνης Παπαματθαιάκη, που αποτυπώνονται και στο εξώφυλλο. Η γενναία εξιστόρηση εγκολπώνεται τρεις γενεές  και κεντράρει επιλεκτικά σε πρόσωπα που έπαιξαν τον ρόλο τους στην αντίληψη της γράφουσας για την προέλευσή της και τη διαμόρφωση της ταυτότητάς της.

Η ιστορία ξεκινά και ολοκληρώνεται με τον γάμο του Εμμανουήλ και της Αικατερίνης στο τέλος της Κατοχής, κλείνοντας μέσα στο σχήμα και την ολότητα ενός κύκλου το ιστορικό και βιωματικό φορτίο που εκλύθηκε από την αφήγηση.

          Η διάταξη των γεγονότων που παρατίθενται δεν είναι ευθύβολη, γραμμική, όπως λέμε. Ο χρόνος διασπάται, συστέλλεται ή διαστέλλεται, αφομοιώνει σκέψεις, συνειρμούς, μνήμες ή οπτικές, εναρμονιζόμενος, με τις αυθόρμητες κινήσεις του νου μας, αλλά και πολύ περισσότερο με τη δημιουργική ελευθερία που διέπει τον νου των συγγραφέων.

          Το βιβλίο είναι δομημένο σε 3 συν 1 κεφάλαια, που αντιστοιχούν διαδοχικά στον οίκο του Εμμανουήλ Γαλανάκη και των προγόνων του από την πλευρά του πατέρα, στον οίκο της Αικατερίνης Παπαματθαιάκη και τέλος στη γνωριμία και σύζευξη του Εμμανουήλ και της Αικατερίνης, που διήρκεσε 35 χρόνια. Θα λέγαμε ότι η συγγραφέας Ρέα Γαλανάκη προσπάθησε να ανασυστήσει την προϊστορία, τα οδοιπορικά και τις προσωπικότητες των γεννητόρων της ως τον γάμο τους, σε μια βαθιά εσωτερική ανάγκη να δει τη δική της μορφή σε έναν από τους πολλούς καθρέφτες της αυτογνωσίας μας, τους γονείς, που φτιάχνουν, όπως λέει κι η ίδια, ίσως τον πιο σκληρό αλλά και τρυφερό καθρέφτη.

          Το 1^ο κεφάλαιο ανατρέχει στην οικογένεια του πατέρα Γαλανάκη, με τη σταδιακή μετατόπισή της από τον ποιμενικό στον αγροτικό βίο (από την ορεινή καλλιέργεια της πατάτας στην πεδινή της ελιάς) κι από κει στα Γράμματα και τη λογιοσύνη. Παρενθετικά εδώ να αναφέρω ότι η κα Γαλανάκη αναψηλαφεί αρκετές μορφές της κρητικής λογιοσύνης, τον Ιωάννη Κονδυλάκη και τον Νίκο Καζαντζάκη, τους φιλολόγους Μενέλαο Παρλαμά και Στυλιανό Αλεξίου και τον έφορο της Βικελαίας Βιβλιοθήκης Ηρακλείου Νίκο Γιανναδάκη.

Επανέρχομαι στο 1^ο κεφάλαιο, όπου έχει κομβική του φιγούρα τον αδελφό του παππού, τον Αμβρόσιο, ιερωμένο και φιλόλογο, τον φωτεινό άνθρωπο που σηματοδότησε πνευματικά τον Εμμανουήλ, τον ανιψιό του και πατέρα της συγγραφέα. Η κα Γαλανάκη ευδόκησε πρόσφατα να αντικρίσει στην οθόνη του υπολογιστή τη φιγούρα του εμβληματικού προγόνου σε 2 φωτογραφίες, επικυρώνοντας τον αδιαφιλονίκητο ρόλο του Διαδικτύου στην πρόσληψη που έχει ο σύγχρονος άνθρωπος για τον κόσμο του. Ήταν 2/2/2020, με ό,τι κι αν σημαίνει η σημαδιακή τούτη ημερομηνία για τη συγγραφική διαίσθηση που ισορροπεί στον λογισμό και τ’ όνειρο.

          Το 2^ο κεφάλαιο αντιστοιχεί στην οικογένεια Παπαματθαιάκη, που ήταν το γένος της μητέρας Αικατερίνης. Μια οικογένεια που μετακινήθηκε από την Άνω Βιάννο στο Ηράκλειο κι αποκεί στη Βιέννη για σπουδές, καθώς ο παππούς της συγγραφέα είχε αταλάντευτη πίστη στην αξία της μόρφωσης. Το κεφάλαιο αυτό θεμελιώνει με την προσωπικότητά της η γιαγιά Μαριγώ, γυναίκα αγράμματη, πανέξυπνη και δοσμένη στην ανατροφή της μικρής Ρέας, που, αν και μήτρα επιστημόνων, ξεματιάζει και ξορκίζει με λαϊκή πίστη το κακό ή ερμηνεύει ως ριζιμιά κάποια συμβάντα, όπως  το αιφνίδιο σπάσιμο του καλού σερβίτσιου την ημέρα του γάμου της τριτοκόρης της Αικατερίνης.

Η γιαγιά Μαριγώ της Βιάννου πραγματοποίησε μεγάλα για τα αλλοτινά μέτρα ταξίδια, το προσκυνηματικό στη Μεγαλόχαρη της Τήνου, το ευρωπαϊκό με το τρένο στη Βιέννη του Μεσοπολέμου, το τρίτο στους Άγιους Τόπους για την εξασφάλιση της επιθανάτιας προίκας, του σάβανου δηλαδή με τη στάμπα του θριαμβευτή Χριστού, μια προεξόφληση του συγχωρητικού ελέους που αποζητούσε πριν από το ύστατό της ταξίδι.

Το κεφάλαιο ξετυλίγει και την οδοιπορία της νεαρής μικροβιολόγου Αικατερίνης, το πρώτο ματαιωμένο της αίσθημα και τη γνωριμία με τον Εμμανουήλ Γαλανάκη, που ευτύχησε να συντελεστεί στο κατοχικό καφέ-ζαχαροπλαστείο του Ρεγκινάκη μέσα στα αρώματα της βανίλιας, της σοκολάτας και του καλού καπνού, σε πείσμα της αποστειρωμένης συνθήκης που επέβαλλε το τυπικό ενός συνοικεσίου. Σε πείσμα ενός παζαρέματος.

Το 3^ο κεφάλαιο παρουσιάζει τη σχέση του Εμμανουήλ και της Αικατερίνης, που παρά τη διαφορά της ηλικίας τους οδηγούνται σε γάμο, τον οποίο η συγγραφέας δω κι εκεί προσπαθεί νοερά να αναπλάσει. Ο γάμος των γονιών είναι εξάλλου το έρεισμα, όπως είπαμε, για την αρχή και το τέλος της αφήγησης.   

Στο τρίτο αυτό κεφάλαιο παρακολουθούμε τον Εμμανουήλ στον Εθνικό Διχασμό, στον Α΄ Παγκόσμιο, στη Μικρασία ως διωκόμενο από τους Τούρκους αξιωματικό, που αφαιρεί, αλλά ωστόσο δεν παραπετάει τα παράσημά του, εύσημα γενναιότητας που θα επαυξηθούν, καθώς ο πόλεμος σημαδεύει την ιστορία του 20^ου αιώνα. Διαπιστώνουμε ακόμα τη συμμετοχή του στο αποτυχημένο κίνημα των Βενιζελικών κατά της κυβέρνησης Τσαλδάρη το 1935, τη σύλληψη και την αποχώρησή του στη Γαλλία. Τον συνοδεύουμε νοερά στο Μπορντό, όπου θα τεθεί υπό την καθοδήγηση ενός σπουδαίου γιατρού ΩΡΛ, του Πορτμάν, που θα παίξει τον ρόλο του ως ένα πρόσωπο του μυθιστορήματος. Τον βλέπουμε και το 1940 επιστρατευμένο γιατρό, στο Νοσοκομείο της Λάρισας, αμετακίνητο στο καθήκον του ακόμα και εν μέσω βομβαρδισμού. Στη Λάρισα πιθανώς ο Εμμανουήλ βίωσε και έναν μυστικό αισθηματικό δεσμό με μια νοσοκόμα, κάτι που ακροθιγώς αλίευσε η συγγραφέας από τα χείλη της μητέρας της.

Όταν πια ο Εμμανουήλ θα συναντηθεί με την Αικατερίνη, παρά την ηλικιακή τους διαφορά, θα αναδυθούν οι αναλογίες τους: η κοινή ιατρική επιστήμη που φιλόδοξα ασκούν, οι λαμπρές σπουδές τους στο εξωτερικό, η κρητική τους ρίζα, η ανάνηψη από τις ατυχείς αγάπες της πρώτης νιότης, αλλά πιο πολύ θα βαρύνουν τα τερτίπια του γυμνού θεότρελου αγγέλου, που καλείται Έρωτας και κηδεμονεύει την αιμάσσουσα ζεστή πηγή του σώματος, όπως λέει η συγγραφέας.

Το βιβλίο έχει κι ένα τέταρτο κεφάλαιο, όπως δηλώνεται στα περιεχόμενά του, που αφορά στο φωτογραφικό υλικό που επενδύει την αφήγηση. Οι ασπρόμαυρες φωτογραφίες εποχής συνομιλούν με τις αναμνήσεις της κας Γαλανάκη και την ιστόρηση των γεγονότων, κατέχουν οργανικό μέρος στην αντίληψη της γράφουσας για τις εποχές και τις ψυχικές ή κοινωνικές περιστάσεις που κατοπτρίζουν. Η αναδίφηση του οικογενειακού και του ιστορικού παρελθόντος βασίζεται εν πολλοίς στις εικόνες αυτές, όπως και σε έγγραφα, επιστολές, ιστορικές μελέτες, αντικείμενα. Να μην παραλείψω και τις μαρτυρίες προσώπων που ήταν σύγχρονα με τα γεγονότα, της μητέρας Αικατερίνης, της θείας Κυριακούλας, μαρτυρίες που αυθόρμητα εκστομίστηκαν, όταν ακόμα ο ζήλος της ανασύστασης του προγονικού κόσμου δεν ήταν κρυσταλλωμένος.

Θα ήταν παράλειψη, τελειώνοντας, αν δεν επεσήμαινα ότι το κείμενο συνδέεται καίρια με προηγούμενες γραφές, όπως «Ο βίος του Ισμαήλ Φερίκ πασά», «Ελένη ή Ο Κανένας», «Ο αιώνας των λαβυρίνθων» ή συλλογές διηγημάτων της κας Γαλανάκη. Συγκοινωνούντα δοχεία, λοιπόν, πρότερα έργα με το «Εμμανουήλ και Αικατερίνη», κάτι που έχει το νόημά του στην ανίχνευση των συγγραφικών τεχνικών και των μοτίβων που οιστρηλατούν την έμπνευσή της.

Βιογραφία των προγόνων, αυτοβιογραφία, όταν ανακαλούνται οι επιλογές και στάσεις της ίδιας της συγγραφέα, ενατένιση κρίσιμων καμπών της Μεγαλονήσου, αναμόχλευση της ελληνικής ιστορίας του 20^ου αιώνα κι όλα αυτά μέσα  στη σαγήνη του μύθου, που έντεχνα μετουσιώνει το χρονικό σε μυθιστόρημα. Σε κάθε περίπτωση ένα μαεστρικό πεζογράφημα, με γλαφυρότητα, στοχαστικό βάθος, εκφραστική δύναμη και πλούσια γλώσσα, που θα ήθελα πολύ να μάθω ποια συναισθήματα ανακίνησε στην κα Γαλανάκη η συγγραφή του.

Κατερίνα Δημόκα

Το νέο μυθιστόρημα της Ρέας Γαλανάκη «Εμμανουήλ και Αικατερίνη - Τα παραμύθια που δεν είναι παραμύθια» τη Δευτέρα 24 Οκτωβρίου 2022 και ώρα 7 μ.μ. στο βιβλιοπωλείο μας.

 Οι Εκδόσεις Καστανιώτη και το βιβλιοπωλείο «Σύγχρονη Έκφραση»

σας προσκαλούν στην παρουσίαση του νέου μυθιστορήματος της Ρέας Γαλανάκη

«Εμμανουήλ και Αικατερίνη - Τα παραμύθια που δεν είναι παραμύθια»

τη Δευτέρα 24 Οκτωβρίου 2022 και ώρα 7 μ.μ. στον χώρο του βιβλιοπωλείου.

Με τη συγγραφέα θα συνομιλήσει η φιλόλογος και συγγραφέας Κατερίνα Δημόκα.

Θα ακολουθήσει συζήτηση με το κοινό και η Ρέα Γαλανάκη θα υπογράψει αντίτυπα του βιβλίου της.

Μαγικός Ξανθούλης στη "σύγχρονη έκφραση" μας ταξίδεψε στην ονειρική του Σανγκάη

Χρύσα Τσεπραηλίδου

Στο βιβλιοπωλείο“Σύγχρονη ‘Έκφραση” δόθηκε το καθορισμένο ραντεβού. Εδώ και τριάντα χρόνια συναντιούνται ο δημιουργός του βιβλίου και ολόκληρη η πόλη, ένα γεγονός που σου ανοίγει καινούργιες πόρτες κάθε φορά για τον συγγραφέα του οποίου θα διαβάσεις το βιβλίο. 

Μετά τον κορονοϊό και την “καθίζηση” που πάθαμε ξεκίνησε η νέα χρονιά με το κύριο Γιάννη Ξανθούλη που μας μετέφερε την λογική του  πώς έγραψε το νέο του βιβλίο με τίτλο “ Ονειρεύτηκα τη Σαγκάη” με τον αστείρευτο λόγο του και το χιούμορ του. 

Ο κ. Νίκος Λαμπρόπουλος ανοίγοντας την εκδήλωση είπε: 

Αγαπητές φίλες, αγαπητοί φίλοι της ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΕΚΦΡΑΣΗΣ 

40 χρόνια – κιόλας, λειτουργίας του βιβλιοπωλείου.  

30 χρόνια – κιόλας, εκδηλώσεων. 

Σας καλωσορίζουμε σήμερα στο ξεκίνημα της νέας περιόδου των εκδηλώσεών μας. Εκδηλώσεις που άρχισαν ως πείραμα, εξελίχθηκαν σε σταθερό δρώμενο και δέθηκαν άρρηκτα με τη συνολική εικόνα και προσφορά του βιβλιοπωλείου στην πόλη μας.  

Για όλους εμάς, τους αναζητητές της γνώσης, τους εραστές του λόγου και του αντίλογου, κάθε Οκτώβριο στο βιβλιοπωλείο μας ξεκινά μια σκυταλοδρομία εκδηλώσεων. Καυχιόμαστε ότι απ’ αυτό το βήμα του βιβλιοπωλείου έχει περάσει σχεδόν όλη η πνευματική αφρόκρεμα της χώρας, καυχιόμαστε ότι τους ακούσαμε και τους ακούμε όλους με σεβασμό, αντιμετωπίζοντας τις διαφωνίες μας με το τρόπο που αρμόζει στο χώρο αυτό – με την αποδοχή ότι ο καθένας δικαιούται να έχει τις δικές του απόψεις – καυχιόμαστε ότι επί 30 χρόνια πραγματοποιήσαμε πάνω από 600 εκδηλώσεις με σχεδόν 800 ομιλητές, και δώσαμε βήμα σε όλους όσους κρίναμε ότι θα μας βοηθούσαν να κάνουμε ένα βήμα πάρα πέρα στη γνώση χωρίς αποκλεισμούς, χωρίς σκοπιμότητες. 

Σήμερα έχουμε τη χαρά και την τιμή να φιλοξενούμε για πολλοστή φορά έναν αγαπημένο φίλο, έναν εξαίρετο λογοτέχνη, ένα χαρισματικό ομιλητή που ήταν και από τους πρώτους που αναγνώρισαν τη μοναδικότητα του εγχειρήματός μας – εκδήλωση στο βιβλιοπωλείο – και που πολλά χρόνια αργότερα αντέγραψε όλη η Ελλάδα. 

Μετά από την ομιλία του και την καθιερωμένη υπογραφή και αφιέρωση στους αναγνώστες του βιβλίου του ο κύριος Ξανθούλης είχε την καλοσύνη να μας απαντήσει σε κάποιες ερωτήσεις. Θα ήθελε να μεγαλώσει το αναγνωστικό κοινό και να μάθει να γνωρίζει τους κώδικες του βιβλίου, όπως τις σελίδες του που μυρίζουν όταν το πρώτο ανοίγεις κάτι που η εποχή των εικόνων που ζούμε μας αποπροσανατολίζει από αυτό. Ενώ για την σημερινή κρίση μας δήλωσε ότι “… ζούμε στην εποχή μιας άγριας φάρσας…” 

 Ας ελπίσουμε να γελάσετε με το βιβλίο του, να ξεχαστείτε και έπειτα να αναρωτηθείτε αν όλα αυτά συμβαίνουν γύρω μας και ίσως όχι στην μακρινή Σαγκάη η στο όνειρο.Αυτή είναι και μια από τις μεγαλύτερες μαγικές δυνάμεις του βιβλίου, ο καθένας από εμάς που θα διαβάσει το βιβλίο θα το αφομοιώσει με το δικό του μοναδικό τρόπο, θα το “ζήσει” μοναδικά.