Τα Πολιτικά του Αριστοτέλη είναι το σημαντικώτερο θεωρητικό πολιτικό έργο της ελληνικής αρχαιότητας. Πραγματεύονται πολλά θέματα της ελληνικής πόλεως, πολιτεύματα, θεσμούς, πρακτικές και αναλύουν βασικές έννοιες της πολιτικής σκέψεως. Ιδιαίτερη σημασία έχει η ανάλυση και η κριτική των δύο κύριων πολιτευμάτων, της δημοκρατίας και της ολιγαρχίας. Ο Aριστοτέλης άσκησε στην (άμεση) δημοκρατία της εποχής του ποικιλότροπη κριτική, η οποία σε πολλά σημεία είναι αστήρικτη και έχει έντονη ιδεολογική χροιά. Το εύλογο ερώτημα που τίθεται είναι: τί πολίτευμα προκρίνει ο φιλόσοφος; Ενώ ο Πλάτων είναι γνωστό ότι δεν υπήρξε δημοκράτης, για τον Αριστοτέλη όμως επικρατεί στην έρευνα η άποψη ότι είναι περισσότερο ευνοϊκός απέναντι στην δημοκρατία από ό,τι ο δάσκαλός του.
Μέσα από την ανάλυση των νέων εννοιών (ηθικών, πολιτικών και φιλοσοφικών) που εισάγει ο Αριστοτέλης αναδεικνύεται η μείζων πρότασή του. Πρόκειται για μια προσπάθεια να συνδυασθούν στοιχεία από τα δύο κύρια πολιτεύματα, την ολιγαρχία και τη δημοκρατία. Στην προσπάθειά του όμως αυτή η δημοκρατία απογυμνώνεται από βασικές αρχές της έτσι ώστε να μετατραπεί εν τέλει σε μια «ολιγαρχία» και όχι σε μια «μετριοπαθή δημοκρατία» όπως συχνά υποστηρίζεται.
Από την άλλη, πολλοί θεωρητικοί, αναζητώντας λύσεις για τη σημερινή κατάσταση, προσφεύγουν αξιωματικώς στην αριστοτελική θεωρία, παρακάμπτοντας την ζώσα πραγματικότητα που εξέθρεψε τον μεγάλο φιλόσοφο, και απαλείφοντας έτσι την πολιτική δημιουργία της δημοκρατικής πόλεως. Όμως η πρᾶξις, οι αξίες, οι θεσμοί και η οργάνωση της δημοκρατίας είναι καταστάλαγμα και ενσάρκωση ιδεών και αντιλήψεων, που επί δύο τουλάχιστον αιώνες αποτέλεσαν αντικείμενο δημοσίου διαλόγου στο πλαίσιο της πόλεως. Για τον λόγο αυτό, οι αντιλήψεις αυτές αξίζει να διερευνηθούν και να αντιπαραβληθούν με αυτές του Αριστοτέλη. Από την αντιπαράθεση αυτή προκύπτει ένα γόνιμο δίλημμα: άμεση δημοκρατία ή αριστοτελική πολιτεία;
Γιώργος Ν. Οικονόμου
Δρ Φιλοσοφίας
Δρ Φιλοσοφίας
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου