Γνώριζα, βέβαια, εκ πείρας τη μυστηριώδη γοητεία αυτού του «Βασιλικού παιγνιδιού», του μοναδικού απ' όλα όσα επινόησε ο άνθρωπος που με ανωτερότητα ξεφεύγει από την τυραννία της τύχης και δε χαρίζει τις δάφνες της νίκης παρά μόνο στην εξυπνάδα, ή μάλλον σ' ένα ορισμένο είδος εξυπνάδας.
Μήπως, όμως, αδικούμε το σκάκι ονομάζοντάς το παιγνίδι; Δεν είναι μια επιστήμη κι αυτό, μια τέχνη, κάτι μετέωρο ανάμεσα στα δύο ίσως σαν τη σαρκοφάγο του Μωάμεθ που αιωρείται μεταξύ ουρανού και γης, μια σύνθεση μοναδική που ενώνει όλα τα ζεύγη των αντιθέτων;Πανάρχαιο κι όμως διαρκώς νέο.
Έλα να παίξουμε
Πώς να σε κερδίσω.
Με παίζεις όπως θέλεις. Και μου παίρνεις
έναν-έναν τους στρατιώτες. Μου κυκλώνεις
τους πύργους. Τ' άλογά μου έχουν τρομάξει
και τριγυρνούν εδώ κι εκεί χαμένα.
Μα πώς να σε κερδίσω. Που ακόμα
κι αυτή η βασίλισσά μου ξεπορτίζει.
Και με προδίνει αδιάκοπα μέσα στα χόρτα
με τους στρατιώτες και τους αξιωματικούς σου.
Ασθενικός βασιλιάς, λοξός αξιωματικός, φρενιασμένη
Μήπως, όμως, αδικούμε το σκάκι ονομάζοντάς το παιγνίδι; Δεν είναι μια επιστήμη κι αυτό, μια τέχνη, κάτι μετέωρο ανάμεσα στα δύο ίσως σαν τη σαρκοφάγο του Μωάμεθ που αιωρείται μεταξύ ουρανού και γης, μια σύνθεση μοναδική που ενώνει όλα τα ζεύγη των αντιθέτων;Πανάρχαιο κι όμως διαρκώς νέο.
Στέφαν Τσβάιχ
Είμαστε τα μάταια Πιόνια στην παρτίδα που παίζουν οι Ουρανοί/
διασκεδάζουν μαζί μας στη σκακιέρα της Ύπαρξης/
Εδώ κι εκεί κουνάμε, δίνουμε σαχ και τρώμε/
και μετά γυρίζουμε ένας-ένας/
στης ανυπαρξίας το κουτί
Ομάρ Καγιάμ. Ρουμπαγιάτ (1105)
Το σκάκι
Έλα να παίξουμε
Θα σου χαρίσω τη βασίλισσά μου
( Ήταν για μένα μια φορά η αγαπημένη.
Τώρα δεν έχω πια αγαπημένη )
Θα σου χαρίσω τους πύργους μου
( Τώρα πια δεν πυροβολώ τους φίλους μου
Έχουν πεθάνει καιρό πριν από μένα )
Κι ο βασιλιάς αυτός δεν ήτανε ποτέ δικός μου
Κι ύστερα τόσους στρατιώτες τι τους θέλω;
( Τραβάνε μπρός, τυφλοί, χωρίς καν όνειρα )
Όλα, και τα άλογά μου θα στα δώσω
Μονάχα ετούτον τον τρελό μου θα κρατήσω
Που ξέρει μόνο σ ένα χρώμα να πηγαίνει
Δρασκελώντας τη μια άκρη ως την άλλη
Γελώντας μπρός στις τόσες πανοπλίες σου
Μπαίνοντας μέσα στις γραμμές σου ξαφνικά
Αναστατώνοντας τις στέρεες παρατάξεις
Κι αυτή δεν έχει τέλος η παρτίδα.
M.Αναγνωστάκης
Απ΄ τη συλλογή « Η συνέχεια Ι »
Απ΄ τη συλλογή « Η συνέχεια Ι »
Το Πιόνι
Πολλάκις, βλέποντας να παίζουν σκάκι,
ακολουθεί το μάτι μου ένα Πιόνι
οπού σιγά-σιγά τον δρόμο βρίσκει
και στην υστερινή γραμμή προφθαίνει.
Με τέτοια προθυμία πάει στην άκρη
οπού θαρρείς πως βέβαια εδώ θ’ αρχίσουν
οι απολαύσεις του κ’ οι αμοιβές του.
Πολλές στον δρόμο κακουχίες βρίσκει.
Λόγχες λοξά το ρίχνουν πεζοδρόμοι·
τα κάστρα το χτυπούν με τες πλατειές των
γραμμές· μέσα στα δυο τετράγωνά των
γρήγοροι καβαλλάρηδες γυρεύουν
με δόλο να το κάμουν να σκαλώσει·
κ’ εδώ κ’ εκεί με γωνιακή φοβέρα
μπαίνει στον δρόμο του κανένα πιόνι
απ’ το στρατόπεδο του εχθρού σταλμένο.
Αλλά γλιτώνει απ’ τους κινδύνους όλους
και στην υστερινή γραμμή προφθαίνει.
Τι θριαμβευτικά που εδώ προφθαίνει,
στην φοβερή γραμμή την τελευταία·
τι πρόθυμα στον θάνατό του αγγίζει!
Γιατί εδώ το Πιόνι θα πεθάνει
κ’ ήσαν οι κόποι του προς τούτο μόνο.
Για την βασίλισσα, που θα μας σώσει,
για να την αναστήσει από τον τάφο
ήλθε να πέσει στου σκακιού τον άδη.
Κ. Καβάφης
(Από τα Κρυμμένα Ποιήματα 1877;-1923, Ίκαρος 1993
(Από τα Κρυμμένα Ποιήματα 1877;-1923, Ίκαρος 1993
Παρτίδα
Πώς να σε κερδίσω.
Με παίζεις όπως θέλεις. Και μου παίρνεις
έναν-έναν τους στρατιώτες. Μου κυκλώνεις
τους πύργους. Τ' άλογά μου έχουν τρομάξει
και τριγυρνούν εδώ κι εκεί χαμένα.
Μα πώς να σε κερδίσω. Που ακόμα
κι αυτή η βασίλισσά μου ξεπορτίζει.
Και με προδίνει αδιάκοπα μέσα στα χόρτα
με τους στρατιώτες και τους αξιωματικούς σου.
Νάσος Βαγενάς
από τη συλλογή «Πεδίον Άρεως» (1982)
ΤΟ ΣΚΑΚΙ
Ασθενικός βασιλιάς, λοξός αξιωματικός, φρενιασμένη
βασίλισσα, πύργος ευθύς, πολυμήχανος στρατιώτης
απάνω στην ασπρόμαυρη πορεία
ψάχνει ο ένας τον άλλο και συγκρούονται σ’ επίμονη μάχη.
Δεν ξέρουν πως το σίγουρο χέρι
του παίχτη τους ρυθμίζει τη μοίρα,
δεν ξέρουν πως μια τρομαχτική νομοτέλεια
ελέγχει τις αποφάσεις και τη διαδρομή τους.
Αλλά κι ο ίδιος ο παίχτης είναι αιχμάλωτος
(η έκφραση είναι του Ομάρ) μιας άλλης σκακιέρας
με μαύρες νύχτες και άσπρες μέρες.
Ο Θεός κινάει τον παίχτη κι ο παίχτης τα πιόνια.
Μα άραγε ποιος Θεός, πίσω από το Θεό, κινάει το νήμα
της σκόνης και του χρόνου, του ονείρου και της αγωνίας;
Χόρχε Λουίς Μπόρχες
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου