Θουκυδίδη Ιστορία: Aπόσπασμα από τον διάλογο Αθηναίων και Μηλίων

 (Θουκυδίδη «Ιστορία», Ε 86 - 111)

ΜΗΛΙΟΙ: Η καλή σας διάθεση να δώσουμε αμοιβαία εξηγήσεις σε ήρεμο κλίμα δεν είναι κατακριτέα, όμως αυτές οι πολεμικές ενέργειες,  που δεν είναι κάτι μελλοντικό αλλά γίνονται ήδη, βρίσκονται σε προφανή αντίφαση με την πρότασή σας.  Γιατί βλέπουμε ότι έρχεστε ως δικαστές όσων πρόκειται να ειπωθούν και, όπως είναι το πιο πιθανό, η έκβαση αυτού του διαλόγου, εάν υπερισχύσουμε με το δίκαιο που έχουμε και ως τούτου δεν ενδώσουμε, θα σημάνει για μας πόλεμο, εάν αντιθέτως πεισθούμε και υποχωρήσουμε, θα σημάνει υποταγή.

ΑΘΗΝΑΙΟΙ: […] ξέρουμε και ξέρετε πως κατά την ανθρώπινη λογική μπορούμε να μιλάμε για δίκαιο όταν και τα δύο μέρη έχουν ίση ισχύ και ότι οι  ισχυροί πράττουν ό,τι τους επιτρέπει η δύναμή τους και οι αδύναμοι υποχωρούν και το αποδέχονται. […]

Θέλουμε όμως να σας κάνουμε σαφές ότι βρισκόμαστε εδώ για τα συμφέροντα της ηγεμονίας μας και ότι αυτά που θα πούμε θα αποσκοπούν στη σωτηρία της πόλης σας, διότι βούλησή μας είναι να σας εξουσιάσουμε χωρίς να υποβληθούμε σε κόπους και να σωθείτε κι εσείς προς όφελός και των δυονών μας.

ΜΗΛΙΟΙ: Δεν θα δεχόσασταν, έτσι, να είμαστε ουδέτεροι, και φίλοι αντί για εχθροί σας, χωρίς να έχουμε συμμαχία με κανέναν από τους δύο;

ΑΘΗΝΑΙΟΙ: Όχι, διότι η εχθρότητά σας δεν μας βλάπτει όσο η φιλία σας, η οποία στα μάτια των υπηκόων μας είναι ένδειξη αδυναμίας, ενώ το μίσος σας απόδειξη της δύναμής μας.

ΜΗΛΙΟΙ: Και πώς θα  ήταν συμφέρον μας να υποδουλωθούμε, όπως είναι για σας να μας υποτάξετε;

ΑΘΗΝΑΙΟΙ: Διότι με την υποταγή θα αποφεύγατε τις χειρότερες συμφορές, εμείς πάλι θα είχαμε όφελος να μη σας καταστρέψουμε. […]

Μην παρασύρεστε από το αίσθημα της τιμής, που τόσο συχνά καταστρέφει τους ανθρώπους όταν βρίσκονται μπροστά σε ταπεινωτικούς και προφανείς κινδύνους. Γιατί είναι πολλοί αυτοί που, ενώ βλέπουν ακόμα καθαρά προς τα πού φέρονται, τους παρασύρει με τη μαγική δύναμη του ονόματος η λεγόμενη τιμή και τους κάνει να πέφτουν με τις πράξεις τους σε συμφορές πραγματικά ανήκεστες και ντροπιάζονται χειρότερα – από ανοησία παρά από ατυχία. Αυτό ακριβώς θα αποφύγετε, εάν σκεφθείτε σωστά και δεν θεωρήσετε εξευτελιστικό να υποκύψετε στη μεγαλύτερη πόλη».

( μετάφραση  Ν. Μ. Σκουτερόπουλου, εκδ. Πόλις, Αθήνα 2001).