Ιησούς και Ιούδας πίνακας του Giotto
Ιούδας ο παράνομος … επί το νίψαι τον Δεσπότην, κατεφίλησε δολίως, εις το προδούναι τοις ανόμοις …
Ο Ιούδας σύμβολο σκοτεινό και προσωποποίηση του κακού πρέπει να τιμωρηθεί. Στο πρόσωπό του, δια της μεθόδου της συλλογικής ευθύνης ευκαιρία άδραξαν οι οπαδοί του αντισημιτισμού, να δαιμονοποιήσουν ολόκληρη τη φυλή του, τόσο μέσα από τραγούδια και γραπτά έργα όσο και από τη στήριξη του πασίγνωστου ανά την Ελλάδα εθίμου του καψίματος ανθρώπινου ομοιώματός του. Χλευασμός και διαπόμπευση τη νύχτα της Ανάστασης. Τη νύχτα της αγάπης και της συγχώρεσης. Τη νύχτα της λύτρωσης.
Παραθέτουμε δυο χαρακτηριστικά δείγματα γραφής. Ένα λόγιο και ένα λαϊκό.
α) Παπαδιαμάντης Αλέξανδρος από το βιβλίο «Η Αγία και Μεγάλη εβδομάς»
Παραθέτουμε δυο χαρακτηριστικά δείγματα γραφής. Ένα λόγιο και ένα λαϊκό.
α) Παπαδιαμάντης Αλέξανδρος από το βιβλίο «Η Αγία και Μεγάλη εβδομάς»
Ω της Ιούδα δε αθλιότητος! Εθεώρει την αμαρτωλόν φιλούσαν τους πόδας και εσκέπτετο δολίως της προδοσίας το φίλημα* εκείνη τους πλοκάμους έλυε, και ούτος υπό πονηρού πνεύματος εδεσμείτο* μύρα εκείνη έφερεν, ούτος δυσώδη κακίαν* ήπλωσεν η πόρνη τας τρίχας τω δεσπότη, ήπλωσε και Ιούδας τας χείρας τοις παρανόμοις* η μεν του λαβείν άφεσιν, ο δε του λαβείν αργύρια* η μεν έχαιρε κενούσα το πολύτιμον μύρο, ο δε έσπευδε να πωλήσει τον Ατίμητον* αύτη τον δεσπότην επεγίγνωσκεν, ούτος του δεσπότου εχωρίζετο* αύτη ελευθερούτο, εκείνος εδουλούτο τω πάθει. Προδότης Ιούδας, οποίαν φρίκην προξενεί παντί η παροιμιώδης μείνασα αύτη φράσις!
β) Από την ελληνική λαϊκή παράδοση
Σήμερα μαύρος Ουρανός, σήμερα μαύρη μέρα,
σήμερα όλοι θλίβουνται και τα βουνά λυπούνται,
σήμερα έβαλαν βουλή οι άνομοι Εβραίοι,
οι άνομοι και τα σκυλιά κι' οι τρισκαταραμένοι.
«Στην [ελληνική] λαϊκή παράδοση, οι βασικότερες κατηγορίες κατά των Εβραίων σχετίζονται με τη σταύρωση του Ιησού και η απήχησή τους υπήρξε ισχυρή. Στην Ακολουθία της Μεγάλης Πέμπτης εκτός από τις κατηγορίες κατά του Ιούδα γίνονται πολλές αναφορές και στο "γένος των Εβραίων", γένος υπεύθυνο για τη σταύρωση του Ιησού. Αποκαλούνται κατ' επανάληψη "θεοκτόνοι", "θεοστυγείς", "λαός δυσσεβής και παράνομος", και ζητιέται η τιμωρία τους: "Αλλά δος αυτοίς, Κύριε, κατά τα έργα αυτών, ό,τι κενά κατά σου εμελέτησαν".
(Για την εικόνα του Εβραίου στη λογοτεχνία σας προτείνουμε το βιβλίο της Φραγκίσκης Αμπατζοπούλου Ο άλλος εν διωγμώ από το οποίο πήραμε το παραπάνω απόσπασμα).
Ας δούμε όμως και την προσέγγιση του θέματος από λιγότερο ή καθόλου θρησκευόμενους και ορθολογιστές. Προσπάθεια διερεύνησης και κατανόησης της ανθρώπινης υπόστασης, πνεύμα ταπεινότητας και περίσσευμα αγάπης χαρακτηρίζουν τα σπουδαιότερα από τα έργα τους που έχουν ως πηγή έμπνευσης τα πρόσωπα του Δράματος. Περίεργα πράγματα ε;
ΗΛΙΑΣ ΛΑΓΙΟΣ 1958-2005, ποιητής
Ματθ. κστ΄, 47-50, κζ΄, 3-10
Καθώς ο Ισκαριώτης βάδιζε στους κέδρους, είχεν απαντήσει στο πανάρχαιο δίλημμα·
ήξερε, πια, πως δε διέθετε βούληση ελεύθερα, πως του Κυρίου καθολικώς ανήκει.
τι έμενε; όλος ο έρωτας κι η απιστία όλη κι η απελπισία να σμίξουν σ’ ένα φίλημα.
την ώρα που έκλινε για να τον ασπαστεί αποδέχτηκε με ανακούφιση (φρονώ)την καταδίκη.
αναλογίστηκε όσα όφειλε ν’ απαρνηθεί. τα χείλη του σχημάτισαν κάτι σαν ψέλλισμα.
άκουσε, σαν από απόσταση, ράβδους να βροντούν, μαχαίρια να κροτούν, χυδαία την κουστωδία,
τους ήχους βάναυσους, να ενορχηστρώνονται σ’ ένα (κοινό και για τους δυο) επιτάφιο μέλισμα.
πατήρ και διάολος, αντιστοίχως, προετοίμαζαν του ενός και του άλλου την κηδεία.
τότε, ευλογήθηκε να εννοήσει ότι τα πάντα έχουν προοριστεί, ότι θ’ ανταμειφθούν στο τίποτα.
προείδε τη μετάνοιά του, αλλόφρονη την είσοδό του μες στην αίθουσα του συμβουλίου,
σπασμένες τις φράσεις του ν’ αποπειρώνται να ταξινομήσουνε τ’ ανείπωτα.
εν τέλει, τα κουρασμένα μάτια του να θεωρούν, μ’ απάθεια, την έσχατη ανατολή του ήλιου.
τον αγρό του αίματος που εκχέρσωσε και έσπειρε και πότισε μ’ αργύρια τριάκοντα,
τα κλαδιά της συκιάς να θροούν, ανεπαίσθητα και τελεσίδικα, κατά τη μεριά του νότου,
τη μοίρα, τραχύτερη κι από τον δάσκαλό του, να τον κατευθύνει εκεί, εκόντα άκοντα.
και, πρόθυμα ή όχι, πάντως προχώρεσε για ν’ ανταμώσει τον σταυρό του.
ήξερε, πια, πως δε διέθετε βούληση ελεύθερα, πως του Κυρίου καθολικώς ανήκει.
τι έμενε; όλος ο έρωτας κι η απιστία όλη κι η απελπισία να σμίξουν σ’ ένα φίλημα.
την ώρα που έκλινε για να τον ασπαστεί αποδέχτηκε με ανακούφιση (φρονώ)την καταδίκη.
αναλογίστηκε όσα όφειλε ν’ απαρνηθεί. τα χείλη του σχημάτισαν κάτι σαν ψέλλισμα.
άκουσε, σαν από απόσταση, ράβδους να βροντούν, μαχαίρια να κροτούν, χυδαία την κουστωδία,
τους ήχους βάναυσους, να ενορχηστρώνονται σ’ ένα (κοινό και για τους δυο) επιτάφιο μέλισμα.
πατήρ και διάολος, αντιστοίχως, προετοίμαζαν του ενός και του άλλου την κηδεία.
τότε, ευλογήθηκε να εννοήσει ότι τα πάντα έχουν προοριστεί, ότι θ’ ανταμειφθούν στο τίποτα.
προείδε τη μετάνοιά του, αλλόφρονη την είσοδό του μες στην αίθουσα του συμβουλίου,
σπασμένες τις φράσεις του ν’ αποπειρώνται να ταξινομήσουνε τ’ ανείπωτα.
εν τέλει, τα κουρασμένα μάτια του να θεωρούν, μ’ απάθεια, την έσχατη ανατολή του ήλιου.
τον αγρό του αίματος που εκχέρσωσε και έσπειρε και πότισε μ’ αργύρια τριάκοντα,
τα κλαδιά της συκιάς να θροούν, ανεπαίσθητα και τελεσίδικα, κατά τη μεριά του νότου,
τη μοίρα, τραχύτερη κι από τον δάσκαλό του, να τον κατευθύνει εκεί, εκόντα άκοντα.
και, πρόθυμα ή όχι, πάντως προχώρεσε για ν’ ανταμώσει τον σταυρό του.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου