Bραβείο αδιαφάνειας στο βραβείο Αναγνωστών
Βιβλιοπώλες και συγγραφείς εκφράζουν ερωτήματα για τον θεσμό του ΕΚΕΒΙ
Της Όλγας Σελλά
«Πριν από το βραβείο, το βιβλίο μου είχε πουλήσει περίπου 15 χιλ. αντίτυπα. Μετά τη βράβευση και μέχρι σήμερα έφτασε τις 60 χιλιάδες αντίτυπα». Τα λόγια ανήκουν στον συγγραφέα Γιάννη Καλπούζο, που το 2009 με το βιβλίο του «Ιμαρέτ», κέρδισε το Βραβείο Αναγνωστών το οποίο απονέμει τα τελευταία έξι χρόνια το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου. Ενας νέος θεσμός, μόλις έξι χρόνων, που στο μικρό αυτό διάστημα έχει τροποποιήσει πολλές φορές τη διαδικασία. Σήμερα, το τελικό αποτέλεσμα, το Βραβείο Αναγνωστών, διαμορφώνεται κατά 50% από τα μέλη των Λεσχών Ανάγνωσης και κατά 50% από τους αναγνώστες, οι οποίοι συνεχίζουν να ψηφίζουν μέσω sms.
Παρ’ όλα αυτά, όλο και πιο έντονα ακούγονται φωνές που επισημαίνουν ότι το Βραβείο Αναγνωστών απλώς φτιάχνει ένα ακόμη ευπώλητο βιβλίο, δίνοντας την ευκαιρία σε συγγραφείς λιγότερο γνωστούς μέχρι εκείνη τη στιγμή να πουλήσουν μερικές χιλιάδες αντίτυπα περισσότερα. Ολοι μαθαίνουμε μέσω της ΕΡΤ τον νικητή του Βραβείου Αναγνωστών κάθε χρονιά, και περίπου ένα μήνα νωρίτερα έχει γίνει γνωστή η short list από τα οποία θα επιλεγεί ο «νικητής». Χωρίς περαιτέρω λεπτομέρειες όμως. Ούτε με ποιον τρόπο η κάθε Λ.Α. επιλέγει τα δικά της προτεινόμενα βιβλία, ούτε πόσοι μετέχουν στην αρχική ψηφοφορία, ούτε πώς διαμορφώνονται οι επιλογές τους, ούτε τελικά ποιο είναι δεύτερο, τρίτο, κ.λπ. στην προτίμηση των αναγνωστών. «Κανείς πλην των ελαχίστων ανθρώπων του ΕΚΕΒΙ (κι αυτή είναι η καλή υπόθεση) δεν ξέρει πώς ψήφισαν οι Λ.Α. και πώς προέκυψαν τα 15 βιβλία της λίστας ούτε, πολύ περισσότερο, πώς ψήφισαν οι αναγνώστες ούτε, τέλος, την τελική κατάταξη των βιβλίων εφόσον το ΕΚΕΒΙ, αφενός δεν δίνει κανένα επίσημο στοιχείο, αφετέρου δεν εξασφαλίζει τη φερεγγυότητα της διαδικασίας», επισημαίνει ο συγγραφέας Θοδωρής Παπαθεοδώρου.
Ο Νίκος Λαμπρόπουλος, που διατηρεί στη Λιβαδειά το βιβλιοπωλείο «Σύγχρονη Εκφραση», ασχολείται συστηματικά με τον προβληματισμό γύρω από το Βραβείο Αναγνωστών. Πρόσφατα δημοσίευσε στο blog του ένα ακόμη κείμενο, με αφορμή το φετινό βραβείο: «Πώς μπορεί να ψηφίστηκε πρώτο από σύνολο 6.239 ψηφοφόρων “αναγνωστών” ένα βιβλίο (σ.σ.: φετινή νικήτρια η Ελένη Πριοβόλου με το βιβλίο «Οπως ήθελα να ζήσω») που βρίσκεται μόλις στη δεύτερη ανατύπωση, όταν πολλά συνυποψήφια έπαιζαν μεταξύ 10 - 30 χιλιάδες αντίτυπα;», λέει ανάμεσα σε άλλα. «Αν ήταν ένα πραγματικό βραβείο αναγνωστών, θα έπρεπε να το πάρει η Λένα Μαντά», λέει στην «Κ» ο Ν. Λαμπρόπουλος.
«Εχει εξελιχθεί σε ένα σύστημα διαπλοκής»
«Πιστεύω ότι το βραβείο αναγνωστών πρέπει να καταργηθεί. Και πρέπει να καταργηθεί διότι έχει εξελιχθεί σε ένα σύστημα διαπλοκής, το οποίο το ΕΚΕΒΙ και κανείς άλλος δεν μπορεί να ελέγξει. Από την ημέρα που δημιουργήθηκε είχε ακριβώς το πρόβλημα ότι δεν ήταν διαφανές και δεν μπορούσε να εξασφαλίσει ένα πλαίσιο φερεγγυότητας. Αυτό διαπιστώθηκε στην πρώτη του μορφή, όπου ψήφιζαν οι αναγνώστες απευθείας και στη σημερινή μορφή όπου ψηφίζουν με βάση μια σορτ λιστ των Λεσχών Ανάγνωσης. Από τη στιγμή που η διαφάνεια δεν εξασφαλίζεται, το ΕΚΕΒΙ θα πρέπει να αποσυρθεί από τη διοργάνωση αυτού του βραβείου. Αν οι εκδότες θέλουν να κάνουν ένα βραβείο αναγνωστών να το κάνουν με το δικό τους σωματείο, όπως γίνεται στη Γερμανία ή την Ολλανδία», δηλώνει στην «Κ» ο συγγραφέας Πέτρος Μάρκαρης, πρώην πρόεδρος του ΕΚΕΒΙ. Σύμφωνα με πληροφορίες, πρόταση για απεμπλοκή του ΕΚΕΒΙ από το Βραβείο Αναγνωστών έχει τεθεί και στο νυν Δ.Σ. αλλά δεν απέσπασε τη σύμφωνη γνώμη της πλειοψηφίας.
Ψηφίζονται μόνο τα πιο αγαπημένα βιβλία
Θέσαμε στο Εθνικό Κέντρο Βιβλίου ερωτήματα με τις απορίες μας, και πήραμε τις ακόλουθες απαντήσεις:
– Θεωρείτε ότι είναι αδιάβλητη η διαδικασία των sms, όταν είναι διαπιστωμένο ότι βραβεύονται βιβλία που έχουν πολύ λιγότερες πωλήσεις από άλλα συνυποψήφια;
– Μπορεί ένα βιβλίο που διαβάσαμε να μη μας αρέσει. Η φιλοσοφία του Βραβείου Αναγνωστών δεν σχετίζεται με τα νούμερα των πωλήσεων. Ψηφίζονται μόνο τα πιο αγαπημένα βιβλία, και γι’ αυτό είναι το μοναδικό βραβείο στην Ελλάδα που «πουλάει» εκ των υστέρων. Το βραβείο έχει κερδίσει την εμπιστοσύνη του κοινού. Η ψηφοφορία με sms είναι μια έγκριτη, αδιάβλητη διαδικασία. Εχει αξιοποιηθεί πολλές φορές τα τελευταία χρόνια σε διαγωνισμούς εθνικής και διεθνούς εμβέλειας, και έχει, επιπλέον για μας, τη σφραγίδα κύρους της ΕΡΤ, του συνδιοργανωτή του βραβείου.
– Γιατί δεν ανακοινώνονται το δεύτερο ή το τρίτο βιβλίο στη σειρά προτίμησης των αναγνωστών; Γιατί δεν δίνονται στη δημοσιότητα οι προτιμήσεις των λεσχών έστω κατά περιφέρειες, ώστε να υπάρχει η εικόνα του τι επιλέγει η Κρήτη, η Μακεδονία, τα Δωδεκάνησα;
– Σε κανένα βραβείο διεθνώς δεν ανακοινώνεται η σειρά των βιβλίων που δεν βραβεύτηκαν (ούτε καν στο βραβείο Νομπέλ!)».
– Οι Λέσχες Ανάγνωσης επιλέγουν από βιβλία που τα μέλη τους έχουν διαβάσει στη διάρκεια της χρονιάς ή από μια μεγάλη λίστα που το ΕΚΕΒΙ τους στέλνει;
– Ο κατάλογος των υποψήφιων βιβλίων αποτελείται από όλα τα ελληνικά μυθιστορήματα της χρονιάς, σύμφωνα με τη βάση της Βιβλιονέτ.
– Το Βραβείο Αναγνωστών έχει αλλάξει αρκετές φορές πλαίσιο και διαδικασία στα λίγα χρόνια που υπάρχει. Η επιλεγμένη αυτή τη στιγμή διαδικασία φαίνεται να κρίνεται και πάλι. Υπάρχουν σκέψεις στο ΕΚΕΒΙ για αλλαγή αυτής της διαδικασίας;
– Οι μικρές, επιμέρους αλλαγές που έγιναν τα πρώτα χρόνια στη διαδικασία του βραβείου, έγιναν για να το κάνουν πιο δημοκρατικό. Από τη στιγμή που δημιουργήθηκαν Λέσχες Ανάγνωσης σε όλη την Ελλάδα, θεωρήσαμε σκόπιμο να τους δώσουμε ενεργό ρόλο στη διαδικασία του βραβείου, υποκαθιστώντας τους επαγγελματίες (και το κοινό δικαιούται να έχει τη γνώμη του!). Οι αλλαγές προς το καλύτερο είναι θεμιτές. Γιατί να τις αποκλείουμε εάν μπορούμε να βελτιώσουμε έναν πετυχημένο θεσμό, που οδήγησε στη βράβευση, τα προηγούμενα χρόνια, συγγραφέων όπως η Ευγενία Φακίνου, η Ρέα Γαλανάκη, ο Ανδρέας Μήτσου, ο Δημήτρης Μπουραντάς, ο Γιάννης Καλπούζος και η Ελένη Πριοβόλου.
Σημείωση: Τα πλάγια γράμματα και οι επισημάνσεις των ονομάτων πάνω στο κείμενο της ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗΣ 6/2/2011 δικές μας.
Σε προσεχή ανάρτηση θα σχολιάσουμε αναγκαστικά τις απαντήσεις του ΕΚΕΒΙ στην ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου