Περί ενιαίας τιμής ή πώς τα βιβλία θα γίνουν σουηδικά ξύλα : Βασίλης Βασιλικός

Περί ενιαίας τιμής ή πώς τα βιβλία θα γίνουν σουηδικά ξύλα

Του Βασίλη Βασιλικού.

H ενιαία τιμή προστατεύει τον πλουραλισμό και την πολυφωνία των ιδεών, το ποιοτικό και αντιεμπορικό βιβλίο, τη βιωσιμότητα και την ανάπτυξη πολλών σημείων πώλησης, τα βιβλιοπωλεία γνώμης και όχι τα σουπερ μάρκετ. Τελεία και παύλα. Η κατάργησή της αποτελεί ένα ακραίο νεοφιλελεύθερο μέτρο που δεν έχει τολμήσει να θίξει καμία μεγάλη ή μικρή ευρωπαϊκή χώρα, ούτε καν η Γερμανία. Η Γαλλία αντίθετα επεκτείνει το μέτρο θεσπίζοντας «ειδικό επίτροπο», ενίσχυση των μικρών σημείων πώλησης και περιορισμούς στην αδηφαγία του εκτοπλασματικού ΑΜΑΖΟΝ.

Η ενιαία τιμή βιβλίου αλλά και κάθε κίνηση υπέρ του βιβλίου (όπως η στήριξη προωθημένων εκδόσεων, χρηματοδότηση μεταφράσεων από και προς τα Ελληνικά, στήριξη βιβλιοθηκών και προγράμματα φιλαναγνωσίας) έχουν να κάνουν με τη γενικότερη αντίληψη της πολιτικής, και φυσικά της πολιτιστικής σου πολιτικής. Πάντοτε κρίσιμη και ακόμα κρισιμότερη σε συνθήκες κρίσης σαν αυτή που βιώνουμε σήμερα. Αν σήμερα η πολιτιστική σου πολιτική είναι ανύπαρκτη ή υποτάσσεται σε τυχαίες, αλλοπρόσαλλες αποφάσεις, παρμένες στο πόδι, δεν υπάρχει μέλλον σε κανένα επίπεδο… Όταν χρηματοδοτείς προγράμματα για το «ηλεκτρονικό περίπτερο» και τον «ηλεκτρονικό λαχανόκηπο» και ταυτόχρονα καταργείς την ενιαία τιμή είσαι μακριά νυχτωμένος…

Για ακόμα μια φορά απέναντι στην υποτιθέμενη «συντεχνία» του χώρου προβάλλεται το «κοινό» καλό των αναγνωστών, στα χέρια του οποίου θα φτάσει υποτίθεται φθηνότερο το βιβλίο… αφού σήμερα το βιβλίο είναι ακριβό κτλ. Ναι, είναι, αλλά τι δεν είναι σήμερα, όταν οι μισθοί έχουν συμπιεστεί στο μη περαιτέρω; Και επιτέλους αυτές οι συγκρίσεις με τις τιμές των βιβλίων στο εξωτερικό και ειδικά σε αγορές σαν την αγγλοσαξωνική με τα εκατομμύρια αναγνώστες και τεράστια τιράζ, χωρίς κόστος μετάφρασης, χωρίς επιμελητές, χωρίς διορθωτές, είναι αδιανόητες, μαρτυρούν δε παντελή άγνοια της διαδικασίας έκδοσης ενός βιβλίου και είναι εντέλει εκτός πραγματικότητας… όταν μάλιστα ήδη στην Ελλάδα υπάρχει τάση όχι μόνο σταθεροποίησης, αλλά δραστικής μείωσης των τιμών.

 

Πράγματι ο χώρος του βιβλίου έχει ήδη πολλά προβλήματα… η ρευστότητα, είναι ένα από αυτά, η απαξίωση του βιβλίου στις εφημερίδες ένα δεύτερο (ένα βιβλίο μεγάλου Έλληνα συγγραφέα που ξέμεινε από μία περιστασιακή προσφορά πωλείται στο περίπτερο πεταμένο σε μια γωνιά 5 ευρώ και η αντίστοιχη κανονική έκδοση στο ράφι του βιβλιοπωλείου τιμάται 15 ή παραπάνω)… όλοι θυμόμαστε πριν χρόνια που οδήγησε αυτό τη μουσική παραγωγή… Αλλά επιτέλους, τα προβλήματα του χώρου να λυθούν υπό το καθεστώς της ενιαίας τιμής. Αυτό είναι ευκολότερο. Αλλιώς η κατάρρευση και ο ευτελισμός του βιβλίου είναι προ των πυλών.

Όλοι γνωρίζουμε ότι το μπεστ σέλερ κρατά την αγορά στα πόδια της: τον εκδότη να προχωρήσει με κάποια σίγουρα έσοδα σε μια πιο αμφίβολης εμπορικότητα έκδοση (βγάζω ένα ερωτικό βιβλίο και μπορώ μετά να εκδώσω τα Άπαντα ενός μεγάλου συγγραφέα), αλλά και τα μικρά βιβλιοπωλεία που πουλώντας ευπώλητα βιβλία μπορούν να χρηματοδοτήσουν ένα στοκ κλασικών στο ράφι… Ήδη αυτό είναι δύσκολο, με την κατάσταση στην αγορά, και θα γίνει δυσβάσταχτο, αδύνατο μάλλον, με την κατάργηση της ενιαίας τιμής. Οι πιέσεις των μεγάλων αλυσίδων στον εκδότη θα λειτουργήσουν αθροιστικά. Το είδαμε στην Αγγλία. Τα βιβλιοπωλεία στην επαρχία, οι μικρές και μικρομεσαίες επιχειρήσεις παντού θα εξαφανιστούν, και γρήγορα θα ακολουθήσουν πολλοί εκδότες και μεγαλοεκδότες. Κάποιοι θα αντέξουν αλλά το βιβλίο θα πληγεί ανεπανόρθωτα.

Χαμηλής ποιότητας υλικά, για χαμηλής ποιότητας περιεχόμενο, θα κατακλύσουν τα ράφια των σούπερ μάρκετ. Ξεχάστε την Αλεξάνδρεια που ξέρατε… ξεχάστε την ποίηση και το δοκίμιο. Ξεχάστε κάθε σοβαρό βιβλίο προβληματισμού. Η φασονιστική (από το φασόν αλλά κοντά και στο φασισμό) ομογενοποίηση που είδαμε χρόνια πριν να επελαύνει με τα έπιπλα του ΙΚΕΑ, οδηγώντας στο κλείσιμο ένα σωρό καλλιτέχνες κατασκευαστές επίπλων στη χώρα μας και καθιστώντας κακόγουστα ομοιόμορφα τα σπίτια όλων μας, θα κυριαρχήσει και στον πολιτισμό. Βιβλία, λοιπόν, από αμφίβολης ποιότητας σουηδικό ξύλο κομμένο και ραμμένο στα μέτρα των πιο ευτελών αναγνωστικών μας αντανακλαστικών που θα διανέμονται κατ’ οικον από τον ΜΕΓΑΛΟ ΑΔΕΛΦΟ. Αυτό είναι το ΜΕΛΛΟΝ που μας ετοιμάζουν.

ΓΙΑ ΑΥΤΟ ΠΙΣΤΕΥΩ ΟΤΙ ΥΠΑΡΧΕΙ ΜΙΑ ΜΟΝΑΔΙΚΗ ΛΥΣΗ

Η διατήρηση αλλά και η επέκταση του μέτρου ΣΕ ΟΛΗ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΟΓΛΩΣΣΗ εκδοτική ΠΑΡΑΓΩΓΗ (λογοτεχνία αλλά και κάθε είδους βιβλίο που εκδίδεται στην ελληνική γλώσσα) αλλά και τα φροντιστηριακά ελληνόγλωσσα και ξενόγλωσσα βιβλία (όπου εκεί ήδη υπάρχει χάος). Κάθε άλλη επιλογή ακόμα και ημίμετρα σαν αυτά που προτείνονται περί λογοτεχνικών και μη βιβλίων είναι τραγελαφικά (αλήθεια ποιος θα αποφασίζει για τη λογοτεχνικότητα ή μη των βιβλίων;).

Είμαστε μια μικρή χώρα, μια μικρή γλώσσα που αριθμεί ελάχιστους ομιλητές και δυνητικούς αναγνώστες σε όλον τον κόσμο. Η μικρή μας αγορά ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΣΥΜΠΙΕΣΤΕΙ ΑΛΛΟ… σε λίγο δεν θα υπάρχουν όχι μόνο εκδότες και βιβλιοπώλες αλλά ΟΥΤΕ καν ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ. Είχα την τιμή να είμαι ένας από τους πρώτους, αν όχι ο πρώτος, που μετά από πολλές γραφειοκρατικές περιπέτειες, κατάφερα να δηλώσω τη μακρινή δεκαετία του 1960, ως επάγγελμα στον τηλεφωνικό οδηγό: «συγγραφέας».

Σύντομα το περίεργο είδος μας θα είναι προστατευόμενο και θα εκλείψει: Παντού θα επιστρέψουν οι ερασιτέχνες «λογοτέχνες» του Σαββατοκύριακου, οι «Sunday painters» όπως σωστά ονομάζουν οι Αγγλοσάξονες τους ερασιτέχνες ζωγράφους: (ζωγράφους της Κυριακής). Δηλαδή μια ασαφή κατηγορία ανθρώπων που τις καθημερινές εργάζεται και τα Σαββατοκύριακα γράφει, θεραπεύοντας τον καημό τους. Ωστόσο η συγγραφή είναι εξαντλητική πολύωρη δουλειά, καθημερινή κι αδιέξοδη.

ΟΛΟΙ ΛΟΙΠΟΝ ΜΑΖΙ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ, ΕΚΔΟΤΕΣ, ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΣ, ΑΝΑΓΝΩΣΤΕΣ

ΥΠΕΡ ΤΗΣ ΕΝΙΑΙΑΣ ΤΙΜΗΣ

ΕΙΝΑΙ ΖΩΤΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ

πηγή: περιοδικό «ο αναγνώστης»