Περπατώντας στο αρχαίο Κυνόσαργες. Ένας διάλογος με σκοπό να αναδείξει συνοπτικά τη φιλοσοφία της μεθόδου ανάπτυξης προσώπων και ανθρώπινου δυναμικού των επιχειρήσεων.¤ Evpedia.



ΠΛΑΤΩΝ & ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ Raffaello Sanzio (1509 

Του Δρ. Γιώργου  Κ. Γάκη

BSc, M.B.A.

PhD in Management – Azteca University

Πρώτη αποκλειστική δημοσίευση στο παρόν blog

Ο διάλογος αυτός έχει δημιουργηθεί από τον γράφοντα, με σκοπό να αναδείξει συνοπτικά τη φιλοσοφία της μεθόδου ανάπτυξης προσώπων και ανθρώπινου δυναμικού των επιχειρήσεων, με τον διακριτικό τίτλο,       ¤ Evpedia. Έγινε προσπάθεια να προβληθούν μέσω του διαλόγου, βασικές αρχές, παραδοχές αιχμής, η διαδικασία, το ηθικό και αξιακό υπόβαθρο, η μεθοδολογία (ή τουλάχιστον όσο αυτό ήταν δυνατόν), η αξία της χρήσης της διαλεκτικής και μαιευτικής και κυρίως η ανάπτυξη της σχέσης του Evnoos και του Synnoos.

Ο διάλογος λαμβάνει χώρα στο άλσος του αρχαίου Κυνόσαργες, στα μέσα περίπου του 4^ου π.Χ. αιώνα. Το Κυνόσαργες, η περιοχή που σήμερα είναι γνωστή ως Κυνοσάργους, (τόπος γέννησης και καταγωγής του γράφοντα), βρίσκεται στις παρυφές του κέντρου των Αθηνών, και εκεί στεγαζόταν το Γυμνάσιο του Αντισθένη του Κυνικού, του φιλοσόφου ο οποίος υπήρξε, μαθητής του Σωκράτη και ο δάσκαλος του Διογένη. Το Γυμνάσιο αυτό ήταν και το μόνο στην αρχαία Αθήνα της εποχής, που δεχόταν ως μαθητές, μη Αθηναίους (εκ του ενός γονέα) πολίτες, όπως άλλωστε «νόθος» ήταν και ο Ηρακλής, του οποίου Ιερό υπήρχε αφιερωμένο στην περιοχή. Κατά τη διάρκεια μίας θυσίας προς τον Ήρωα, σε άλλη περιοχή, ένας σκύλος (κύνας), άρπαξε το «θυσίον» και αντί να το φάει όπως θεώρησαν όλοι ότι θα έκανε, πήγε και το άφησε σε κάποιο σημείο (άργος), των Αθηνών. Οι Αθηναίοι θορυβημένοι από το γεγονός κατέφυγαν στο Μαντείο των Δελφών, όπου τους υπέδειξε να στήσουν ακριβώς στο σημείο αυτό, στο «κυνός άργος», Ιερό προς τιμήν του Ηρακλή, πράγμα το οποίο και έκαναν. Έτσι η ευρύτερη περιοχή πήρε το όνομα Κυνόσαργες – Κυνοσάργους.

Εκεί μαθήτευσε μεταξύ άλλων και ο Θεμιστοκλής, του οποίου η μητέρα δεν ήταν Αθηναία.

Επιστρέφοντας στο διάλογο να αναφέρουμε πως,  εμπεριέχει ένα μεγάλο μέρος από τα Δελφικά Παραγγέλματα, καθώς και απόψεις του Σωκράτη, του Αριστοτέλη, του Πλάτωνα, του Ηράκλειτου, του Πυθαγόρα κ.α.  (ως κωδικοποιημένη νοηματική απόδοση και όχι αυτολεξεί).

Συνομιλητές είναι ο Εύνοος και ο Σύννοος, ο παρωθών και ο παρωθούμενος, οι Συνώντες και Συνοόντες, οι Φίλοι. Από την οικειότητα που έχουν μεταξύ τους φαίνεται πως δεν είναι η πρώτη τους συνάντηση, έχουν αναπτύξει ήδη τη Συμβουλευτική Παρώθηση.

Αρχίζει ο περίπατος …

Εύνοος : Δεν θεωρείς Σύννοε, ότι θα πρέπει να ξεκινήσουμε αυτή την περιπλάνηση στο κόσμο των ορατών και μη ορατών, από Αυτόν που,
που αποδεχόμαστε δηλαδή πως υπάρχει ως «Όλον Εν», άφθαρτο και ανεξίτηλο καλό, στο πέρασμα του χρόνου;

Σύννοος : Βέβαια, έτσι θα είναι το πρέπων και το ορθό.

Εύνοος : Και δεν νομίζεις, αν και αφού το αντιλαμβανόμαστε ως τέτοιο, πως θα πρέπει να το σεβόμαστε και να το ακολουθούμε;

Σύννοος : Κι αυτό σωστό το βλέπω.

Εύνοος : Αλλά πώς κάνουμε πράξη, αυτό που εσύ είπες σωστό, όταν εύκολα χρησιμοποιούμε σε όρκους το όνομά του, λες και ζητάμε να φορτώσουμε στο Θεό τα πρέποντα και μη πρέποντα που πράξαμε ή θα πράξουμε στο μέλλον;

Σύννοος : Ασφαλώς και δεν είναι πρέπων αυτό.

Εύνοος :  Αντί γι’ αυτό όμως,  η καρδιά και η ψυχή μας δεν θα έπρεπε να τον τιμά και να θέλει να του μοιάσει;

Σύννοος : Ο δρόμος της Αρετής από εκεί ξεκινάει.

Εύνοος : Και πως αλλιώς θα κάνει την αρχή ο άνθρωπος, αν κι αυτός δεν προσπαθήσει να «ΕΙ», σαν του θεού ομοίωση και σαν του «όντως όντος»;

Σύννοος : Κι Εκείνος αυτό θα επιθυμεί.

Εύνοος : Δεν θα πρέπει όμως και δυνατά να τον επικαλείται για να εύχεται για το καλό όχι μόνο το δικό του, αλλά και όλων των άλλων, αυτό δεν είναι τιμή γι’ Αυτόν;

Σύννοος : Αυτό είναι το σωστό για ανθρώπους ευσεβείς.

Εύνοος : Πως όμως θα τιμήσουμε τον θεό, αν δεν τιμούμε αγαθά που εκείνος μας έδωσε, όπως η εστία και ο γάμος και εκείνα που προέρχονται απ’ αυτά;

Σύννοος : Δεν τον τιμούμε αν δεν τιμούμε αυτά.

Εύνοος : Ναι αλλά, για να τιμούμε αυτά, δεν θα πρέπει να επιλέγουμε τη σύντροφό μας, μετά από σκέψη και ώριμα και την κατάλληλη στιγμή και να επιλέγουμε να συγγενεύουμε με καλούς ανθρώπους, έτσι ώστε να είμαστε κι εμείς κι εκείνοι ευτυχείς;

Σύννοος : Αλλιώς πως θα γίνει;

Εύνοος : Για πες μου όμως Σύννοε, και ποιο το νόημα όλων αυτών των πραγμάτων, αν δεν νοιαζόμαστε όλους αυτούς τους οικείους μας και αν δεν φροντίζουμε αυτούς που νοιαζόμαστε. Δεν θα είμαστε αναίσχυντοι απέναντι σε θεό και ανθρώπους;

Σύννοος : Αναίσχυντοι και απρεπείς θα είμαστε.

Εύνοος : Γιατί αν το γήρας μας βρει ξαφνικά, δεν θα το κοιτάξουμε ίσια στα μάτια και με χαμόγελο, αν περάσει απ’ το μυαλό μας πως εμείς στα νιάτα μας, ήμασταν ευσεβείς και σεβόμασταν όχι μόνο το θεό, αλλά και τους γονείς μας, και τους γηραιότερους, τη γυναίκα και τα παιδιά μας, αλλά ακόμα κι όλους αυτούς που συναναστρεφόμαστε και αυτούς τους ίδιους τους ικέτες μας. Ναι αλλά όμως κατ’ αυτόν τον τρόπο δεν σεβόμαστε και τον ίδιο μας τον εαυτό;

Σύννοος : Σοφά και όμορφα τα λόγια σου Εύνοε.

Εύνοος : Και δεν θα πρέπει, να τιμούμε και τις καλές πράξεις των άλλων προς εμάς και να τους δίδουμε αν το επιθυμούμε και μπορούμε αντίδωρον, όχι σαν αποπληρωμή κάποιου χρέους, αλλά σαν αναγνώριση του καλού που μας έκαναν;

Αλλά και να τιμούμε και τις καλές πράξεις που έκαναν κάποιοι άλλοι σε άλλους, που μπορεί να τους γνωρίζουμε, μπορεί όμως και να μην τους έχουν δει τα μάτια μας ποτέ;

Σύννοος : Έτσι είναι το σωστό για σώφρονες ανθρώπους.

Εύνοος : Τι νομίζεις δεν είναι ορθό να σεβόμαστε και τους Νόμους, που προήλθαν από Σοφό νομοθέτη, που το καλό θέλει της Πολιτείας και των Πολιτών, και να σεβόμαστε και τους άρχοντες που επιθυμούν να είναι, ορθώς κι αυτοί αρχόμενοι από τον Πολίτη, και που μόνο εξυπηρετούν την Πόλη και τις υποθέσεις της;

Σύννοος : Αν και εφόσον έτσι πράττουν αυτοί, τότε ορθό το βρίσκω.

Εύνοος : Και αν είναι έτσι, δεν αξίζει για μια τέτοια Πατρίδα να πεθάνει κανείς, υπερασπιζόμενος αυτά τα της Πόλεως και άλλα καλά, που έχουνε κάνει άλλοι, συνετοί, αλλά και για όσα καλά που με κόπο έχει προσφέρει,          ο τεχνίτης ή ο φιλόσοφος ή ο οργών τη γαία ή ο διδάσκαλος ή η σύζυγος αλλά  και για να δουν ημέρες καλύτερες κι απ’ αυτές, τα παιδιά του, δεν αξίζει λοιπόν όπως είπαμε ένδοξα να πεθάνει αυτός;

Σύννοος : Μεγάλη Τιμή ο θάνατος για όλα τούτα.

Εύνοος : Αλλά πριν απ’ αυτόν που ένδοξο θάνατο μπορεί να έχει, άλλοι, παλαιοί. με ανδρεία δεν έπεσαν, και δεν θα πρέπει να τους θυμόμαστε και στεφάνια δάφνης να τους πλέκουμε, και όχι όπως κάνουν μερικοί να τους χλευάζουμε και να τους περιγελούμε;

Σύννοος : Ανήθικος και ποταπός όποιος ένδοξους και μη, νεκρούς περιγελάει.

Εύνοος : Περιγελούν όμως, γιατί δεν γνωρίζουν την χρησιμότητα της ντροπής, αφού αυτή είναι υπεύθυνη για να μετριάζει την αλαζονεία και έτσι δεν είναι παράξενο, αφού σκοτώνουν πάλι τους νεκρούς, και ζωντανούς να μπορούν να σκοτώσουν αν θέλουν, πράγμα που ο έλλογος ο άνθρωπος να αποφεύγει πρέπει;

Σύννοος : Ο φόνος πρώτα σκοτώνει το φονιά.

Εύνοος : Μπράβο !! έτσι είναι Σύννοε, κι αυτοί οι άνθρωποι φίλους ποτέ δεν κάμουν.

Σύννοος : Ποτέ !!!

Εύνοος : Γιατί τι νομίζεις, υπάρχει μεγαλύτερη χαρά από το να έχεις καλούς φίλους, να τους βοηθάς όταν οι καταστάσεις το απαιτούν και να φυλάς σαν τα μάτια σου ετούτη τη φιλία;

Σύννοος : Όχι δεν υπάρχει.

Εύνοος : Έτσι είναι Σύννοε. Και αν αυτό κάνεις με τους φίλους σου, δεν θα πρέπει ακόμη περισσότερο να βοηθάς και τα παιδιά τους, αλλά και τα παιδιά άλλων που έχουνε ανάγκη, που μπορεί μάλιστα να μην γνωρίζεις, αλλά αν έχεις τη δυνατότητα θα πρέπει να τα βοηθάς;

Σύννοος : Έτσι το θέλει κι ο θεός στο ναό με τα ωφελήματα.

Εύνοος : Αλλά όμως, μπορεί κανείς να κάνει φίλους αν δεν ξέρει τον τρόπο που θα τους μιλήσει και θα τους συμβουλέψει ή τον τρόπο που θα δεχτεί εκείνος τις συμβουλές, την κρίση και τις παραινέσεις τις δικές τους;

Σύννοος : Αυτό δεν είναι δυνατόν.

Εύνοος : Αλήθεια Σύννοε, σου έχει τύχει ποτέ να παρευρεθείς σε έναν καυγά όπου η γλώσσα πριν τη λογική τρέχει;

Σύννοος : Μου έχει τύχει μα την αλήθεια.

Εύνοος : Και τι κατάλαβες απ’ αυτό;

Σύννοος : Κατάλαβα ετούτο. Μια τύρβη αλαλάζουσα, από κοκόρια άμυαλα, το στήθος τους που δείχναν.

Εύνοος : Πολύ ωραία παρομοίωση χρησιμοποίησες. Έτσι ακριβώς είναι. Γιατί αν δεν κυριαρχείς πάνω στη γλώσσα σου, πρώτα δεν μπορείς να ακούσεις και να κατανοήσεις ο άλλος τι σου λέει, κι έπειτα αν ο θυμός σε παρασύρει, κι άλλες κουβέντες θα σου φύγουνε, κι άλλα προβλήματα θα προκαλέσεις. Είναι σαν τη φωτιά που όσο περισσότερα ξύλα της ρήξεις, τόσο περισσότερο αυτή θεριεύει. Ενώ όταν αποκρίνησε με πραότητα ακόμα και σε προκλήσεις, σαν νερό είναι να ρίχνεις στη φλόγα.

Σύννοος : Έτσι είναι, παγώνοντας το θυμό, ζεσταίνουμε την ψυχή.

Εύνοος : Για αυτό αν κανείς θέλει συζήτηση να κάνει, που απ’ αυτή κερδισμένος θα του βγει ο νους, πρέπει αρχικά να επιλέγει σε ποιους θα μιλάει, γιατί πολλές φουρτούνες έτσι θα γλυτώσει. Έπειτα, να ακούει τον συνομιλητή του, και ακούγοντας τον να καταλαβαίνει τι θέλει να του πει, πριν αποκριθεί με τη δική του γνώμη. Γιατί ένα από τα μεγαλύτερα ελαττώματα δύο συνομιλητών είναι, να μην ακούνε πραγματικά ο ένας τον άλλον κι αυτό είναι τραγέλαφος κι ανόητο συγχρόνως. Αν διαφωνεί με τις απόψεις του άλλου, με πραότητα να αντιμετωπίζει το διαφορετικό, κι αν ακόμη ο άλλος δεν είναι ευγενής και είναι οξύθυμος, να προσπαθεί με ήπιο αλλά και συνετό τρόπο να του μεταφέρει τις απόψεις του. Αν όμως ο άλλος πάλι συνεχίζει, να φύγει απ’ την κουβέντα πρέπει, αφού έτσι κι αλλιώς ετούτη, δεν έχει πια κανένα απολύτως νόημα.

Σύννοος : Αυτό κάνει ο άνθρωπος που τη σοφία γυρεύει.

Εύνοος : Όμως αντίθετα, αν η συζήτηση γίνεται με ηρεμία και σύνεση, αν συνδιαλεγόμαστε με όλους όχι για να επιβάλλουμε τις απόψεις μας, αλλά για τα κοινά οφέλη της κουβέντας και για να ψάξουμε από κοινού την αρετή, τότε τη σκέψη καλλιεργούμε, το νου και το μυαλό, μαθαίνουμε να αποκρινόμαστε την κατάλληλη στιγμή, και να κρίνουμε με σύνεση και ηρεμία τους άλλους, πράγμα που επιθυμούμε, να κάνουν κι εκείνοι για εμάς. Και πρόσεξε Σύννοε, ποτέ δεν πρέπει να μιλάμε σε άλλους, για πράγματα που ο συνομιλητής μας, δεν μας έχει δώσει την άδεια να το κάνουμε.

Σύννοος : Άρρητα μη λέγε.

Εύνοος : Έχεις δει ποτέ σου Σύννοε, μικρά περιστέρια που δεν έχουν βγάλει ακόμη φτερά, πως στέκονται γυμνά και αδύναμα στη φωλιά και πως αναζητούν τη στοργή και τη φροντίδα των γονιών, φοβισμένα και πεινασμένα;

Σύννοος : Εδώ είδα! στο Κυνόσαργες, στον κήπο τ’ Αντισθένη, μικκά αυτά τα όμορφα, και άσχημα συνάμα.

Εύνοος : Κι έχεις δει όταν αυτά τα αδύναμα, βγάλουν λίγα φτερά, πως γυρνάνε από δω κι από κει ανέμελα, κι αρχίζουνε και ψάχνουνε τροφή μόνα τους πια, βλέποντας τα μεγάλα τα περιστέρια πως το κάνουν;

Σύννοος : Κι ετούτο, στον κήπο του Κυνικού το είδα.

Εύνοος : Μα όταν μεγαλώσουνε και τα φτερά τους βγούνε, θαυμάζουνε τα μεγάλα για τη χάρη που ‘χουνε στο πέταγμα, και τι νομίζεις ότι τα λυμπήζει πιότερο ;

Σύννοος : Θαρρώ, τα κάνει η καρδιά, πώς να πετάξουν θέλουν.

Εύνοος : Ακριβώς, γι’ αυτό διψάει η καρδιά τους.

Σύννοος : Σαν του στρατιώτη το στόμα, μόλις σκληρή μάχη τελείωσε.

Εύνοος : Μπράβο σου Σύννοε! και όμορφος ο λόγος σου.

Και τα περισσότερα κοντοστέκονται στην άκρη, στο πρεβάζι, και αφού κοιτάξουν κάμποσο κάτω στο κενό, μία τους δίνει ο θεός, και πέφτουνε ίσα κάτω. Και λες, σα θαύμα το μικρό, το άφτερο πριν λίγο, να καμαρώνει πιότερο κι απ’ τον υπερήφανο τον αετό.

Σύννοος : Καμάρι είναι, και χαρά συνάμα.

Εύνοος : Αλλά ένα απ’ τα μικρά, που πιο πολύ φοβάται, αρνιέται να κάνει το βήμα που χωρίζει τον παιδευμένο απ’ τον απαίδευτο. Το βήμα, που ξεχωρίζει το περιστέρι από την όρνιθα.

Σύννοος : Μα όλα πετούν τα περιστέρια Εύνοε, αν ανάγκη δεν έχουνε του Ιπποκράτη την τέχνη

Εύνοος : Όλα πετούν και δίκιο έχεις. Κι αυτό γιατί το έργο του θεού αν χρειαστεί, το συνεχίζουν οι γονείς. Και σαν δουν το απαίδευτο, να διστάζει από μόνο του να γίνει παιδευμένο, πάνε κοντά, και μια του δίνουνε ευθύς και τούτο πέφτει κάτω. Όχι γιατί θέλουνε το κακό του, αλλά ξέρουνε πολύ καλά, πως αυτό έχει μέσα του τη γνώση και πως εκείνο ακόμη δεν το ξέρει. Κι αυτός που κάθεται αμέριμνος, όπως εσύ στων κυνικών τον κήπο, βλέπει στην αρχή μια μπάλα με φτερά να πέφτει, αλλά γρήγορα, βλέπει και τούτο. Η μπάλα αμέσως γίνεται πετούμενο, που όχι μόνο πετάει, αλλά κάνει και περίτεχνους ελιγμούς.

Σύννοος : Θαυμαστό το έργο της φύσης!

Εύνοος : Κι εκείνο, που παλιά ήταν μικρό μα τώρα είναι περιστέρι, έμαθε από το πέταγμα πως η παίδευση, δεν είναι εύκολη υπόθεση, αλλά μόνο μαζί της θα γνωρίσει τι μπορεί και τι πρέπει να κάνει. Κι όταν έκανε κι αυτό παιδιά και το ένα ήταν φοβισμένο, πήγε και το έσπρωξε με ένα στοργικό χαμόγελο, βέβαιο για την πράξη του και το αποτέλεσμα της.

Σύννοος : Υιούς παίδευε, είναι γραμμένο στου Φωτοδότη Φοίβου τον οίκο.

Εύνοος : Ένας όμως Σύννοε, που βλέπει το γονιό να σπρώχνει το φοβισμένο παιδί του στον γκρεμό άμα δεν γνωρίζει, δεν θα κρίνει πως αυτός ο γονιός ήταν άκαρδος και ποταπός και να τιμωρηθεί πρέπει; Και δεν θα πάει και στους άλλους που δεν ξέρουν, να πει όχι μόνο τι είδε, αλλά και το είδος της τιμωρίας που θα πρέπει να του επιβάλλουν όλοι μαζί;

Σύννοος : Έτσι θα κάνει ο απαίδευτος κριτής και όσοι χωρίς γνώση τον ακολουθούνε.

Εύνοος : Αφού δεν γνωρίζει όμως από περιστέρια, ούτε αυτός ούτε οι ακόλουθοί του, πως κρίνει τούτα τα πετούμενα; Και πολύ περισσότερο πως θέλει αυτά να τιμωρηθούν;

Σύννοος : Αδικία θα πράξουν, πράξη μισητή απ’ το θεό.

Εύνοος : Γιατί αν δεν γνωρίζεις πως, όταν ο γονιός είναι περιστέρι και όχι άνθρωπος, και πως τα περιστέρια έτσι πρέπει να κάνουν για να ζήσουν τα παιδιά τους, έως εκεί που η ειμαρμένη το επιθυμεί, και πως αν δεν το κάνουν, αυτά σε λίγο θα πεθάνουν γιατί δεν θα μπορούνε να βρούνε τροφή, πως σαν θεός αναλαμβάνεις να τα κρίνεις;

Σύννοος : Τα λόγια σου δίκαια και σωστά τα βρίσκω.

Εύνοος : Ποια η διαφορά όμως Σύννοοε, αυτού που δωροδοκείται για να δικάζει με μεροληψία, κι αυτού που δεν γνωρίζει το μέτρο, και άμετρα λειτουργεί και δικάζει;

Σύννοος : Καμιά. Γιατί κι οι δύο έχουν αδικήσει.

Εύνοος : Σωστά. Και έχουν διαπράξει το ίδιο ακριβώς παράπτωμα.                   Ο πρώτος δωροδοκείται από άνθρωπο πονηρό, κι ο δεύτερος δωροδοκείται από την ίδια του την αλαζονεία.

Και για τους δυο την Νέμεση, η οργή του θεού προστάζει.

Σύννοος : Κι αυτός που δωροδοκεί, κι αυτός που δωροδοκείται με ανίερες απολαβές, κι αυτός όμως που άλογα και χωρίς τη γνώση μέτρου δικάζει και κατηγορεί, όλοι απ’ το νερό της Λήθης θα πιούνε, όταν στον Άδη ξεπροβούν νερό για να διαλέξουν.

Εύνοος : Και όσο κι αν παρακαλέσουν, όταν η Νέμεση την πόρτα τους χτυπήσει, και πριν η Τίσιδα με τιμωρία βαριά τους βρεί, θα τους πει με λόγια σίγουρα, πως όταν αδικείς, αδικείς, και θα τους θυμίσει τα λόγια του Σκοτεινού, που έτσι τον είπαν αυτοί που δεν κατάλαβαν το φως των λόγων του, Ηράκλειτου, πως δεν μπορούμε να μπούμε δύο φορές στο ίδιο ποτάμι . Γιατί μέχρι να βγούμε και να ξαναμπούμε, τόσο εμείς οι ίδιοι, όσο και τα νερά του ποταμού , θα έχουνε αλλάξει.

Σύννοος : Φωτεινά αλήθεια, τα λόγια του Σκοτεινού.

Εύνοος : Κι αν ούτε από δωροδοκία, ούτε από άγνοια, αλλά από ζήλια κρίνει κάποιος και κατηγορεί τον άλλον, είτε παρών είναι, είτε απών αυτός απ’ την κουβέντα, να θυμάται θαρρώ πρέπει, πως, δεν θα λάβει αντίδωρο απ’ αυτή του την πράξη, αλλά χολή θα λάβει, απ’ την ίδια τη δικιά του τη χολή βγαλμένη.

Σύννοος : Αιτία μύριων κακών η ζήλια είναι, όπου τ’ ανθρώπου το μυαλό θολώνει.

Εύνοος : Αντίθετα, δεν είναι όμορφο πράγμα Σύννοε, να μιλάμε γι’ αυτούς που το αξίζουν, με λόγια καλά, όχι από κολακεία, πράγμα άθλιο, αλλά να επαινούμε τις αρετές που με παίδευση απέκτησαν;

Σύννοος : Όμορφο και καλό πράγμα είναι θαρρώ.

Εύνοος : Αλλά και τους άλλους που μπορεί να πήραν το δρόμο το στραβό, πρέπει να τους υβρίζουμε με οίηση και θράσος, ποια η γνώμη σου;

Σύννοος : Νομίζω, πως αυτούς πιο πολύ απ’ όλους, δεν πρέπει να χλευάζουμε, παρά, αν δούμε πως πραγματικά το θέλουν, ευπροσήγοροι να είμαστε απέναντί τους, και να τους δείξουμε πρέπει πως, όταν ξυπόλητη περπατά η ψυχή αναζητώντας τη γαλήνη, πιο εύκολα θα την βρει σε δρόμο καθαρό, παρά σε εκείνον που με κοφτερές πέτρες είναι στρωμένος.  

Εύνοος : Με κάνουν υπερήφανο για σένα, τα λόγια αυτά Σύννοε!!!

Υπάρχει όμως κάποιες φορές μια ψυχή, που διαφέρει από τις άλλες, τις πολλές, και ενώ ακολουθεί τον δρόμο που θωρεί σαν καθαρό, και που δεν βλέπει πάνω του κοτρόνες, είναι μονάχη στο διάβα της και όλες οι άλλες, αυτές που είπαμε πολλές, στους κακοτράχαλους παράδρομους γυρνάνε, σαν να ‘ναι αυτός ο δρόμος που στη Σοφία σε φέρνει. Και τότες αναρωτιέται, μήπως ο δρόμος ο καθαρός είναι ο άλλος, κι αυτός που διαβαίνει αυτή είναι ο λαθεμένος; Γιατί πως γίνεται, όλες οι άλλες οι ψυχές να είναι μαζί αλλού, κι αυτή να είναι μόνη της εκεί. Πως γίνεται να κάνουν λάθος οι πολλές κι η μία να μην κάνει;

Σύννοος : Δύσκολο το ερώτημα που μου θέτεις.

Εύνοος : Την ξέρεις την απάντηση και μέσα σου την έχεις Σύννοε.

Σύννοος : Μα πως την έχω μέσα μου, αφού αυτό που με ρωτάς, εγώ, δύσκολο το ορίζω;

Εύνοος : Θα δεις ότι την έχεις.

Και μάλιστα, θα στη θυμίσει άλλος, κι όχι εγώ.

Σύννοος : Μα αφού, μόνοι μας περπατάμε Εύνοε στο όμορφο Κυνόσαργες, δεν έχουμε μαζί μας άλλον.

Εύνοος : Έχουμε! Και θα καταλάβεις τι εννοώ.

Τον Σωκράτη τον γνωρίζεις;

Σύννοος : Μα τι μου λες μα την αλήθεια, είναι δυνατόν να μην τον γνωρίζω;

Εύνοος : Κι εγώ τον γνωρίζεις πιστεύω.

Αλλά όμως, τον γνωρίζεις μόνο από τη φήμη του ή γνωρίζεις και πράγματα που έχει πει και μελετήσει;

Σύννοος : Και απ’ αυτά τον γνωρίζω.

Εύνοος : Και απ’ αυτά που ξέρεις γι’ αυτά που εκείνος έχει πει, και έχει μελετήσει, θεωρείς ότι κάποια απ’ αυτά ή κι όλα, έχουν αξία και ο άνθρωπος θα πρέπει να τα συγκρατεί για να τον κάνουν καλύτερο απ΄ ότι ήταν πριν τα γνωρίσει;

Σύννοος : Σίγουρα έτσι είναι.

Εύνοος : Αφού τα έχεις συγκρατήσει, είναι μέσα σου Σύννοοε;

Σύννοος : Μέσα μου είναι βέβαια, και πως θα ήταν δυνατόν να μην είναι.

Εύνοος : Μα αφού είναι μέσα σου τα σοφά λόγια και οι διδαχές του Σωκράτη, δεν είναι σαν να έχεις μέσα σου και τον ίδιο; Ή θυμάσαι μόνο τα λόγια του και δεν θυμάσαι ποιος τα είπε.

Σύννοος : Και τα λόγια του έχω μέσα μου και αυτόν που τα είπε έχω.

Εύνοος : Άρα έχεις μέσα σου και  το Σωκράτη και τα λόγια του.

Σύννοος : Έτσι ακριβώς είναι.

Εύνοος : Από τι στιγμή όμως που τον έχεις μέσα σου, δεν τον έχεις και μαζί σου;

Σύννοος : Ε ! πως θα γινόταν αλλιώς.

Εύνοος : Άρα, πως μου λες Σύννοοε πως είμαστε μόνο οι δύο μας σ’ αυτό τον όμορφο περίπατο; Ήμαστε πολλοί, ο Αριστοτέλης, ο Πλάτωνας,            ο Σωκράτης, ο Ηράκλειτος, ο Αντισθένης, ο Διογένης, ο Επίκουρος είναι μαζί μας, και όλοι όσοι θυμόμαστε για τα σοφά τους λόγια ή τα καλά που μας έκαναν, αλλά είναι ακόμη κι εκείνοι, που δεν συμφωνούμε με τις απόψεις τους, και αυτοί ακόμα που μας πλήγωσαν με τα λόγια ή τις πράξεις τους, και όλοι αυτοί, στο μυαλό και στην ψυχή μας έχουν μια θέση, είτε επειδή καλό μας έκαναν είτε κακό.

Σύννοος : Πράγματι έχεις δίκιο !! μεγάλη η συντροφιά μας.

Εύνοος : Όπως τα λες, μεγάλη.

Για να ξαναγυρίσουμε λοιπόν στην ψυχή που μόνη της προχωράει, και όλες οι άλλες πάνε στα δύσβατα τα μονοπάτια που τους φαίνονται λαμπρά, και αφού τα λόγια του Σωκράτη λες πως έχεις μέσα σου, για πές μου, γνωρίζεις το μύθο που ο Σωκράτης λέει του Σπηλαίου και που ο Πλάτωνας μας έσωσε;

Σύννοος : Τον θυμάμαι Εύνοε και… ευθύς κατάλαβα, που τα λόγια σου με τέχνη, πάνε να μ’ οδηγήσουν.

Εύνοος : Για πες μου λοιπόν, με περισσή προσοχή θα σ’ ακούσω.

Σύννοος : Θέλεις να πεις πως, οι δεσμώτες του σπηλαίου είναι οι πολλές ψυχές του λαθεμένου δρόμου, που όμως νομίζουνε για σωστό. Και που άσκοπα και άνοα σπαταλούνται να κοιτάνε ψεύτικα είδωλα και που τα θεωρούν τα μόνα αληθινά και παραβγαίνουν σε ανόητα και άχρηστα για τον νου και την ψυχή αγωνίσματα. Και πως η ψυχή η μόνη της, αυτή που αναρωτιέται, είναι ο δεσμώτης που απελευθερώθηκε και δεν συμμετείχε στα κακόγουστα και στα ανιαρά των άλλων και βρήκε το φως, τη γνώση και κατάλαβε πως εκείνος τελικά περπατούσε στον καθαρό τον δρόμο, τον σίγουρο και τον γρήγορο προς την ευδαιμονία. Και θέλεις να πεις πως, άσχετα από το τι κάνουν οι άλλοι, άσχετα από το αν είναι πολλοί κι εμείς μόνοι μας, πρέπει να ακολουθούμε αυτό που προστάζει η καρδιά σε σύμπνοια με τη λογική μας, αν βέβαια, αγαπάμε τη σοφία και την αλήθεια.

Εύνοος : Δεν θέλω να πω εγώ Σύννοε.

Σύννοος : Αλλά ποιος θέλει;

Εύνοος : Εσύ θέλεις να πεις, γι’ αυτό εσύ το είπες.

Και είδες τελικά πως και συντροφιά είχαμε και πως εσύ είχες την απάντηση στο ερώτημά μου;

Σύννοος : Δίκιο έχεις και τώρα, δίκιο είχες και πρότερα.

Εύνοος : Αυτός ο πλούτος της γνώσης όλων αυτών των φιλοσόφων που προαναφέραμε, και άλλων που δεν τους ονομάσαμε, δεν είναι θαυμαστό πως υπήρξε συγκεντρωμένος τόσος πολύς και τόσο βαθύς, σε τόσο λίγο χρόνο;

Σύννοος : Απορίας άξιο είναι.

Εύνοος : Αλήθεια Σύννοε, πόσο διαφέρει ο πλούτος αυτός, απ’ τον άλλον, εκείνον που χλεύασε ο Αριστοφάνης, γι’ αυτόν που φίλοι κι εχθροί πολλές φορές ερίζουν και που γι’ αυτόν οι άνθρωποι γίνονται χειρότεροι κι απ’ τα θηρία;

Γιατί να ξέρεις Σύννοε, πως ακόμη και τα θηρία σκοτώνουν μόνο όταν πεινάνε, ενώ ο άπληστος ο άνθρωπος δεν κάνει ετούτο, παρά η έξη του αυτή, η άρρωστη, τον κάνει άδικο και δεν θέλει τίμια να κοπιάσει για να πλουτήσει, αλλά εκμεταλλεύεται τους άλλους όσο μπορεί πιότερο, και ειδικά αυτούς που τους προσφέρει λίγα στην αρχή, για να του επιστρέψουν πίσω πολλά, αυτούς δηλαδή, που χωρίς εγκράτεια σπαταλάνε πιο πολλά απ΄ όσα ο ορισμός τους, και μετά παρακαλώντας ζητούν απ’ όποιον να ‘ναι, αφού ποτέ δεν προνόησαν για το μέλλον. Αλλά εκμεταλλεύεται συχνά και τους άλλους, που αγωνίζονται τίμια κάθε μέρα και είναι συνετοί και άξιοι και ευσεβείς και δεν είναι ανήθικοι, μα που απλά η τύχη πολλά καλά δεν τους έφερε ποτές.

Σύννοος : Σημαντικό, ήθος και μέτρο να έχεις. Στον τρόπο που μαζεύεις, στον τρόπο που ξοδεύεις και στον τρόπο που τους άλλους βοηθάς.

Εύνοος : Γι’ αυτό γραμμένο είναι και το «άρχε εαυτού» και το «ευφημίαν άσκει», στο μέρος που σ’ αρέσει συχνά να επισκέπτεσαι.

Σύννοος : Και σοφά είναι γραμμένα.

Εύνοος : Γιατί πρέπει πάντα να επιθυμούμε την καλή φήμη, γιατί η φήμη είναι το μοναδικό πράγμα που μας ακολουθεί ακόμη και μετά το θάνατό μας. Μήτε γονιός, μήτε γυναίκα και παιδί, εχθρός και φίλος, μήτε δάσκαλος και σοφός δεν έρχεται μαζί μας, και κυρίως ούτε κι αυτός ο πλούτος, είτε τίμια, είτε όχι, τον έχουμε αποκτήσει, μαζί μας τότες έρχεται. Μόνο η φήμη ακόμη και στον Άδη μας ακολουθεί.

Γι’ αυτό το λόγο Σύννοε καλέ μου φίλε, και αφού σε ευχαριστήσω για όλα αυτά που έμαθα απ’ την κουβέντα ετούτη, να θυμάσαι πάντα πως…

ΠΑΙΣ ΩΝ ΚΟΣΜΙΟΣ ΙΣΘΙ      Σαν Παιδί να είσαι κόσμιος

ΗΒΩΝ ΕΓΚΡΑΤΗΣ       Έφηβος εγκρατής

ΜΕΣΟΣ ΔΙΚΑΙΟΣ        Άνδρας δίκαιος

ΠΡΕΣΒΥΤΕΡΟΣ ΣΟΦΟΣ    Γέροντας σοφός

  

«ΚΥΝΟΣ  ΑΡΓΟΣ»