Βιβλιοπωλείο ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΚΦΡΑΣΗ: Ο Νικηφόρος, με το παρόν βιβλίο δεν κατέθεσε μόνο τη μαρτυρία της γενιάς του με αυθεντικό τρόπο, αλλά εγγράφηκε και στους σύγχρονους λογοτέχνες μας.

Τετάρτη 4 Νοεμβρίου 2015

Ο Νικηφόρος, με το παρόν βιβλίο δεν κατέθεσε μόνο τη μαρτυρία της γενιάς του με αυθεντικό τρόπο, αλλά εγγράφηκε και στους σύγχρονους λογοτέχνες μας.

Με τρεις απόλυτα καταρτισμένες εισηγήτριες (Λάζου Βασιλική - Κομπιλάκου Βασιλική - Μπαλκούρα Κατερίνα), τη συνδρομή έκπληξη από τις αδερφές του Νικηφόρου, Κατίνας και Λούλας και των παιδιών του, Νίκου και Πέτρου, ζωντάνεψε στο βιβλιοπωλείο μας η ιστορία του "Αντάρτικου της Ρούμελης" όπως την κατέγραψε ο θρυλικός καπετάνιος του ΕΛΑΣ
μέσα σ' ένα κλίμα ιδιαίτερης συγκινησιακής φόρτισης, κατά την παρουσίαση της 5ης έκδοσης του τρίτομου βιβλίου του καπετάν Νικηφόρου ΑΝΤΑΡΤΗΣ ΣΤΑ ΒΟΥΝΑ ΤΗΣ ΡΟΥΜΕΛΗΣ.

Σε αυτή την ανάρτηση η εισήγηση της ιστορικού κ. Κομπιλάκου Βασιλικής

Παρουσίαση βιβλίου

Νικηφόρος, «Αντάρτης στα βουνά της Ρούμελης», Αθήνα: Παρασκήνιο 2015

Βιβλιοπωλείο Σύγχρονη Έκφραση, Λειβαδιά 30 Οκτωβρίου 2015

Κομπιλάκου Βασιλική, Ιστορικός

Παρουσίαση του "Αντάρτη στα βουνά της Ρούμελης" του Νικηφόρου

Για πρώτη φόρα ήρθα σε επαφή με τη γραφή του Νικηφόρου στα 1997 και μάλιστα ως απόσπασμα που εμπεριέχονταν μέσα σε ένα άλλο βιβλίο. Το γεγονός πως τότε αν και φοιτήτρια στο Ιστορικό Αρχαιολογικό , ό,τι διάβαζα ισοδυναμούσε με αποκάλυψη, πυροδότησε την φαντασία μου, οδηγώντας 'με λίγα χρόνια αργότερα στην έρευνα για την ιστορίας της Εθνικής Αντίστασης, ή σωστότερα Επανάστασης του 1941-44 της Ελλάδας, δια μέσου κυρίως της Προφορικής Ιστορίας. Και τι δουλειά έχει, θα μου πείτε ο Νικηφόρος σε τούτο. Μα...η γλώσσα του κειμένου τούτου, του "Αντάρτη" του είναι σαν να στέκεται δίπλα σου και να σου αφηγείται ο ίδιος την ιστορία του. Και μάλιστα με όλη την ορμή, όλη την λαχτάρα της νιότης. Πράγμα εξαιρετικά δύσκολο να ανιχνευτεί αλώβητο στις μετέπειτα καταθέσεις άλλων αγωνιστών που άρχισαν δειλά να εκδίδονται μετά το 1980, 20 χρόνια αργότερα δηλαδή από την παρούσα και φτάνοντας τη σχεδόν πρόσφατη παραγωγή. Αποτελεί ο ίδιος την επιτομή των αρετών που εμπεριέχονταν στον αγώνα εκείνο. Ο τέλειος ήρωας, όπως θα μπορούσε να τον σκηνοθετήσει ο Ρίντλευ Σκοτ!

Ανακαλύπτοντας το αρχείο του στην κατοχή των γιών του, Πέτρου και Νίκου Δημητρίου, τους οποίους ευχαριστώ από καρδιάς για την εμπιστοσύνη που μου δειξαν, πριν από 12 χρόνια, η λαχτάρα κι ανυπομονησία μου ώστε να βουτήξω μέσα στο τεράστιο σε όγκο υλικό, με είχαν αφήσει για κάμποσες νύχτες ξάγρυπνη, ονειρευόμενη πως θα άγγιζα ό,τι εκείνος άγγιζε, έγραφε, έσβηνε. Ότι θα άγγιζα τις χειρόγραφες σελίδες του "Αντάρτη"...

Δυστυχώς όμως πέρα από κάποια σκόρπια φύλλα από το χειρόγραφο, σημειώσεις, κι έντυπες βιβλιοκριτικές, τίποτε άλλο δεν εμπεριέχονταν, πλην όμως από ένα χειρόγραφο 208 σελίδων που κατόπιν συγκριτικής μελέτης κατέληξα (και στη διατριβή μου) πως πρέπει να είχε γραφεί στα 1946! Από τα πιο πρώιμα δείγματα διατυπωμένου αντιστασιακού λόγου! Και μάλιστα χωρίς τις εξομαλύνσεις και τα πολιτικά ορθώς σχήματα που ακολουθήθηκαν για τη γραφή του Αντάρτη, 20 χρόνια μετά. Ένα μοναδικό πρωτόλειο λοιπόν! Το χειρόγραφο της Αντίστασης θα μπορούσε να πει κανείς! Η πρώτη γραφή του "Αντάρτη"!

Ο Νικηφόρος στο έργο που παρουσιάζεται ξανά στο κοινό σήμερα, φτάνει στην πιο άρτια, πιο ταιριαστή στην ιδιοσυγκρασία του μορφή έκφρασης. Είχαν προηγηθεί άλλα 2 έργα του, ήδη από τη δεκαετία του 1950, λίγο μετά την έξοδο του από τις φυλακές δηλαδή όπου παρέμεινε για 8 χρόνια κι ένα θεατρικό έργο του που προλόγιζε ο Αιμίλιος Βεάκης.

Στο 150 φακέλων αρχείο του, συναντάμε κι άλλα έργα του, που ταξινομήθηκαν και που οδηγούν στο συμπέρασμα πως δούλευε επίσης στο μυαλό του τη συνέχεια του "Αντάρτη" η οποία όμως ποτέ δεν ολοκληρώθηκε. Γιατί; Ίσως, γιατί όπως είχε εξομολογηθεί σε φίλο συγγραφέα, τον ρούφηξαν θαρρείς όλες εκείνες οι δικογραφίες που άνοιγαν συνεχώς εις βάρος του.

Πολυσχιδής, γινόμενος ο ίδιος με εξαιρετική ευκολία από αντικείμενο της Ιστορίας, υποκείμενο, θα τον συναντήσουμε στο βιβλίο, να μεταμορφώνεται σε στιγμές κρίσης από πολεμιστής όπως π.χ. κατά την πυρπόληση του χωριού της Αγιά-Θυμιάς σε φωτογράφο: "σήκωσα τη μηχανή μου και τράβηξα", σημειώνει. Συγκεντρώνει μαρτυρίες συναγωνιστών του υπό μορφή επιστολών, ή αυτοβιογραφικών σημειωμάτων για την τεκμηρίωση του δικού του λόγου. Αλλού πάλι, λυρικός εκφράζει την απόγνωση της προδομένης γενιάς του, φέρνοντας στο νου αντιστοιχίες με το σήμερα. Ή μετέπειτα, προχωράει και στην ανώνυμη διάθεση της προσωπικής του πνευματικής εργασίας, ώστε να παραχωρήσει απλόχερα τον χώρο σε κάποιον αγαπημένο νεκρό. Όπως στην περίπτωση των αδημοσίευτων (;) σημειώσεων Χρονικού σε πρωτοπρόσωπη γραφή της δολοφονημένης του αδερφής. Ή του χειρογράφου του Μήτσου Ηλ. Καρατζά. 65φύλλων με μεταγραφή από τον Νικηφόρο συνοδεία σχολίων, 166φύλλων που κυκλοφόρησε κι εκδόθηκε ως εξής: Μήτσος Ηλία Καρατζά, Εμφύλιος. Το ημερολόγιο του Μ.Καρατζά από τον εμφύλιο πόλεμο 1946-1949- Όσο σώθηκε, Αθήνα 1985, με την ανώνυμη επιμέλεια του Νικηφόρου. Εδώ θα πρέπει να αναφέρω πως όταν το 2004 ξανακυκλοφόρησε το βιβλίο από τα ΑΣΚΙ με τον αλλαγμένο τίτλο Το ημερολόγιο ενός Καπαπίτη από τον Εμφύλιο (όσο σώθηκε) , από τη σειρά ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ και με εισαγωγή του Άγγελου Ελεφάντη που φέρεται και επιμελητής της έκδοσης και μολονότι χρησιμοποιεί ολόκληρα κομμάτια από την Εισαγωγή της προηγούμενης έκδοσης, έχοντας μάλιστα κρατήσει το κυρίως κείμενο αυτούσιο με τις υποσημειώσεις του κ.τ.λ. παραλείπεται μεθοδικά η αναφορά στον πρώτο επιμελητή, καλύπτοντας τη δουλειά της επιμέλειας με το γενικόλογο «οι συγγενείς» (π.χ. σ.15). Είναι προφανές (σ.23) πως οι συγγενείς που έδωσαν την άδεια επανέκδοσης είτε δεν ανέφεραν τη συνεισφορά του Νικηφόρου, είτε τα ΑΣΚΙ την απέκρυψαν. Ή τα τελευταία δε μπήκαν στον κόπο να το ψάξουν!

Η αδικία λοιπόν στον προσωπικό και στο δημόσιο βίο, είναι κάτι που θα βασανίζει τη σκέψη του συγγραφέα. Ευτυχώς όμως όχι στείρα.

Σε έναν ακόμη αρχειακό φάκελο συγκεντρώθηκαν τα έγγραφα εκείνα που συνιστούσαν το υλικό για τη συγγραφή της συνέχειας του "Αντάρτη" προσφέροντας υλικό προς τους φιλολόγους και για τον τρόπο που δουλεύει ένας συγγραφέας: «Υλικό για βιβλίο πολιτικού προβληματισμού και για μετά τον αντάρτη»: Χειρόγραφες σημειώσεις (Περί αφοπλισμού του 2ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ, χφ., 41φ.+7φ[h1] . «Προς τι σπαταλήσαμε τα πιο ωραία μας χρόνια». «Κατά κρημνών- συνέχεια του αντάρτη, Δεκέμβρης 1944»: σημειωματάριο, 10φ. Σημειώσεις από το Νοέμβρη του 1982. Σημειώσεις με σκέψεις από την φυλακή κι ανοιχτή επιστολή προς τον Γιάννη Ρίτσο για το Καπνισμένο Τσουκάλι) συνημμένες οι περισσότερες με έντυπο υλικό ( Περιοδικό «Εθνική Αντίσταση» Μάης 1985, με χειρόγραφη αφιέρωση προς τον Νικηφόρο από τον «Τηλέμαχο»/Ν.Γιαννέτσο, αποκόμματα εφημερίδων και περιοδικών-π.χ. απόκομμα από τα «Χρονικά Ισραηλιτών» του Δεκέμβρη 1987-, φύλλα εφημερίδων, κ.α) και ποίηση του Τάκη Βαρβιτσιώτη σε έκδοση του 1981 . Πρόκειται για σχεδιασμό σε αρχικό στάδιο της συνέχειας του Αντάρτης στα βουνά της Ρούμελης.

Ο Νικηφόρος, Δημήτρης Ν. Δημητρίου, με το παρόν βιβλίο που κρατάτε όλοι στα χέρια σας δεν κατέθεσε μόνο τη μαρτυρία της γενιάς του με αυθεντικό και σχεδόν παγανιστικό για την επιμέρους σχέση του με την φύση τρόπο, αλλά εγγράφηκε και στους σύγχρονους λογοτέχνες μας. Θα μπορούσε εάν δεν ήταν αυτός που ... ήταν να έχει ολοκληρώσει τα είδη εκείνα λόγου που του ταίριαζαν τόσο και βρίσκουμε ανολοκλήρωτα μέσα στ' αρχείο του, όπως: Το βιβλίο για την παιδική ηλικία (χειρόγραφες σημειώσεις παιδικών αναμνήσεων κι αφήγηση Μένιου Τσουλέλη δια χειρός Νικηφόρου), ή τη «Γαλάζια Ραψωδία-Γαλάζιο Τραγούδι - Το Γαλάζιο τραγούδι όλων μας» (χφ, σ.65). Ήταν όμως ένας ήρωας που είχε την άτυχη τύχη να γεράσει. Κι αυτό μας αρκεί.

Λειβαδιά, 30 Οκτωβρίου 2015