Κυριακή 5 Μαρτίου 2017

Έρωτας και Ιστορία αλλά και μια συγκλονιστική ανατομία του έρωτα και του πάθους το νέο βιβλίο του Στέφανου Δάνδολου "Οταν θα δεις τη θάλασσα"


ΟΤΑΝ ΘΑ ΔΕΙΣ ΤΗ ΘΑΛΑΣΣΑ

Κατηγορία : Λογοτεχνία
Θεματική κατηγορία : Ιστορικό Μυθιστόρημα
Σειρά : Ελληνική λογοτεχνία
Ηλικία : 18+

Λίγα λόγια για το βιβλίο
Είναι ο έρωτας μια ψυχή εγκλωβισμένη σε δυο κορμιά; Και πόσο εύκολο είναι να εξεγερθείς ενάντια στη μοίρα που έχει ήδη οριστεί για σένα;  
Aθήνα, 1886. Η ζωή της Μαργαρίτας βυθίζεται μέσα σε έναν γάμο που μοιάζει με αργό θάνατο. Ώσπου ερωτεύεται παράφορα έναν άντρα που νόμιζε ότι υπήρχε μόνο στα παραμύθια. Και όλος ο κόσμος της γίνεται μια μάχη ανάμεσα στο φως και το σκοτάδι.  
Αυτή είναι η ιστορία μιας γυναίκας που παρασύρθηκε στη δίνη του πάθους, διεκδικώντας ένα διαφορετικό πεπρωμένο από κείνο που της είχαν σχεδιάσει. 
Είναι η ιστορία των δύο αντρών που την αγάπησαν. Του ισχυρού συζύγου της, που ήρθε στην Ελλάδα έχοντας καταστρώσει ένα σχέδιο προς όφελος των ξένων δανειστών. Και του μαγικού εραστή της, που ανέλαβε να σχεδιάσει τη σιδηροδρομική γραμμή της Πελοποννήσου, ένα από τα μεγάλα έργα του Τρικούπη.
Είναι επίσης πολλές μικρές ιστορίες που ιχνηλατούν τη γέννηση του γυναικείου κινήματος στην Αθήνα, τις πολιτικές αναταράξεις, τον ρόλο της εύπορης τάξης στο πεπρωμένο της φτωχολογιάς, και τα βήματα μιας Ελλάδας που προσδοκά ένα καλύτερο αύριο. 
Και, τέλος, είναι μια ιστορία σαγήνης και μυστηρίου σε ένα παραθαλάσσιο χωριουδάκι, χρόνια αργότερα, λίγο μετά τη λήξη του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, όταν όλα έχουν κριθεί, ή σχεδόν όλα… 
Ένα σαρωτικό μυθιστόρημα για τον έρωτα και την ελπίδα. Μια επική τοιχογραφία για τη μεγαλύτερη επανάσταση της ψυχής, που δεν είναι άλλη από την επιμονή στα θαύματα.

-->
Γράφει ο Μάνος Κοντολέων για το βιβλίο του Στέφανου Δάνδολου
Έρωτας και Ιστορία 
Το έχω και με άλλες παρόμοιες ευκαιρίες δηλώσει πως θεωρώ τον Στέφανο Δάνδολο ως  έναν  από τους πλέον αξιοπρόσεχτους έλληνες συγγραφείς , ανάμεσα σε εκείνους που πρωτοπαρουσιάζονται στη τελευταία δεκαετία του 20ου αιώνα.
Ο Δάνδολος εκδίδει το πρώτο του μυθιστόρημα το 1996 και σήμερα –μετά από 20 χρόνια – βλέπει το φως της δημοσιότητας το δέκατο βιβλίο του.
Από αυτά το ένα μόνο ήταν μια συλλογή διηγημάτων. Όλα τα άλλα μυθιστορήματα. Και τα περισσότερα από αυτά μάλιστα και πολυσέλιδα.
Πληθωρικός, λοιπόν, συγγραφέας ο Δάνδολος. Αυτό φανερώνουν και ο αριθμός των τίτλων  που έχουν το όνομά του αλλά και ο όγκος τους.
Την ίδια όμως πληθωρικότητα θα την συναντήσουμε και στο εύρος των θεμάτων που κατά καιρούς τον έχουν απασχολήσει.
Από την ανίχνευση των ενδοοικογενειακών σχέσεων των πρώτων του έργων, στην αναζήτηση των πολιτικών προεκτάσεων στις πράξεις επωνύμων και ανωνύμων προσώπων και στη συνέχεια μια στάση στο φωτισμό της ίδια της γενιάς του (της γενιάς του ’80).
Κι αμέσως μετά έρχεται η απροσδόκητη τροπή.
Το βύθισμα στο παρελθόν.
Ένα παρελθόν άλλοτε των  λογοτεχνικών του καταβολών και άλλοτε –ή μάλλον τώρα πλέον- των συνθηκών που διαμόρφωσαν το προφίλ του σύγχρονου ελληνικού κράτους.
Και πάντα όλα αυτά έχοντας ως κεντρικό τους άξονα τον έρωτα.
Σύμφωνα με μια τέτοια σκέψη, λοιπόν, δεν διστάζω να θεωρήσω το τελευταίο αυτό μυθιστόρημα του Στέφανου Δάνδολου ως ένα λογοτεχνικό έργο όπου ο έρωτας και η ιστορία με θαυμαστή ισορροπία συνυπάρχουν.
Τα τελευταία χρόνια –και μάλιστα από τότε που ξεκίνησε η οικονομική και κοινωνική κρίση-  πολλά είναι τόσο τα ερωτικά όσο και τα ιστορικά μυθιστορήματα που όχι μόνο γράφονται, όχι μόνο εκδίδονται, αλλά και ιδιαιτέρως έντονα αγαπιούνται από ένα πλατύ αναγνωστικό κοινό.
Ένα κοινό που στην πλειονότητά του δεν αναζητά βαθιές αναλύσεις αλλά ευκαιρίες διαφυγής και κατασκευές ονείρων.
Ο έρωτας μπορεί να προσφέρει την ουσιαστικότερη ενδοσκόπηση, αλλά μπορεί και να χαρίσει το ξεγέλασμα από τη μιζέρια μιας καθημερινότητας. Αν κάτι χαρακτηρίζει τα λαϊκά ερωτικά μυθιστορήματα είναι αυτό κυρίως  -το είδωλο μιας σχέσης εξειδικευμένης  μα και παραπλανητικής.
Από την άλλη, τα πλατιάς κυκλοφορίας ιστορικά μυθιστορήματα προσπαθούν να καλλιεργήσουν  τη θέση μιας ιστορικά αναγνωρισμένης ανωτερότητας της φυλής και του έθνους –σε εποχές εθνικής κάμψης ας επιστρέψουμε στις παλιές δόξες και ας ελπίσουμε πως κάποτε θα μας  στεφανώσουν και πάλι.
Στην ουσία τόσο ο έρωτας όσο και η ιστορία χρησιμοποιούνται ως μάσκες  και προσφέρουν το ξεγέλασμα από μια συνειδητοποίηση  της θέσης του ατόμου μέσα στο παρόν και στο μέλλον.
Σίγουρα όμως ερωτικά και ιστορικά έργα γράφονται και από συγγραφείς που δεν έχουν ως στόχο τους να υπηρετήσουν τη φυγή και την παραπλάνηση, αλλά την αληθινή αντιμετώπιση συναισθημάτων και καταστάσεων.
 Στέφανος Δάνδολος 
Ανάμεσα σε αυτούς τους συγγραφείς, ο Στέφανος Δάνδολος δίνει το παρόν του με αυτό κυρίως το τελευταίο του μυθιστόρημα.
Πρώτα απ΄ όλα έχουμε ένα πλούσιο ερωτικό μυθιστόρημα και μάλιστα διπλό καθώς η αφήγηση πλέκει παράλληλα δυο ιστορίες που αν και τις χωρίζουν κοντά 40 χρόνια, με μια συγγραφική τεχνική που έχει τις ρίζες της στα κλασικά έργα του 19ου αιώνα, τις ενώνει επιβεβαιώνοντας πως τα ανθρώπινα πάθη διαπερνούν τις εποχές, αλλά και οι κλασικοί μυθιστορηματικοί ήρωες μπορεί να ανασαίνουν και μέσα στις εμπνεύσεις γραφιάδων του σήμερα.
Αυτά τώρα τα κοντά 40 τόσα χρόνια –συγκεκριμένα από κάπου στα 1886 μέχρι το 1916- περικλείουν μια περίοδο όπου το ελληνικό κράτος εδραίωνε το όποιο του πρόσωπο, οι εσωτερικές πολιτικές και οικονομικές δυνάμεις του διαμόρφωναν το ήθος και τη δυναμική τους, ενώ οι έξωθεν προστάτες του σχεδιάζανε τρόπους παρεμβάσεων και απομύζησης μιας νέας χώρα κάπου στα όρια της Ευρώπης.
Είναι μια περίοδος που –απ΄ όσο ξέρω- δεν έχει ιδιαίτερα απασχολήσει έλληνες συγγραφείς. Ιδιαίτερα όμως προσφέρεται για μια πλούσια μυθιστορηματική σύνθεση καθώς διαθέτει ένα στοιχείο που συνήθως χαρακτήριζε κάθε κλασικό μυθιστόρημα -άρωμα μπελ επόκ.
Ο Δάνδολος άπλωσε την μυθιστορηματική του σύνθεση σε 600 τόσες σελίδες.
Τις γέμισε με καλοσχηματισμένους χαρακτήρες και με μια ολοζώντανη ανάπλαση ιστορικών και κοινωνικών συμβάντων του παρελθόντος.
Οι κεντρικοί, μα και οι δεύτεροι χαρακτήρες ακουμπάνε στα χρόνια  που ζούνε. Δεν υποκρίνονται άτομα μιας άλλης εποχής –σ΄ εκείνη την άλλη εποχή ζούνε. Κυκλοφορούνε σε δρόμους  της Ευρώπης των αρχών του 20ου, φοράνε τα ρούχα που τότε οι ευρωπαίοι  φορούσανε, αντιστέκονται ή υποκύπτουν στα ήθη εκείνων των χρόνων.
Ο συγγραφέας, ακόμα, δεν κραύγασε, αλλά μήτε και έκρυψε τη διάθεση του να φωτίσει τις αντιστοιχίες των τοτινών χρόνων με τους σημερινούς.
Διέκρινε τις ομοιότητες και μας φανερώνει τις επαναλήψεις της ιστορίας και των πολιτικών.
Εδραίωσε τις απόψεις του βασισμένος σε μια πλούσια βιβλιογραφία.
Και τελικά δεν πρόδωσε ούτε σε μια αράδα το πάθος του προς την λογοτεχνία.
Η γραφή του Στέφανου Δάνδολου λες και  ακολουθεί την τάση ενός  από τους ήρωές του μετά από την ερωτική πράξη  -σπαρταράει από μια ζωώδη ηδονή.
 πηγή: fractal
-->

Μια συγκλονιστική ανατομία του έρωτα και του πάθους
Γράφει και η Σοφία Δημοπούλου στο κείμενο που ακολουθεί στην κριτική της για το βιβλίο. 
Μετά τη «Χορεύτρια του διαβόλου», ο Στέφανος  Δάνδολος επιστρέφει με ένα νέο, συγκλονιστικό μυθιστόρημα. «Όταν θα δεις τη θάλασσα» ο τίτλος του και η θάλασσα είναι παντού παρούσα. Άλλοτε ήρεμη, απέραντη και βαθιά και άλλοτε φουρτουνιασμένη και απειλητική. Όπως άλλωστε και όλοι οι μεγάλοι έρωτες της ζωής. «Οι μεγάλες αγάπες είναι σαν τα κύματα του ωκεανού. Μπορούν να μας οδηγήσουν στους ωραιότερους προορισμούς του κόσμου. Αλλά μπορούν και να μας πνίξουν» (ΙΖΑΜΠΕΛ Ο΄ΚΟΝΕΛ). Τέτοιες μεγάλες αγάπες βιώνουν οι ήρωες του βιβλίου. Αγάπες από εκείνες που οδηγούν με μαθηματικό τρόπο ή σε απόλυτη ένωση με την αντι-κείμενη ουσία του κόσμου ή σε ολοκαύτωμα. Το βιβλίο χωρίζεται σε δυο μέρη που εναλλάσσονται από κεφάλαιο σε κεφάλαιο. Παρακολουθούμε αυτό το μπρος-πίσω στο χρόνο με ενδιαφέρον, με αγωνία για τη σύνδεση των δύο ιστοριών-ερώτων που τρέχουν παράλληλα, λες και ο πανεπόπτης οφθαλμός  είναι εξασκημένος να διακρίνει από ψηλά ένα πανόραμα από πάθη και λάθη, που υφαίνουν το άχρονο χαλί της ζωής. Έτσι και αλλιώς ο έρωτας είναι διαχρονικός και ο πόνος του υφάδι για να πάει η ζωή παρακάτω. Η μία ιστορία ξεκινά στα 1886 και εκβάλλει στα 1919, εκεί ακριβώς που αρχίζει και ολοκληρώνεται η δεύτερη. Στην παλαιότερη ιστορία η Μαργαρίτα, μια Αθηναία καλλονή, είναι καταδικασμένη σε ένα γάμο δίχως έρωτα, σε ένα γάμο που της επέβαλε ο πατέρας της και τα κοινωνικά ήθη του τέλους του 19ου αιώνα. Σύζυγός της ο Άγγλος διπλωμάτης Τόμας Έργουιν, ένας ηλικιωμένος άνδρας, προσηλωμένος στους ασφυκτικούς κανόνες της τάξης του, μα και με φιλοδοξίες αναρρίχησης στην πολιτική σκηνή. Οι φιλοδοξίες αυτές θα τον οδηγήσουν σε παρασκηνιακές κινήσεις και είναι αυτές που θα τον οδηγήσουν στο πλατύσκαλο της κατάβασης στην προσωπική του κόλαση. Η Μαργαρίτα, ερωτεύεται παράφορα τον Τσαρλς Φάραντεϊ, τον Άγγλο τοπογράφο που έχει προσληφθεί να σχεδιάσει τη σιδηροδρομική γραμμή της Πελοποννήσου. Οι δυο τους γίνονται εραστές και η δίψα για ζωή τούς ενώνει ως τον πυρήνα της ύπαρξής τους, αλλά ταυτόχρονα τους καταδικάζει στην κόλαση της παρανομίας. Το πάθος ποδηγετεί τη λογική και οι εραστές γίνονται όλο και πιο τολμηροί, μέχρι οι τύψεις να τους υψώσουν τείχη, μέχρι ο νόμιμος σύζυγος να πάρει το όπλο στα χέρια του. Και τότε αρχίζει η κατάβαση της κλίμακας της προσωπικής οδύνης του διπλωμάτη Έργουιν. Και η Μαργαρίτα θα μετρήσει τη μοναξιά της, θα ζυγίσει τα συναισθήματά της με αντίβαρο το χρέος της και θα αποφασίσει ερήμην του έρωτα.   Στη δεύτερη (χρονικά) ιστορία, στα 1919, η Δωροθέα, νοσοκόμα του Ερυθρού Σταυρού, προσπαθεί να ξεχάσει τις φρικαλεότητες που έζησε στον πόλεμο που μόλις έχει τελειώσει, προσφέροντας τη φροντίδα και την αγάπη της σε όσους προσφεύγουν στο μικρό ιατρείο που έχει στήσει στο παραθαλάσσιο χωριό της. Μέσα της ξεθωριάζει το φάντασμα ενός ανεκπλήρωτου έρωτα για κάποιο παντρεμένο αξιωματικό. Δίπλα της ο Άλκης, ένας νεαρός δάσκαλος, πιστός στον παιδικό, τρυφερό του έρωτα για εκείνη, περιμένει και υπομένει. Η εμφάνιση ενός ηλικιωμένου ξένου στο ιατρείο της Δωροθέας, τον οποίο βρίσκουν πληγωμένο σε μια απόκρημνη περιοχή, θα δράσει σαν καταλύτης και θα συνδέσει τις δυο μέχρι εκείνη τη στιγμή ασύνδετες ιστορίες. Και τότε η ζωή αλλάζει τη ρότα της και τα φαντάσματα στην ψυχή της Δωροθέας απομακρύνονται και όλα γίνονται πιο γλυκά. Συναισθήματα αναδύονται και αναγνωρίζονται, αισθήματα βρίσκουν τον αποδέκτη τους, τα κομμάτια του παζλ ενώνονται και η κάθαρση έρχεται, όπως θα έπρεπε να συμβεί σε μια γνήσια αρχαία τραγωδία. Η γλώσσα ακριβής, ρέει αβίαστα σαν καθαρό νερό, φέρνοντας στην επιφάνεια τα κρυφά και ανομολόγητα. Ο αναγνώστης παρασύρεται σε μια καταβύθιση στην προσωπική κόλαση των ηρώων κι έπειτα ανυψώνεται εκ νέου συμπονώντας, συγχωρώντας, δικαιολογώντας, καθώς γίνεται κοινωνός του βαθύτερου μυστηρίου της ζωής. Το ιστορικό πλαίσιο πλούσιο: η πολιτική σκηνή και το παρασκήνιό της, ο Χαρίλαος Τρικούπης, ο Θεόδωρος Δηλιγιάννης, τα δάνεια και η απειλή της πτώχευσης, οι εκλογές, το πρώιμο φεμινιστικό κίνημα, η διπλωματία, ο σιδηρόδρομος.    Και παντού η θάλασσα, τυλίγει τη μυθιστορία από άκρη σε άκρη ώστε να γίνει προτροπή στα χείλη της ερωτευμένης Μαργαρίτας: « Όταν θα δεις τη θάλασσα, τρέξε για να έρθεις γρήγορα κοντά μου». Κι αυτή η προτροπή θα φέρει κοντά αυτούς που εντέλει η μοίρα είχε αποφασίσει να φέρει. Ένα μυθιστόρημα για τον έρωτα  που διαβάζεται με μια ανάσα, καταφέρνοντας να μας μεταγγίσει σκέψεις και συναισθήματα. Έκπληξη ζωής ο έρωτας και τυχεροί όσοι την οδύνη του βίωσαν. Κι εξίσου τυχεροί όσοι αναγνώσουν ετούτο το βιβλίο, αφού για λίγο κοινωνούν το μέγα μυστήριο του κόσμου.  

Ο ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΔΑΝΔΟΛΟΣ
γεννήθηκε το 1970 και εμφανίστηκε στη λογοτεχνία το 1996 με το μυθιστόρημα Υπνοβάτες του Σεπτέμβρη. Για το σύνολο του πεζογραφικού του έργου τιμήθηκε το 2009 με το Βραβείο Μπότση, παρουσία του Προέδρου της Δημοκρατίας. Το 2004 χαρακτηρίστηκε από τον Παύλο Μάτεσι ο σημαντικότερος Έλληνας συγγραφέας της γενιάς του. Έχει γράψει δέκα βιβλία, μεταξύ των οποίων τα μυθιστορήματα Ο Τελευταίος Κύκνος και Νέρων – Εγώ, ένας θεός, που κυκλοφόρησε με επιτυχία και στην Ιταλία. Το προηγούμενο μυθιστόρημά του στις Εκδόσεις ΨΥΧΟΓΙΟΣ, Η ΧΟΡΕΥΤΡΙΑ ΤΟΥ ΔΙΑΒΟΛΟΥ, μεταφράστηκε στα τουρκικά. Το 2008 συμπεριλήφθηκε, ως εκπρόσωπος της χώρας μας, στην Παγκόσμια Ανθολογία Νέων Συγγραφέων με αφορμή το Young Writers World Festival, που πραγματοποιήθηκε στη Νότια Κορέα. Το ΟΤΑΝ ΘΑ ΔΕΙΣ ΤΗ ΘΑΛΑΣΣΑ είναι το ένατο μυθιστόρημά του.

--> --> -->

Δεν υπάρχουν σχόλια: