Το "ποδοσφαιρικό ματς" του Ασημάκη Πανσέληνου

του Ασημάκη Πανσέληνου

ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΙΚΟ ΜΑΤΣ

Εικοσιδυό λεβέντες και μια μπάλα

τις ώρες της δουλειάς και της σχολής μας
με ιδανικά τις γέμισαν μεγάλα,
να φτιάξουν, λέει, το μέλλον της φυλής μας.

Πόδια στραβά, στραβά μυαλά και χέρια,
κωλοπηδούν να πιάσουνε τ’ αστέρια!

Ορμούν, χτυπούν και κουτουλούν σα βόδια,

να βρουν το νόημα της ζωής στην πάλη,
όλο τους το μυαλό πήγε στα πόδια
και λες κλοτσούν πια τ’ άδειο τους κεφάλι

και ζουν κι αυτοί κι ο λαός μια καταδίκη

ανάμεσο στην ήττα και στη νίκη.

Νοικοκυραίοι φτωχοί μαγαζατόροι

κινούν νωρίς τ’ απόγεμα σα λύκοι,
της ζωής οι νικημένοι με το ζόρι
της νίκης ν’ απολάψουν τ’ αλκολίκι

και κλειουν σ’ ενός μαντράχαλου τα σκέλια

του κόσμου την αρχή και τη συντέλεια.

Κι ύστερα χουγιαχτό, βουή και χτύπος

και δεν έχει προβλήματα η ζωή,
καλά που ’ναι κι ελεύτερος ο τύπος,
για να μαθαίνει ο κόσμος το πρωί

πόσο κλοτσάει με νόηση ένα χαϊβάνι

κι η Λίζα η Τέιλορ έρωτα πώς κάνει.

Στείρα καρδιά και δύναμη τυφλή,

παράγουν ήρωες μαζικά στους τόπους,
ω κι αν βρισκόταν δυο άνθρωποι δειλοί,
να σώσουν απ’ τους ήρωες τους ανθρώπους

που ζουν σ’ ενός πολέμου μες στη δίνη,

για να ξεσυνηθίζουν την Ειρήνη.

Κι ω να βρισκόταν και στον κόσμο μια άκρη

που η χλαλοή του ματς να μην τη σκιάζει
να υπάρχει μια χαρά και μες στο δάκρυ
κι ένας καημός στων κοριτσιών το νάζι,

της Κυριακής χρυσή να πέφτει η εσπέρα

χωρίς κραυγή πολέμου και φοβέρα.

“Ταξίδια με πολλούς ανέμους”, Κέδρος 1964

Ασημάκης Πανσέληνος (1903-1984). 

Ο Ασημάκης Πανσέληνος, γιος του εμπόρου υφασμάτων Ιωακείμ και της Μυρτώς το γένος Βελισσαρίου, γεννήθηκε στη Μυτιλήνη, όπου πέρασε τα παιδικά και γυμνασιακά του χρόνια. Σπούδασε στη νομική σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, από όπου αποφοίτησε το 1929 και εργάστηκε ως δικηγόρος. Κατά τη διάρκεια των σπουδών του προσκάλεσε στη Μυτιλήνη, από κοινού με το Βασίλη Αρχοντίδη, τον Γιάννη Ψυχάρη, γεγονός που χαιρετήθηκε από τους κατοίκους του νησιού ως πρωτοποριακή πνευματική κίνηση. Στη δικτατορία του Μεταξά συνελήφθη για αντικαθεστωτική δράση (από κοινού με τους Ν.Καρβούνη, Κ.Βάρναλη και Γ.Κορδάτο) και κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής και του εμφυλίου εντάχτηκε στην Αντίσταση και κλείστηκε από τους ιταλούς και τους άγγλους στις φυλακές Αβέρωφ και το Χασάνι αντίστοιχα. Μετά το τέλος του Εμφυλίου διετέλεσε βουλευτής Λέσβου (1950-1951) με το κόμμα της ΕΛΔ. Στη λογοτεχνία πρωτοεμφανίστηκε το 1921 με τη βράβευση ενός πεζογραφήματός του σε διαγωνισμό του περιοδικού του Θεόδωρου Θεοδωρίδη (Ντορή Ντόρου) Μυτιληνιός, στο οποίο δημοσίευσε στη συνέχεια στίχους και πεζά, ενώ ακολούθησαν δημοσιεύσεις του, με διάφορα ψευδώνυμα, σε έντυπα όπως ο Ελεύθερος Λόγος (1921), η Καμπάνα (1923-1924), ο Ταχυδρόμος (1925), η Λεσβιακή Μούσα (1925-1927) και οι Λεσβιακές Σελίδες (1925). Συνεργάστηκε επίσης με τους Νέους Πρωτοπόρους (από το 1931), τα Νεοελληνικά Γράμματα (μετά το 1936), τη Μάχη (από το 1945) την Πολιτική, τα Ελεύθερα Γράμματα (1945-1947) κ.α., όπου δημοσίευε λογοτεχνικά κείμενα, άρθρα και κριτικά δοκίμια, ενώ το 1946 εξέδωσε την ποιητική συλλογή "Μέρες οργής". Γνωστός ωστόσο έγινε κυρίως μέσα από το αυτοβιογραφικό πεζογράφημα "Τότε που ζούσαμε" (1974), στο οποίο παρουσιάζεται η κοινωνική και πολιτική κατάσταση της Ελλάδας από την προπολεμική περίοδο ως την εποχή του εμφυλίου. Στα ίδια πλαίσια κινήθηκε και πεζογράφημά του με τίτλο "Νερά και χώματα" και άλλα πολλά. Για περισσότερα βιογραφικά στοιχεία του Ασημάκη Πανσέληνου βλ. Αργυρίου Αλεξ., "Πανσέληνος Ασημάκης", Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό 8. Αθήνα, Εκδοτική Αθηνών, 1988 και Καραγιάννης Βαγγέλης, Σύντομα γενεαλογικά, βιογραφικά, βιβλιογραφικά του Ασημάκη Πανσέληνου. Αθήνα, ανάτυπο από το Δελτίο της Λεσβιακής Παρουσίας 86, 1984.
(Πηγή: Αρχείο Ελλήνων Λογοτεχνών, Ε.ΚΕ.ΒΙ.).

Τίτλοι στη βάση Βιβλιονέτ
(2014)	Τότε που ζούσαμε, Μεταίχμιο
(1997)	Τότε που ζούσαμε, Κέδρος
(1993)	Φύλλα ημερολογίου, Κέδρος
(1991)	Μέρες απο τη ζωή μας, Κέδρος
(1987)	Νερά και χώματα και άλλα πολλά, Κέδρος
(1987)	Σημειωματάριο, Κέδρος
(1984)	Η Κίνα η δική μου, Κέδρος
(1981)	Άγγελος Σικελιανός ή τα Πολιτικά πρόσωπα των θεών, Κέδρος

Ευκαιρίας δοθείσης από τα τραγελαφικά γεγονότα ενός ντέρμπι Παναθηναϊκού - Ολυμπιακού που δεν έγινε ποτέ λόγω επεισοδίων το Νοέμβρη του 2015 αναρτούμε ένα ποίημα του Ασημάκη Πανσέληνου που γράφτηκε μισό αιώνα πριν, για τα ποδοσφαιρικά ματς που κάποιοι θέλουν να θυμίζουν πολεμικές συρράξεις και όχι αθλητικά γεγονότα. Είναι η πρώτη μας ανάρτηση για το σπουδαίο λογοτέχνη και σίγουρα θα επανέλθουμε.

Ἡ Ὠδή τῆς Νηφάλιας Λίμνης – τοῦ π. Δοσίθεου Καστόρη

Robert Ball, “Mrs Barclay’s Pond, Harborne” (1949)

τοῦ π. Δοσίθεου Καστόρη

Ἡ Ὠδή τῆς Νηφάλιας Λίμνης 

Λίμνη νηφάλια καί ταπεινή,

ἐσύ πού ὑποδέχεσαι τό ὕδωρ τό ὑπεράνω τῶν οὐρανῶν

ἀπό ὑπερκόσμια μυστική πηγή,

πλήρης ἱερῶν ναμάτων,

ἀπόπλυνε μέ τό νερό σου βαπτισματικά

τούς ρύπους τῆς ψυχῆς μου,

γιά ν’ ἁπλωθεῖ ὁλόλευκη

κατάντικρυ στόν ἄδυτο ἥλιο

καί ν’ ἀστράψει ἀπό τό φῶς τῆς ἔσχατης ἡμέρας.

Λίμνη νηφάλια καί ταπεινή,

πού σκύβοντας ἐπάνω σου

βλέπω νά καθρεφτίζεται Ἐκεῖνος

πού ἀποστρέφεται τούς ὑπερφίαλους Ὠκεανούς

καί κάνει καί τά πιό μικρά σου βάθη

μέγιστα ὕψη οὐρανῶν.

Στίς καλαμιές σου τ’ ἀπόβραδο θά ‘ρθοῦν

νά παίξουν τόπι οἱ ἄγγελοι

μέ ἱερές παρθένες Νύμφες

καί τ’ ἀγγελούδια τά πιό μικρά

θά φτιάξουν πύργους καί παλάτια

ἀπό τήν ἄμμο σου τή φτωχική,

νά κατοικήσουνε στίς ὄχθες σου

οἱ φροῦδες ἐλπίδες τῶν ἀνθρώπων.

Λίμνη νηφάλια καί ταπεινή,

θά μοῦ λείψεις τήν ἐποχή τῆς μεγάλης ξηρασίας,

ὅταν ὁ Λάζαρος δέν θά ‘χει

ποῦ νά βάψει τό ἄκρο τοῦ δακτύλου του

νά καταψύξει τή γλώσσα μου

καθώς θά καίγομαι ἐν τῃ φλογί ταύτῃ.

J.M.W. Turner, “Buttermere Lake, with Part of Cromackwater, Cumberland” (c. 1798)

Πρώτη δημοσίευση στό ἠλεκτρονικό Φρέαρ

Άλλα ποιήματα του π. Δοσίθεου Καστόρη με κλικ ΕΔΩ

Πρίμο Λέβι: Εάν αυτό είναι ο άνθρωπος

Πρίμο Λέβι: Εάν αυτό είναι ο άνθρωπος

της Παναγιώτας Ψυχογιού / Κόσμος / 28.10.15 ]

---

Στις 22 Φεβρουαρίου του 1944, 650 Εβραίοι, μεταξύ αυτών και ο Πρίμο  Λέβι, στοιβάχτηκαν σε ένα τρένο και μεταφέρθηκαν στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Άουσβιτς. Από τους 650 Εβραίους που μεταφέρθηκαν εκείνη την μέρα του Φεβρουαρίου στο Άουσβιτς τελικά επέζησαν μόλις 20.

Στο στρατόπεδο, όπου παρέμεινε μέχρι την απελευθέρωσή του από τον Κόκκινο Στρατό στις 27 Ιανουαρίου του 1945, ο Λέβι παρατηρεί τα πάντα και θα γράψει για τους συντρόφους που ανακάλυπταν το πρωί νεκρούς από την πείνα και το κρύο, τους εξευτελισμούς και την καθημερινή εργασία, τους απαγχονισμούς για παραδειγματισμό,  τα τρένα γεμάτα Εβραίους και τσιγγάνους, που οδηγούνταν με την άφιξή τους στα κρεματόρια...

Το "Εάν αυτό είναι ο άνθρωπος", γραμμένο το 1947, θεωρείται ένα από τα αριστουργήματα της παγκόσμιας λογοτεχνίας με θέμα τα στρατόπεδα συγκέντρωσης και μία από τις πλέον συγκλονιστικές μαρτυρίες των καιρών μας. Στην Ιταλία από τη δεκαετία του '60 διδάσκεται στα σχολεία.

Η είσοδος στο Άουσβιτς, πρώην ναζιστικό στρατόπεδο συγκέντρωσης. Φωτογραφία Jacek Bednarczy: EPA

O  Πρίμο Λέβι (1919-1987) δεν εξετάζει την εμπειρία του στα ναζιστικά στρατόπεδα ως ένα ατύχημα της ιστορίας, αλλά ως υποδειγματικό γεγονός που δείχνει μέχρι πού μπορεί να φτάσει ο άνθρωπος στο ρόλο του θύτη ή του θύματος. Κάποια από τα  ερωτήματα που θέτει  είναι: γιατί συνέβη το Άουσβιτς;  Ήταν μια παράλογη παρένθεση ή μια φυσιολογική εξέλιξη του ανθρώπινου πολιτισμού; Γιατί ο ίδιος δεν αυτοκτόνησε ενώ το βίωνε; Για ποιον λόγο επέζησε; Είχε το ηθικό δικαίωμα να επιζήσει; Μπορεί κανείς να εντοπίσει τους φυσικούς και ηθικούς αυτουργούς του Άουσβιτς κι αν ναι μπορεί να τους συγχωρήσει; Υπάρχει Θεός μετά το Άουσβιτς; Ποια η αναγκαιότητα της μνήμης του Ολοκαυτώματος; Το Άουσβιτς θα ξανασυμβεί; Μήπως το Άουσβιτς δεν τέλειωσε ποτέ; Ποιες είναι οι τεχνικές εκμηδένισης της προσωπικότητας του ανθρώπου; Πώς κατασκευάζεται ένα τέρας;  Ήταν δυνατή η εξέγερση; Πώς λειτουργεί η μνήμη μιας ακραίας εμπειρίας;

Από τις πρώτες σελίδες του βιβλίου, η είσοδος στο κολαστήριο του Άουσβιτς αισθητοποιείται  με το μαρτύριο της δίψας:

Αυτή είναι η κόλαση. Στις μέρες μας, η κόλαση πρέπει να είναι αυτό, ένας άδειος θάλαμος, εμείς κατάκοποι να στεκόμαστε όρθιοι, με μια βρύση που στάζει και να μην μπορείς να πιεις, να περιμένουμε κάτι, σίγουρα τρομερό, και να μη συμβαίνει τίποτα, και οι ώρες να περνούν και να μη συμβαίνει τίποτα. Πώς να σκεφτούμε; Δεν μπορούμε πια να σκεφτούμε, είμαστε σχεδόν νεκροί. Κάποιος κάθεται στο πάτωμα. Ο χρόνος περνά, σταγόνα, σταγόνα.

Η «νύχτα», ο «εφιάλτης», η «αγρύπνια», και ο «τρόμος» είναι, ακριβώς, οι λέξεις με τις οποίες περιγράφεται η εμπειρία του στρατοπέδου:

Σε όλη τη διάρκεια της νύχτας, στην εναλλαγή του ύπνου, του εφιάλτη και της αγρύπνιας, καραδοκεί ο τρόμος και η αναμονή του εγερτηρίου: με τη βοήθεια μιας μυστηριώδους ικανότητας, γνωστής σε πολλούς, μπορούμε χωρίς ρολόγια να υπολογίζουμε το χτύπημα με μεγάλη προσέγγιση. Στην καθορισμένη ώρα του εγερτηρίου, διαφορετική σε κάθε εποχή αλλά πάντα πριν την αυγή, χτυπά παρατεταμένα η καμπάνα του εγερτηρίου, και τότε σε όλα τα παραπήγματα ο νυχτερινός φρουρός παραδίδει υπηρεσί: ανάβει τα φώτα, σηκώνεται και ανακοινώνει την καθημερινή μας καταδίκη: «Aufstehen», ή πολύ συχνά στα πολωνικά: «Wstawac» (…) Η ξένη λέξη πέφτει σαν πέτρα στην ψυχή όλων μας. «Εγερτήριο»: η απατηλή προστασία της ζεστής κουβέρτας, η λεπτή θωράκιση του ύπνου, η νυχτερινή, αν και βασανιστική,  απόδραση γίνονται κομμάτια και είμαστε ξανά και αμετάκλητα εκτεθειμένοι στην προσβολή, εντελώς γυμνοί και τρωτοί... Στη ζωή όλοι ανακαλύπτουν – αργά ή γρήγορα – ότι η απόλυτη ευτυχία είναι ανέφικτη, αλλά λίγοι θα εμβαθύνουν στον αντίθετο συλλογισμό: ότι ανέφικτη είναι και η απόλυτη δυστυχία. Οι περιστάσεις της ζωής που αποκλείουν την πραγματοποίηση και των δυο αυτών οριακών καταστάσεων, απορρέουν από την ανθρώπινη φύση, φύση εχθρική προς την έννοια του απείρου. Τις αποκλείει η σταθερή άγνοια του μέλλοντος που άλλοτε ονομάζεται ελπίδα και άλλοτε αβεβαιότητα για το αύριο. Τις αποκλείει η βεβαιότητα του θανάτου που βάζει τέλος σε κάθε χαρά αλλά και σε κάθε θλίψη. Τις αποκλείουν οι αναπόφευκτες υλικές φροντίδες που όπως δηλητηριάζουν τη διαρκή ευτυχία, με τον ίδιο τρόπο μας αποσπούν αδιάκοπα από τη σκέψη της δυστυχίας που μας απειλεί, καθιστώντας την αποσπασματική και γι’ αυτό υποφερτή. Οι στερήσεις, το κρύο, η δίψα, τα χτυπήματα ήταν ακριβώς αυτά που δεν μας άφησαν να βουλιάξουμε στο κενό της απέραντης απελπισίας, στη διάρκεια του ταξιδιού και μετά. Όχι ακριβώς η επιθυμία μας να ζήσουμε ούτε η συνειδητή εγκαρτέρηση: γιατί οι άνθρωποι που είναι ικανοί γι’ αυτό είναι λίγοι και εξαιρετικοί, κι εμείς δεν ήμασταν παρά κοινοί άνθρωποι» (σελ. 18-19)

Τότε, για πρώτη φορά, συνειδητοποιήσαμε ότι η γλώσσα μας δεν έχει τις λέξεις για να εκφράσει αυτή την ύβρι, την εκμηδένιση του ανθρώπου. Σαν προικισμένoι με την ενορατική ικανότητα των προφητών είδαμε την πραγματικότητα: είμαστε στον πάτο. Πιο κάτω δε γίνεται να πάμε: δεν μπορούμε να σκεφτούμε αθλιότερη ύπαρξη από τη δική μας. Τίποτα πια δεν μας ανήκει: μας στέρησαν τα ρούχα, τα παπούτσια, τα μαλλιά μας· εάν μιλήσουμε δεν θα μας ακούσουν, και εάν μας άκoυγαν δεν θα μας καταλάβαιναν. Θα μας στερήσουν και τ’ όνομά μας: κι αν θέλουμε να το κρατήσουμε, θα πρέπει να βρoύμε τη δύναμη μέσα μας, τη δύναμη να το σώσουμε και μαζί μ’ αυτό να σώσουμε κάτι από μας, απ’ αυτό που υπήρξαμε. [σ. 30]

Κι όμως, δεν υπήρχε ούτε ένας Γερμανός που να μη γνώριζε την ύπαρξη των στρατοπέδων. Εκατομμύρια παρακολούθησαν με αδιαφορία, περιέργεια ή αποστροφή, κάποτε και με ευχαρίστηση, τις εκτός στρατοπέδων ταπεινώσεις των Εβραίων. Η πλειονότητα των Γερμανών δεν ήξερε γιατί δεν ήθελε να ξέρει, ή επέλεξε να μην ξέρει. Και ο γερμανικός λαός στο σύνολό του, δεν επιχείρησε καν να αντισταθεί· σχημάτιζε δε την πεποίθηση ότι δεν γνωρίζει, συνεπώς δεν είναι συνεργός σε ό,τι συνέβαινε έξω από την πόρτα του».

Ο Πρίμο κάνει  και μια ιδιαίτερη αναφορά στους «αξιοθαύμαστους και τρομερούς Εβραίους της Σαλονίκης», που επειδή παρέμειναν ενωμένοι, κατάφεραν να κρατήσουν την ψυχή τους: ««Δίπλα μας στέκει μια ομάδα Ελλήνων, αυτοί οι φοβεροί και αξιοθαύμαστοι Εβραίοι της Θεσσαλονίκης, πεισματικοί, κλέφτες, σοφοί, αμείλικτοι και αλληλέγγυοι, αποφασισμένοι να ζήσουν, ανελέητοι αντίπαλοι στον αγώνα της επιβίωσης: από αυτούς τους Έλληνες που υπερίσχυσαν στις κουζίνες και στο εργοτάξιο, που ακόμα και οι Γερμανοί υπολογίζουν και οι Πολωνοί φοβούνται. Έκλεισαν τρία χρόνια στο Άουσβιτς, αυτοί ξέρουν καλύτερα από τον καθένα τι είναι το στρατόπεδο. Στέκονται στον κύκλο με τους ώμους κολλητά ο ένας στον άλλο και τραγουδούν μια μακρόσυρτη μελωδία.» (σελ. 85). Αυτοί οι λίγοι επιβιώσαντες από την εβραϊκή συνοικία της Σαλονίκης, με τις δυο τους γλώσσες, Ισπανικά και Ελληνικά, και με τις πολυάριθμές τους δραστηριότητες, είναι οι αποδέκτες μιας απτής, κοσμικής, ενσυνείδητης σοφίας, όπου συναντιούνται όλοι οι πολιτισμοί της Μεσογείου… Η απέχθειά  τους για την αδικαιολόγητη κτηνωδία, η εκπληκτική τους συναίσθηση της επιβίωσης τουλάχιστον μιας δυνητικής ανθρώπινης αξιοπρέπειας, έκανε τους  Έλληνες τον πιο ομοιογενή εθνικό πυρήνα στο στρατόπεδο, και από αυτή την άποψη, και τον πιο πολιτισμένο».(Εκδ. Άγρα, 2009 (Α΄ εκδ. 1997, Β΄ εκδ. 2007)

Οι ναζιστές, μας λέει ο Λέβι, δεν επιδίωκαν μονάχα τον αφανισμό των Εβραίων. Μαζί με τον αφανισμό των θυμάτων τους επιδίωκαν και την πλήρη ταπείνωσή τους. Ο βαθύτερος σκοπός των ναζί ήταν μέσω της ταπείνωσης αυτής, να φτάσουν στην αποπροσωποποίησή τους. Ο Λέβι, όπως και ο Λεβινάς, εξεγείρονται απέναντι στο αποτρόπαιο αυτό ενδεχόμενο της αποπροσωποποίησης. Ο τρόμος γεννιέται από την προοπτική οικοδόμησης ενός κόσμου όπου κανείς δεν είναι υπεύθυνος για τίποτα και κανείς δεν λογοδοτεί απέναντι σε κανένα. Αυτό που κάνει τον Λεβινάς να τρομάζει δεν είναι απλώς ο θάνατος και το μηδέν, αλλά η εκμηδένιση της ηθικής υπόστασης του ανθρώπου που αναπτύχθηκε στο στρατόπεδο ως την πιο απόλυτη παράνοια. Στον Homo sacer, ο Agamben, συνδέει την χαϊντεγκεριανή έννοια της Verfallenheit,  την «πτώση με το «καθήκον». Και αυτό το «καθήκον» συνιστά την ακύρωση «όλων των παραδοσιακών ορισμών του ανθρώπου». Ο ναζισμός ήρθε να σαρώσει τα πνευματικά επιτεύγματα του δυτικού ανθρώπου. Τα  ναζιστικά στρατόπεδα, ως βιομηχανίες θανάτου, εκπροσωπούν εμβληματικά  τη δυνατότητα του τεχνικά οργανωμένου και τέλεια διαρρυθμισμένου φόνου και του απόλυτου ηθικού εξανδραποδισμού του ανθρώπου. Ο δυτικός πολιτισμός είναι ο πολιτισμός που ενσωμάτωσε τον ελληνικό πολιτισμό και τον  ιουδαιοχριστιανισμό. Ο ίδιος πολιτισμός, ωστόσο, παραμένει επίσης, ο πολιτισμός των δύο Παγκοσμίων Πολέμων, του Άουσβιτς και της Χιροσίμα. Με  αυτή την πλευρά του δυτικού λόγου, τις αιτίες  και τις ιστορικο-πολιτικές συνθήκες ανάδυσής του ασχολείται ο Πρίμο Λέβι. Ενώ ο Χάιντεγκερ δεν ασχολήθηκε ποτέ με κοινούς θνητούς, αλλά μόνο με την Κοσμο-Ιστορία, ο Λέβι αγάπησε τον πάσχοντα άνθρωπο. Το έργο του Πρίμο Λέβι μπορεί να λειτουργήσει ως η απαραίτητη υπόμνηση της φρίκης που ελλοχεύει μέσα σε κάθε  κοινωνία, ένα βιβλίο-υπόκλιση στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια.  Ένα βιβλίο-κατηγορώ στην κτηνωδία. Ο Πρίμο Λέβι δεν περιορίζεται στο να περιγράψει τις πλευρές εκείνες των στρατοπέδων συγκέντρωσης αλλά αντιτίθεται στην εξοικείωση και την αποδοχή του εξευτελισμού της ανθρώπινης ιδιότητας:

            «Υπήρξε το Άουσβιτς, επομένως δεν μπορεί να υπάρχει Θεός» γράφει στον Ισπανό μεταφραστή του – για να συμπληρώσει λίγες μόλις εβδομάδες πριν από την αυτοκτονία του, το 1987: «ψάχνω μα δεν βρίσκω την απάντηση».

Ο Philip Roth γράφει για το βιβλίο: "Με το ηθικό σθένος και την διανοητική ισορροπία ενός Τιτάνα του 20ού αιώνα, αυτός ο μικρόσωμος, επιμελής, αθόρυβος χημικός ανέλαβε σταθερά να υπενθυμίζει τη γερμανική κόλαση στη γη, να τη σκεφτεί συστηματικά και να προβληματιστεί και μετά να την αποδώσει σε μια κατανοητή, διαυγή και σεμνή πρόζα".

Πηγή: artinews

Η Παναγιώτα Ψυχογιού είναι διδάκτορας φιλοσοφίας του ΕΚΠΑ και εργάζεται ως καθηγήτρια στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση.

Όταν η λογοτεχνία διασταυρώνεται γόνιμα με την πολιτική, φωνές όπως του Άρη Μαραγκόπουλου διατηρούν ακέραια την ελπίδα ότι η σπίθα που ανάβουν κάποια στιγμή θα γίνουν πυρκαγιά.

"Mια στιγμή ανυπακοής ήταν αρκετή. Για ν' αλλάξουν τα δεδομένα της ζωής τους. Για να γελάσουν ξανά".

Μιάμιση ώρα συζήτησης  με έναν χαρισματικό ομιλητή, εξαιρετικό συγγραφέα και ταυτόχρονα  διορατικό αλλά και μάχιμο διανοούμενο, τον ΑΡΗ ΜΑΡΑΓΚΟΠΟΥΛΟ, στο βιβλιοπωλείο ήταν αρκετή για να ξαναδούμε δημιουργικά τις αιτίες και τα αποτελέσματα της κρίσης αξιών που προηγήθηκαν της οικονομικής, να απολαύσουμε τον έξοχο χειρισμό της ελληνικής γλώσσας και να ανεβάσουμε τη ψυχολογία μας με την ελπίδα ότι η σπίθα που ανάβουν φωνές σαν τη δική του κάποια στιγμή θα γίνουν πυρκαγιά. 

Είχαμε ξεκινήσει να γράφουμε για την καθιερωμένη ανάρτηση που ακολουθεί τις εντυπώσεις των εκδηλώσεων αλλά μας πρόλαβε μια κοινοποίηση του συγγραφέα στην ηλεκτρονική σελίδα Read and Write - Τέχνη της Γραφής την οποία και παραθέτουμε, μιας και η αξία της δικής του ματιάς έχει πολύ μεγαλύτερη βαρύτητα.

του Άρη Μαραγκόπουλου

Μια συζήτηση στη Λιβαδειά

Μια συγκίνηση και μια συντροφικότητα, τολμώ να πω, ίσως αυτή να είναι η σωστή λέξη, συντροφικότητα, χθες βράδυ, στο ώριμο κοινό του βιβλιοπωλείου «Σύγχρονη Έκφραση», του Νίκου και της Λουΐζας, στη Λιβαδειά. 

Ο Νίκος (Λαμπρόπουλος) στην εισήγησή του είπε κατά λέξει παίζοντας με τους τίτλους των βιβλίων μας: «Αφήσαμε πολλά πεδία μάχης αφύλακτα και ανατράπηκαν τα δεδομένα της ζωής μας». Είναι η πικρή αλήθεια. Αλλά, από την πλευρά μας, προσπαθήσαμε να μην επαναλάβουμε τις πικρές αλήθειες που, όλοι λίγο πολύ γνωρίζουμε. 

Προσπαθήσαμε να σταθούμε στα Δεδομένα της Ζωής μας δίνοντας βάρος σε μία σκέψη: αν δεν αναστοχαστείς αυτό που μας/σου συμβαίνει, αν δεν προσπαθήσεις να διαβάσεις τη μεγάλη εικόνα, αν μέσα σ' αυτή τη μεγάλη εικόνα δεν τοποθετήσεις κάπου και τον εαυτό σου, όπως έκαναν οι μεγάλοι ζωγράφοι (που στις επικές συνθέσεις τους κάπου φρόντιζαν να «κρύβουν» και τον εαυτό τους) δεν θα έχεις δυνάμεις για τη συνέχεια. 

Και δεν θα έχεις δυνάμεις επειδή, απλά, δεν θα έχεις αντλήσει το δίδαγμα από το πάθημα/μάθημά μας.
Κι ακόμα μιλήσαμε για την αυτοδικία και τη σημασία να πάρει τη θέση της η συλλογική ανυπακοή, καθώς τα δεδομένα έχουν φτάσει στα όριά τους έναν ολόκληρο λαό, μιλήσαμε για την κοινωνική αλληλεγγύη και τους πρόσφυγες, για τα κροκοδείλια δάκρυα των ηγετών της Δύσης και τα προσβλητικά pray for Paris κλπ. κλπ. Μιλήσαμε κάμποσο, αλλά απ' ότι μας διαβεβαίωσαν κανείς δεν κουράστηκε.
Σπουδαίο, ιστορικό πια, βιβλιοπωλείο που προσπαθεί με νύχια και δόντια ν' αντέξει στη δίνη των καιρών, σπουδαίοι συνομιλητές / ακροατές, σπουδαία βραδιά.

© φωτ.: Ήρα Πανανίδου

''Tα δεδομένα της ζωής μας'': παρουσίαση του βιβλίου του Άρη Μαραγκόπουλου στο βιβλιοπωλείο μας, τη Δευτέρα 16 Νοεμβρίου και ώρα 8 το βράδυ

Μια στιγμή ανυπακοής ήταν αρκετή. 

Για ν' αλλάξουν τα δεδομένα της ζωής τους. 

Για να γελάσουν ξανά.

Ο Άρης Μαραγκόπουλος παρουσιάζει το βιβλίο του

"Τα δεδομένα της ζωής μας"

στο βιβλιοπωλείο ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΚΦΡΑΣΗ

τη Δευτέρα 16 Νοεμβρίου 2015 και ώρα 8:00 μμ

Τα δεδομένα της ζωής μας

Μαραγκόπουλος Άρης

Δεκέμβριος 1999: Η κυρία Σαλταπήδα, γνωστή τηλεοπτική σταρ, αναγκάζεται από άγνωστους επιστολογράφους, να δωρίσει ως "αντίποινα" για το δημοφιλές πρόγραμμά της, μεγάλη ποσότητα από αναγκαία βιβλία σε δημοτικές βιβλιοθήκες· παρομοίως, ένας ασυνείδητος πανεπιστημιακός γιατρός που εισπράττει κανονικά τα "φακελάκια" του, απειλείται ότι, αν δεν επιστρέψει τα χρήματα στους ασθενείς του, όλο το αμφιθέατρο της Ιατρικής θ’ ακούσει μαγνητοφωνημένο ντοκουμέντο από τις παράνομες συναλλαγές του· στο μεταξύ, ένας χρηματισμένος εφοριακός βλέπει ανήμερα Χριστουγέννων ν’ αρπάζει φωτιά το σαλόνι της καινούργιας μεζονέτας του, ενώ ένας διεφθαρμένος βουλευτής του "Λοιπού Αττικής", κάτω από την πίεση σοβαρών απειλών, υποχρεώνεται να χρηματοδοτήσει ό,τι μισεί περισσότερο: οργανώσεις που προστατεύουν άγρια ζώα.

Όλα αυτά συμβαίνουν στο "Δεδομένα της ζωής μας" επειδή κάποιοι συνταξιούχοι σε όλη την Ελλάδα, παίρνουν την περίπου τρελή απόφαση να εκφοβίζουν διεφθαρμένους πολιτικούς, πολεοδόμους, εφοριακούς, γιατρούς, σταρ των μίντια κ.ά., στέλνοντάς τους απειλητικές επιστολές με τις οποίες απαιτούν τα "δεδουλευμένα", όπως τα αποκαλούν, πολιτών που έχουν υποφέρει απ' αυτούς. Ένας από αυτούς τους συνταξιούχους γράφει χαρακτηριστικά σε μια επιστολή του, υποχρεώνοντας τον σύγχρονο αναγνώστη να κάνει αυτομάτως τον παραλληλισμό με το σήμερα:

Δεν ξέρω, αλλά αυτοί οι σημερινοί νεόπλουτοι είναι πολύ προκλητικοί: τσαλαβουτάνε με την ίδια άνεση στην απατεωνιά και τη δημοκρατία. Oι δεξιοί εκείνα τα χρόνια ήταν καθαροί. Στυγνοί εγκληματίες σ’ εμάς, και ραγιάδες στους ξένους, πλην ξεκάθαροι· δεν τους μπέρδευες με κάτι άλλο. Eτούτοι εδώ δουλεύουν με τη νομιμότητα, είναι σαν την αμερικάνικη μάφια που ξεπλένει τα κέρδη της σε καθόλα νόμιμες επιχειρήσεις. Γι’ αυτό θαρρώ πως βρίζουμε σ' αυτά τα γράμματα, δεν αντέχεται αυτή η σχιζοφρένεια της νομιμότητας που σκοτώνει τη ψυχή...